نقش زن در نگاره‌های دوره صفوی با تاکید بر آثار رضا عباسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

حاکمان صفوی در پی رقابت با حکومت عثمانی و در جهت ایجاد توازن قدرت به گسترش رابطه با سایر کشورها پرداختند،  این تعاملات بر جریان زندگی اجتماعی جامعه ایرانی تأثیر بسزایی گذاشت. جایگاه اجتماعی زنان ایرانی بهبود یافته و زنان نقش برجسته­ای در حوزه­های سیاسی و فرهنگی پیدا کردند. در نگارگری ایرانی نیز متأثر از این جریان، نگاره زنان متحول شد و تصاویر زنان که تا قبل از آن به عنوان عنصر مکمل ارائه می­شد به صورت نگاره­های تک برگی مصور شد. رضا عباسی از بزرگ­ترین نگارگران صفوی و از پیشگامان نگاره­های تک­برگی است. در آثار وی زنان به صورت مستقل حضور یافته و مردان به عنوان عناصر فرعی اثر تصویر گشته­اند. مقاله حاضر که به‌ روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای داده‌های تصویری و متنی انجام گرفته در پی دستیابی به مشخصه­های تصویر زن در آثار رضا عباسی است. برآیند مقاله نشان از آن دارد  که تصویرگری زنان در آثار وی به صورت مستقل و به‌ منظور نمایش زنانگی و تأکید بر جنبه جنسیتی آن‌ها انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of women in the Safavid period Emphasizing on Reza Abbasi's works

نویسندگان [English]

  • Behzad Mohebi
  • Fereidoun Hassan Khani Ghavam
  • Mahsa Ranjbar
چکیده [English]

Seeking to compete with the Ottoman regime and in order to balance the power, Safavid rulers expanded relations with other countries, and these interactions affected the social life of Iranian society deeply. The social status of Iranian women improved and women had become prominent in the political and cultural spheres. The image of women has also been affected by this process in Iranian painting (miniature), and they, which were presented as complementary elements previously, had become the single or main element of the miniatures. Reza Abbasi is one of the greatest Safavid miniaturist and one of the pioneers of single-miniatures. In his work, women have been illustrated independently and men have been depicted as sub-elements. The present paper through a descriptive-analytic method and based on visual and textual data, is aimed at achieving the characteristics of woman's portraits in Reza Abbasi's works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • SAFAVID
  • woman
  • Painting
  • Reza Abbasi
- آژند، یعقوب. (1384). مکتب نگارگری تبریز، قزوین و مشهد، تهران: فرهنگستان هنر.
-آژند، یعقوب. (1393). مکتب نگارگری اصفهان، چاپ دوم، تهران: فرهنگستان هنر.
-ابن بطوطه. (1370). سفرنامه، ترجمه محمدعلی موحد، چاپ اول، تهران: آگاه.
-باربارو، جوزوفا؛ کنتارینی و دیگران (1381). سفرنامه­های ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی
-پاکباز، رویین. (1392). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، چاپ یازدهم، تهران: زرین و سیمین.
 
-تاورنیه، ژان باتیست.(1361) .سفرنامه، ترجمه ایوب نوری، اصفهان: سنایی.
-ترکمان، اسکندر بیگ. (1392). تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، جلد اول، تهران: امیرکبیر.
-تقوی، عابد؛ موسوی، سیده مونا.(1392). بررسی حضور اجتماعی زنان و سیر تحول پوشش در نگاره­های عصر صفوی، فصلنامه زن و فرهنگ،  سال پنجم، شماره هجدهم، صص 102-81.
-جوانی، اصغر. (1385). بنیان‌های مکتب نقاشی اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر.
-جوانی، اصغر. (1385). دوران شناسی آثار طراحی و نقاشی رضا عباسی، مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان. چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
-دلاواله، پیترو.(1370). سفرنامه، ترجمه شجاع الدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی.
-رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم. (1352). آثار ملی اصفهان، تهران: انجمن آثار ملی.
-سیوری، راجر.(1384). ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
-شاردن، ژان. (1335). سیاحت نامه شاردن، ترجمه محمد عباسی، تهران: امیر کبیر.
-فدوی، سید محمد، (1386). تصویرسازی در عصر صفوی و قاجار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-فلسفی، نصرالله. (1347). زندگی شاه‌عباس اول، چاپ چهارم، تهران: فرهنگی و علمی.
 
-فلسفی، نصرالله. (1342). چند مقاله، چاپ اول، تهران: انتشارات وحید.
-فیگوئروا، دن گارسیا دسیلوا. (1363). سفرنامه سفیر اسپانیا درباره شاه عباس اول، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.
قاضی خانی، حسین؛ بارانی، محمدرضا.(1393). سبک زندگی زن ایرانی از نگاه سفرنامه نویسان غیر ایرانی عصر صفوی، فصلنامه تاریخ اسلام، سال پانزدهم، شماره اول، صص205-171.
-کارری، جملی.(1348). سفرنامه، ترجمه عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تبریز: اداره کل فرهنگ آذربایجان شرقی.
-کنبی، شیلا. (1389). رضا عباسی اصلاحگر سرکش، ترجمه یعقوب آژند، چاپ دوم، تهران: فرهنگستان هنر.
-گری، بازیل. (1384). نقاشی ایرانی، ترجمه عربعلی شروه،  تهران: دنیای نو.
-گری، بازل. (1354). نگاهی به نگارگری در ایران، ترجمه فیروز شیروانلو، چاپ دوم، تهران: توس.
-لکهارت، لارنس. (1383). انقراض سلسله صفویه، ترجمه اسماعیل دولت شاه، تهران: علمی و فرهنگی.