تأثیر سبک زندگی در سازمان فضایی معماری مسکونی در ایران (نمونه مورد مطالعه: آشپزخانه حد فاصل سال های 1304 تا 1357 ﻫ.ش)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

3 استاد گروه معماری، دانشکده هنر و معماری واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

اوایل قرن بیستم با ظهور فناوری­های جدید، تغییراتی در معماری مطبخ به عنوان یکی از مهمترین عرصه­های حضور زنان در واحد مسکونی صورت گرفته است. این تغییرات در ساختار، جانمایی و معماری  فضای مطبخ متناسب با ویژگی­های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی زنان بوده که در گذر زمان به صورت­های مختلف نمود یافته است. هدف این تحقیق بررسی تأثیر سبک زندگی در قالب مؤلفه­های تکنولوژی و نقش جنسیتی زنان به عنوان متغیرهای مستقل بر ویژگی­های معماری و سازماندهی فضایی آشپزخانه به عنوان متغیر وابسته است و دورۀ پهلوی متغیر کنترل می­باشد. روش­های تحقیق در این پژوهش، از نوع توصیفی- تحلیلی، تاریخی- تفسیری و میدانی است. گردآوری داده­ها به صورت کتابخانه­ای، اسنادی و مشاهدۀ مستقیم و میدانی بوده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد شاخص­های مربوط به جنسیت در این دوره باعث تساوی زن و مرد به ویژه در طبقات متوسط و مرفه اجتماع شده است که به تبعِ آن، فضاهای اندرونی و بیرونی به تدریج حذف و آشپزخانه از گوشۀ حیاط و زیرزمین به داخل خانه منتقل شده است و به عنوان یک فضای بینابین (عرصه مشترک) در ارتباط با سایر فضاها قرار گرفته است. ظهور دستاوردهای معماری مدرن نیز، امکان این تغییر و تحولات را میسر کرده است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of lifestyle on Spatial Organization of Residential Architecture in Iran (Case study: Kitchen between Years 1304-1357 SH)

نویسندگان [English]

  • Seyyedeh Mahsa KamiShirazi 1
  • Hossein Soltanzadeh 2
  • Farah Habib 3
1 South Tehran Branch, Islamic Azad University
3 Professor of Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran ,Iran
چکیده [English]

In early twentieth century with the advent of new technologies, changes in the architecture of kitchen, as one of the most important areas of the presence of women in a residential unit, were made. These changes in the structure, layout and architecture of the kitchen’s space were in line with the cultural, economic and social characteristics of women which have been evolved over time in different ways. The purpose of this study was to investigate the impact of lifestyle in the form of technology components and women’s gender role as independent variables on architectural features and spatial organization of kitchen as a dependent variable, and in this study Pahlavi period is the control variable. Research methods in this research are descriptive-analytical, historical-interpretative and field-oriented methods. The data collection was done by library, documentary, direct and field observation methods. The results of the research show that the gender indices in this period have led to the equality of men and women, especially in the middle classes of the community. As a result, the houses’ interior and exterior spaces are gradually removed and the kitchen has been transported from the courtyard and basement into inside the house and was located as an intermediate space (common area) in relation to other spaces. The advent of modern architectural achievements made it possible the changes to be taken place

کلیدواژه‌ها [English]

  • women
  • Technology
  • kitchen
  • residential architecture
  • Pahlavi era

مراجع

- آزاد ارمکی، مرضیه (1392). «آپارتمان­نشینی و آشپزخانه در ایران»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 31.
- احمدی، حمید (1387). ما هم در این خانه حقی داریم (خاطرات نجمی علوی)، چاپ سوم، تهران: اختران.
- ارباب معروف، آزاده (1394). ارائه الگوهای طراحی مسکن معاصر ایران با بهره­گیری از معماری مسکونی دوره پهلوی اول در تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد معماری، استاد راهنما: محسن طبسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
- الهی­زاده، محمدحسن؛ سیروس، راضیه (1393). «الگوسازی مسکن بر پایه سبک زندگی اسلامی»، فصلنامه سبک زندگی دینی، سال اول، پیش­شماره 1.
- امینی، امیرحسین؛ سلطان­زاده، حسین (1396). «بررسی تحلیلی پیرامون بحران معماری و شهرسازی و پدیده­شناسی گونه­های خانه»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 46.
- بانی­مسعود، امیر (1389). معماری معاصر ایران در تکاپوی بین سنت و مدرنیته، چاپ سوم، تهران: نشر هنر معماری قرن.
- بادن پاول، شارلوت (1391). طراحی آشپزخانه، ترجمه محمدرضا شاهی، چاپ اول، تهران: نشر یزدا.
- جهان­پور، بهروز (1380).سیر تحول مسکن در دوره پهلوی، رساله دکتری معماری، دانشگاه تهران.
- حبیبی، سید محسن (1385). شرح جریان­های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر، چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
- خدایار، امیرمسعود (1336). «خانه­سازی به سیستم کالاد»، مجله بانک ساختمانی، سال اول، شماره ششم.
- داوودی، محبوبه (1395). مطالعه ارزش کار خانگی، گزارش فرهنگ، رسانه و اجتماع.
- رستگارخالد، امیر (1385). خانواده-کار-جنسیت، تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
- زریری، رضا (1384). «تجددگرایی و هویت ایرانی در عصر پهلوی»، ماهنامه زمان، سال چهارم، شماره 40.
- سیراد، آیرین (1395). در خانه؛ انسان­شناسی فضای خانگی، ترجمه غزنویان و دیگران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- صادقی، فاطمه (1384). جنسیت،ناسیونالیسموتجدددرایران (دوره پهلوی اول)، تهران: نشر قصیده­سرا.
- صوابی، آذر (1389).«خانه زند نوابی در خطر تخریب»، کشکول، سال هفدهم، شماره 4708.
- طالبی، حامد؛ حجت، عیسی؛ فرضیان، محمد (1393). بررسی نقش حکومت، مردم و معماران در پیدایش کوی­های مسکونی کوتاه­مرتبه تهران در دوره پهلوی دوم، نشریه هنرهای زیبا، شماره 1، بهار، صص 32-23.
- کامی­شیرازی، سیده مهسا (1391). «معماری مسکونی ایران در دوره­ی پهلوی اول»، فصلنامه هنرمعماری، شماره 25.
- کولیوررایس، کلارا (1366). زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمه اسداله آزاد، مشهد: آستان قدس رضوی، معاونت فرهنگی.
- کیاکجوری، خدیجه (1351). مطالعه درباره مشخصات کویها و مساکن در 9 محله شهر تهران (جزوه منتشر نشده)، دفتر مطالعات و معیارهای ساختمانی، وزارت آبادانی و مسکن.
- گزارش سازمان مسکن، دفتر روابط عمومی سازمان مسکن، تهران: چاپخانه بیست و پنجم شهریور.
- مهندسین مشاور نقش محیط (1377). طرح تجهیز محیطی شهرک­ها و مجتمع­های مسکونی مصوب تهران، مرحله اول: شناسایی و روش­شناسی عمومی (جلد دوم)، شهرداری تهران: شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
- ناری­قمی، مسعود (1393). «آشپزخانه مدرن و مفهوم اجتماعی- فرهنگی آن در زندگی خانوادگی قشر مذهبی ایران»، جامعه پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره سوم.
- ناری­قمی، مسعود؛ امینی، محمدمسعود؛ فروتن، مهدی (1395). «رفتار تولیدی در خانه (مطالعه موردی: تولید در خانه در قشر مذهبی در شهر قم)»، فصلنامه پژوهش­های معماری اسلامی، شماره دهم، سال چهارم.
- نرسیسیانس، امیلیا (1390). مردم­شناسی جنسیت، تهران: نشر افکار.
- Davidoff, Leonare; L’Esperance, Jean; Newby, H. (1976), Landscape with Figures: Home and Community in English Society, London: in J. Mitchell and A. Oakley.
- Freeman, June (2004). A Cultural History: The Making of Modern Kitchen, UK: Berg.
- Gibbons, Judith L.; Beverly A., Hamby; Wanda D., Dennis (1997). »Researching Gender Role Ideologies Internationally and Cross-culturally«, Psychology of Women Quarterly, Volume 21.
- Hayden, Dolores. (1981).What would a Non-sexist City Be Like? Speculations on Housing, Urban Design and Human Work, in Gender Space Architecture: An Interdisciplinary Introduction, London: Routledge.
- Keller, Suzanne; Calhoun, Craig; Light, Donald (1994). Sociology, New York: McGraw-Hill.
- Rappaport, Amos (1969). House Form and Culture, United State of America, University of Wisconsin Milwaukee.
- Ritzer, George et al (1979). Sociology. Allyn & Bacon Inc, New York.
- South, Scott J.; Spitze, Glenna (1994). Household in Marital & Non marital Households, American Sociologist Review, Vol.59.
- Wajcman, Judy (1991). Feminist Confronts Technology, University Park: Penn State Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1397
  • تاریخ پذیرش: 20 اسفند 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار