تحلیل محتوایی حقوق شهروندی اجتماعی زنان در برنامه‌های پنج سالة توسعة اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری تربیت مدرس

2 استاد کامل دانشگاه تربیت مدرس

3 پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

امروزه پارادایم توسعه پایدار بارویکرد نوین در حقوق شهروندی، تلاش دارد حقوق همه جانبه انسان‌ها به‌ویژه زنان را در اولویت قرار دهد. مفهوم شهروند در حقوق بهافرادی اطلاق می‌شود که تابعیت و اقامتکشوری را دارا باشند و به تبع آن از حقوق و مزایایی برخوردار ‌شوند که در قوانینآن کشور به‌رسمیت شناخته شده‌است. دراین‌راستا پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که جمهوری اسلامی ایران در برنامه خود به چه میزان به حقوق شهروندی اجتماعی زنان توجه کرده‌است؟ برای پاسخ به این پرسش، مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی و به شیوه تحلیل محتوای کمی با نگاهی نظام‌مند و همه‌جانبه به بررسی حقوق شهروندی اجتماعی زنان در برنامه‌های شش‌گانه توسعه جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در نظام برنا‌مه‌ریزی کشور بهمقوله شهروندی اجتماعی زنان در برنامه‌ها هر چند به‌صورت اندک توجهشده‌است اما این توجه از برنامه اول تا ششم به لحاظ فراوانی اهداف و سیاست‌ها از یک روند تکاملی برخوردار است، این درحالی است کهاین برنامه‌ها از کاستی‌های ساختاری در برنامه‌ریزی یک‌پارچه برای تمامی ابعاد حقوق اجتماعی شهروندی زنان برخورداراست. همچنین ابعاد اقتصادی و رفاهی بیش از ابعاد اجتماعی(آموزش، بهداشت و مشارکت) شهروندی اجتماعی زنان مدنظر برنامه‌ریزان بوده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Women’s Social Citizenship Rights in the Five – year Social – Economic – Cultural Development Programs of I.R.I.

نویسندگان [English]

  • nasimosadat mahbobishariyatpanahi 1
  • abdol reza rokn aldin eftekhari 2
  • lila falahati 3
1 Ph.D candidate of Women`s Studies Tarbiat Modares University
2 .
3 .
چکیده [English]

Nowadays, New approach to Sustainable Development Paradigm, as a systematic and comprehensive approach, attempts to institutionalize the comprehensive human rights putting priority women. The Citizen in the legal resources includes all individuals who are entitled to inhabitancy and citizenship of a given country and consequently, are entitled to some privileges and benefits which are recognized in state constitutional law and other rules. Regarding this, the main question of the present research is that how much Islamic Republic of Iran has considered women’s social citizenship rights in its programs. To answer this, the present article, using descriptive method and content analysis in a systematic and inclusive view has explored this rights in the I.R.I. sextupledevelopment programs. The findings indicate that in the state planning system women’s social citizenship rights have been considered though very slightly. And from the very first program to the sixth one, frequency of goals and policies are of an evolutionary  process. However , structural deficiencies  in terms of sustainable development and integrated planning are evident in all aspects of women’s social citizenship rights; furthermore, economic and welfare priorities have been considered more than social priority (education, health and participation).

کلیدواژه‌ها [English]

  • social
  • citizenship rights, development programs, women, Iran
افتخاری، عبدالرضا رکن­الدین،(1392). نقد سیر اندیشه­های علمی، سرمشق­ها و نظریه­های توسعه روستایی، جزوه درسی مقطع دکتری، تهران: دانشگاه تربیت­مدرس، دانشکده علوم‌انسانی، گروه جغرافیا.
افتخاری، عبدالرضارکن­الدین، دیانی، لیلا و افتخاری، احسان،(1395). تحلیل محتوایی حقوق شهروندی روستایی در برنامه­های پنج­ساله توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره بیستم، شماره2، صص190-249.
پورعزت، علی­اصغر؛ باغستانی­برزکی، حوریه و نجاتی­آجی­بیشه، مصطفی،(1386). الگوی منطقی منشور حقوق شهروندی بر پایه بررسی تطبیقی اسناد موجود، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره26،صص131ـ 160.
پیری، مریم و قاسمی، ناصر،(1388). بررسی حقوقی-قضایی چگونگی و نقش اعمال حقوق شهروندی در محیطزیست، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره یازدهم، شماره3، صص212ـ205.
رضائی­قلعه، حمید، علی میلانی­بناب،(1385).بحثی در حقوق اجتماعی و اقتصاد استحقاق حق خدمات بهداشتی، سلامت و آموزش در کشورهای درحال توسعه، فصلنامه پژوهش راهبرد، شماره42،مرکز تحقیقات استراتژیک، صص 122-133.
سازمان برنامه­ریزی و مدیریت کشور،(1368).قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1368ـ1372)، چاپ اول، تهران: سازمان برنامه­ریزی و مدیریت کشور.
سازمان برنامه­ریزی و مدیریت کشور،(1375).قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1378ـ1374)،چاپ چهارم، تهران، سازمان برنامه­ریزی و مدیریت کشور.
سازمان برنامه­ریزی و مدیریت کشور،(1379).قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1379ـ1383)،تهران: سازمان برنامه­ریزی و مدیریت کشور.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور،(1385).قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1388ـ1384)،تهران.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور،(1389).قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1394ـ1390)، تهران.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور،(1395).قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1400ـ1396)،تهران.
عظیمی، غلام­رضا و شایسته­مجد، عالیه،(1388). مجله: جامعه­شناسی مسائل اجتماعی ایران؛ تابستان شماره 3، صص93-108.
محسنی، رضاعلی،(1389)،ابعاد و تحلیل حقوق شهروندی؛ راهکارهایی برای تربیت و آموزش حقوق شهروندی، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال سوم، شماره 10،صص117ـ144.
مک نیل، پاتریک. (1378)،روش‌های تحقیق درعلوم اجتماعی، ترجمه محسن ثلاثی. تهران: انتشارات آگاه.
معتمدنژاد، کاظم و معظمی­گودرزی، حبیب­الله،(1389)،حقوق ارتباطی در جامعه اطلاعاتی، فصلنامه پژوهشی ارتباطی، سال هفدهم، شماره 3(پیاپی 63)، صص11ـ38.
-موسوی، سیدیعقوب،(1380)، تحول حقوق شهروندی به سوی تأمین انتظام شهری، فصلنامه دانش انتظامی، سال سوم، شماره 4 ،انتشارات دانشگاه علوم انتظامی.
نوروزی، فیض­الله و گل­پرور، منا،(1389)، بررسی میزان احساس برخورداری زنان از حقوق شهروند و عوامل موثر برآن، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 59، صص167-190.
نوری، هادی و مسیب­نیافخبی، صدیقه،(1396)، حقوق شهروندی زنان در ایران بین دو انقلاب، تهران بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
 
 "International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. (1976).www.refworld.org.
Barton, Carol. (2005). Women’s movements and gender perspectives on the MDGs. In UNDP, Civil Society Perspectives on the Millennium Development Goals. UNDP, New York.
Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW). Articles -GOV.UK". www.gov.uk. Archived from the original on 16 October 2017. Retrieved 16 October 2017.
Cook- Matin, David. (2006). Soliers and wayward women: gendered citizenship and migration policy in Argentina, Italy and Spain since 1850, citizenship studies 2006, Vol 10, No5.
 International Covenant on Civil and Political Rights. (1966).  Office of the United Nations High Commissioner of Human Rights.
McClain, Linda C.  and Joanna L. Grossman. (2009). Gender Equality: Dimensions of Women's Equal Citizenship, Cambridge University Press.
O'Connor, Julia S. (2015). Gender, Class and Citizenship in the Comparative Analysis of Welfare State Regimes: Theoretical and Methodological Issues, The British Journal of Sociology, Vol. 44, No. 3 , pp. 501-518.
UNESCO. (2014). Global Citizenship Education Preparing learners for the challenges of the twenty-first century.
UNHABITAT. (2016). Urban Thinkers Campus Partner Organizations, in a Nomadic World, Mannheim, Germany.
Marshall, T.H.(1964).Class, citizenship and Social Development. In B.S.
Taylor-Gooby,Peter.(2009). Reframing Social Citizenship, Oxford University Press, New York.
Evers, Adalbert & Guillemard, Anne-Marie.(2013). Social Policy and Citizenship: The Changing Landscape, Oxford Scholarship Online.
Oliver, Dawn & Heater, Dereck. (1994). The fonndations of citizenship, Great Britain, Har vester wh eatheeaf.