کشف حجاب در ایالت استرآباد (واکنش ها و پیامدها)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشگاه تهران

چکیده

یکی از چالش برانگیزترین اصلاحات فرهنگی در دوره پهلوی اول، در زمینه نوگرایی جامعه، تغییر در پوشش ملی-سنتی و برداشتن چادر از سر بانوان متدین و سنتی ایران بود.چالشی که در یک سوی آن، پشتوانه های تاریخی و سنت های کهن مردم ایران قرار داشت و درسوی دیگر، ظواهر فرهنگ و مدنیت غرب، به عنوان الگوی پیشرفت، مطرح بود‌.دستور منع اجباری چادر و تغییر لباس بانوان، نقطه اوج دخالت دولت در فرهنگ عمومی جامعه و ضربه زدن به هویت ملّی بود، که می بایست به عنوان یک امرحکومتی، به دنبال اهداف ناسیونالیسم و حاکمیت مدرنیسم رضاشاه، در تاریخ ۱۷ دی ۱۳۱۴ ش،بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی،اجتماعی و اقتصادی،به صورت یکسان در تمامی مناطق ایران، به اجرا در می آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Banning Borqa (Islamic Covering) in Astarabad Province: Reactions and Consequences

نویسندگان [English]

  • hasan zandiyeh 1
  • mariya esrafilian soltani 2
1 Faculty Member of the History Department of Tehran University
2 .
چکیده [English]

One of the most challenging cultural reforms in Pahlavi I era was banning borqa and Islamic covering (hijab) which forced the Muslim women of Iran to uncover their heads in an attempt for modernizing Iran. In this respect, the cultural heritage and the ancient traditions of Iranians conflicted with the western culture and civilization, which was considered a sign of rapid development. This ban was the culmination of government interference in the public culture of society and a blow to national identity of Iranians. To pursue the nationalistic goals of the time, and disregarding the economic, geographic and social conditions of Iranians, the ban was enforced nation-widely in all parts and regions of the country in January 7th of 1935 (Day 17th of 1314 A.H.) by Reza Shah’s regime. Astarabad province during this period, under the influence of relations with Russia and Reza Shah’s nomadic policies, especially the establishment of new schools in the region, witnessed significant changes and developments regarding modernity. The present article intends to study the policy of the government and its ruler, and the reaction of the people of Gorgan and the Gorgan plain encountering the hijab ban, using a descriptive-analytical method and with emphasis on reliable documents, publications and sources. According to document reports, despite the negative reaction of some people, the movement to uncover women’s hijab in Astarabad region was not met with a sharp stance by others

کلیدواژه‌ها [English]

  • Astarabad
  • Colonel Hakimi
  • Reza Shah
  • Hijab Ban
  • Women
  • Gorgan
 
۱.استرآبادی، میرزا مهد یخان،(۱۳۷۷).جهانگشای نادری،تهران،انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
2. اسناد محرمانه کشف حجاب، (۱۳۷۱) .خشونت و فرهنگ،تهران،انتشارات سازمان ملی ایران.
3. اعظام قدسی،حسن،(۱۳۷۹).خاطرات من یا تاریخ صدساله ایران،ج 2،تهران،کارنگ.
4.بامداد،بدر الملوک،(بی تا).هدف پرورش زن،بی جا.
5.ــــــــــ ،(۱۳۴۷).زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا انقلاب سفید،تهران،ابن سینا.
6.حداد عادل،غلامعلی،(1363). فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی،تهران،سروش.
7.رابینو،یاسنتلویی،(۱۳۴۳).سفرنامه مازندران و استرآباد،ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی،تهران،ترجمه و نشر
 8.رجایی،رحمت الله،(۱۳۸۹). گلستانه«مجموعه مقالات مربوط به سرزمین جرجان واسترآباد»، گرگان،پیک ریحان.
9 .رئیسی گرگانی،سید محمد،(۱۳۸۷).خاطرات سید محمد رئیسی گرگانی،گرگان،پیک ریحان.
10.زندیه،حسن،اسرافیلیان،ماریا،(۱۳۹۶).مجموعه مقالات همایش بین المللی گوهرشاد،ج 2،مشهد،بوی شهر بهشت.
11.سارلی،سونا،(۱۳۸۷).مشاهیر زنان  ترکمن،گرگان،مختومقلی فراغی.
12. سانا ساریان،الیز،(۱۳۸۴).جنبش حقوق زنان در ایران،ترجمه نوشین احمدی خراسانی،بی جا،اختران.
13. سعیدی،محمد علی،(۱۳۶۴).تاریخ رامیان و فندرسک،رامیان،نشر محمد علی سعیدی.
14.شهرستانی«واعظ»،نفیسه،(۱۳۸۸).سیاست عشایری دولت پهلوی اول،تهران،نشر تاریخ ایران.
۱۵.صدر هاشمی،محمد،(۱۳۶۴).تاریخ جراید و مجلات ایران،ج ۴،اصفهان،کمال.
16.صفایی،ابراهیم(1354).بنیادهای ملی در شهریاری رضاشاه کبیر،تهران،فرهنگ و هنر.
17.ــــــــــ،(1355).رضاشاه کبیر در آیینه خاطرات،تهران،فرهنگ و هنر.
18.ــــــــــ،(1356).رضاشاه کبیر و تحولات فرهنگی ایران،تهران،فرهنگ و هنر.
19.عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم،(۱۳۸۲).طبقات نسوان«زنان نامی در تاریخ،فرهنگ و تمدن اسلامی»،قم،نوید اسلام.
20. فرهنگ جغرافیای ایران،(۱۳۲۹).«استان دوم»،ج۳،بی جا،ستادارتش.
21. فریزر،جیمز بیلی،(۱۳۶۴).سفرنامه فریزر،ترجمه منوچهر امیری،تهران،توس.
22. قفس اوغلی،ابراهیم،(۱۳۶۷).تاریخ دولت خوارزمشاهیان،ترجمه داود اصفهانیان،تهران،گستره.
23. قورخانچی«صولت نظام»،محمد علی،(بی تا). نخبه سیفیه،به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان،نشر تاریخ ایران،بی نا.
24.کدی،نیکی ار،(۱۳۸۱). ایران در دوره قاجار و بر آمدن رضا خان.ترجمه مهدی حقیقت خواه،تهران،ققنوس.
25. کرباسی زاده،مرضیه،(۱۳۸۴). سیر تحولات اجتماعی زنان در یک صد سال اخیر،تهران،اکنون.
26.کرونین،استفانی،(۱۳۸۳).رضاشاه و شکل گیری ایران نوین،ترجمه مرتضی ثاقب فر،تهران،جامی.
27. کسرائیان،نصرالله،عرشی،زیبا،(۱۳۷۳).ترکمنهای ایران،تهران،نشر نصرالله کسرائیان.
28. کسروی،احمد،(۱۳۲۳).خواهران و دختران ما،تهران،بی نا.
29.گلی،امین الله،(۱۳۶۶). سیری در تاریخ سیاسی-اجتماعی ترکمن ها،تهران،نشر علم.
30.لسترنج،گای،(۱۳۶۴).جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه محمودعرفان، تهران،علمی و فرهنگی.
31.لوگاشوا،بی‌بی‌رابعه،(۱۳۵۹).ترکمنهای ایران،ترجمه سیروس ایزدی و حسین تحویلی،تهران،شباهنگ.
32. ماتویف،ا.م،(۱۳۸۶).تاریخ مبارزات سیاسی-اجتماعی دراسترآباد در عصر مشروطه،ترجمه محمد نایب پور،تهران،موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
33. مرکز بررسی اسناد تاریخی،(۱۳۷۸).تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد،تهران،مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
34.مسعودی،عباس،(۱۳۲۹).اطلاعات در یکربع قرن،تهران،بی نا.
35. معطوفی،اسدالله،(۱۳۹۴).جایگاه استرآباد در نشریات عصر قاجار،گرگان،تنعیم.
36. ــــــــــ،اسدالله،(۱۳۹۴).استر آباد و ترکمن صحرا،گرگان،مختومقلی فراغی.
37. ــــــــــ،(۱۳۸۴).انقلاب مشروطه در استرآباد(گرگان)،ج 1،تهران،حروفیه.
38. ــــــــــ،(1384). تاریخچه چهار شهر ترکمن نشین،گرگان،مختومقلی فراغی.
39. ــــــــــ،(۱۳۷۴).استر آباد و گرگان در بستر تاریخ،مشهد،درخشش.
40. ــــــــــ،(۱۳۸۹).تاریخ فرهنگ و ادب گرگان و استرآباد،گرگان،مختومقلی فراغی.
41. معینی،اسدالله،(۱۳۴۴).جغرافیا و جغرافیای تاریخی گرگان و دشت،بی جا،شرکت سهامی طبع کتاب
42.مقصودلو«وکیل الدوله»،حسینقلی،(۱۳۶۳).مخابرات استر آباد،ج 2،تهران،نشر تاریخ ایران.
43. مهرانگیز ملاح،نرجس،(۱۳۸۵).زنان پیشگام ایرانی،تهران،شیرازه.
44. نامی،میرزا ابراهیم،(۲۵۳۵)، سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان،به کوشش مسعود گلزاری،بی جا،بنیان فرهنگ ایران.
45.نوری،مصطفی،سرایلو،اشرف،(۱۳۹۴).اسناد تحولات فرهنگی گرگان و دشت،گرگان،موسسه فرهنگی میرداماد.
46. هردوان،ژاک،(1324). سفرنامه در آفتاب ایران «1303-1305»، ترجمه مصطفی مهذب،بی جا، بی نا.
نشریات
۱.روزنامه اطلاعات،(۱۳۱۴).سال دهم،شماره ۲۶۷۳.
2. ـــــــــــ،(۱۳۱۴). سال دهم،شماره ۲۶۷۴.
۳. ــــــــــ،(۱۳۱۴)،سال دهم،شماره ۲۶۷۷.
۴. ــــــــــ،(۱۳۱۴).سال دهم،شماره ۲۷۰۷.
۵.  ــــــــــ،(۱۳۱۴).سال دهم،شماره ۲۷۳۶.
۶. ــــــــــ،(۱۳۱۴).سال دهم،۲۷۳۷.
7.عمید، مریم «مزین السلطنه»،(۱۲۹۲). روزنامه شکوفه،مقدمه روزنامه، سال دوم،شماره ۲۴.
8.پور کریم،هوشنگ،(۱۳۶۴).مجله هنر و مردم،ترکمنهای ایران،شماره ۶۲.
9.مرآت السلطان،(۱۳۰۶).عالم نسوان، به دلشاد خانم، خرداد سال هفتم،شماره ۶.
پایان نامه ها
1.صادقی،کریم بردی،(۱۳۹۳).پراکندگی جغرافیایی و تحول ساختار اجتماعی و فرهنگی ترکمن های ایران از عصر ناصری تا انقلاب اسلامی،رساله دکترا،تهران،علوم و تحقیقات.
اسناد منتشر نشده
1. اسناد سازمان ملی ایران،شماره مدرک ۸۳۶۶-۲۹۰.
2. ــــــــــ،شماره مدرک۸۲۳۹-۲۹۰.
3. ــــــــــ،شماره مدرک۴۶۳۱-۲۹۰.
4. ــــــــــ،شماره مدرک۸۳۵۴-۲۹۰.
5. ــــــــــ،شماره مدرک ۵۴۳۲-۲۹۰.
6. ــــــــــ، شماره مدرک 126340-293
7. ــــــــــ،شماره مدرک ۶۴۴۰-۲۹۳.
8. ــــــــــ،شماره مدرک ۳۷۳۳۶-۲۹۷.