بازنگری در نبوت زنان؛ مطالعه ی موردی حضرت مریم(س) در قرآن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران،ایران

2 فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه تهران،تهران، ایران

چکیده

چکیده
حضرت مریم(س)، مادر حضرت عیسی(ع)، تنها زنی است که نام او به صراحت در قرآن ذکر میشود. اشارات قرآن به مقامات معنوی مریم، و اوصافی که میتواند او را در ردیف انبیاء قرار دهد، همواره این پرسش را برمی انگیخته است که «آیا مریم نبی ای از انبیای الهی است؟». مفسّران بنا به پیش فرض های خود درباره ی جایگاه زن در قرآن و تفاوت های ذهنی و جسمی او با مردان، پاسخ هایی را برای این پرسش تدارک دیده، و غالباً با استناد به دلایلی، امکان نبوّت زنان و در نتیجه، نبوّت مریم را رد کرده اند. در این میان خلط ملاک های نبوّت و رسالت و عدم تعریف مشخّص از آن، موجب سردرگمی هایی شده است. نوشته ی حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، مفهوم نبوّت در دیدگاه قرآن و سنّت اسلامی را بکاود تا از این رهگذر، نشان دهد که جنسیّت در امر نبوّت نقشی ندارد. هم چنین پشتوانه ی کافی برای اثبات نبوّت مریم فراهم آورد و دلایلی را که تاکنون در نفی نبوّت زنان به آن استناد شده، مورد نقد قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Revise of Women's Prophecy; Mary’s prophecy is case study

نویسندگان [English]

  • Azam Puyazade 1
  • Roohollah Talebi 2
1 Quran and Hadith studies, faculty of theology, university of tehran, tehran, iran
2 jurisprudence and islamic law,faculty of theology, university of Tehran,Tehran,Iran
چکیده [English]

saint Mary is the only female Qur'anic figure whose name is explicitly mentioned in the Qur'an. The Qur'an refers to Mary's spiritual authorities and mentions the unique characteristics for him, characteristics that are worthy of a prophet. This raises the question, "Is Mary a divine prophet?" It has been considered by Quranic commentators on the one hand, and Muslim women researchers on the other hand. Most commentators have refuted the possibility of women's prophecy by quoting verses from the Qur'an and have therefore opposed the prophecy of Mary. In the meantime, the distinction between different definitions of prophecy and sometimes its confusion has been overlooked by the concept of mission. The present article aims to explore the concept of prophecy in the image of the Qur'an and and the Islamic tradition to show that gender has no role in the matter of prophethood. and to review the opinions of commentators in this regard by examining Mary's position in the Qur'an and provide provides sufficient support for a positive answer to the question of "Is Mary a divine Prophet? And to achieve this, it uses a descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mary
  • prophecy
  • mission
  • women’s prophecy
  • men
  • Jesus’s sign of coming
قرآن کریم، ترجمه­ی محمدمهدی فولادوند.
ابن حجّاج، مسلم (1412) صحیح مسلم، جلد 1، قاهره: دارالحدیث.
ابن حنبل، احمد بن محمّد (1416) مسند الامام احمد بن حنبل، تحقیق عامر غضبان و دیگران، جلد5، بیروت: موسّسه الرّسالة.
ابن عاشور، محمّدطاهر(1420 ق) تفسیر التّحریر و التّنویر، جلد3، بیروت: موسسة التاریخ العربی.
ابن عربی، محمّد بن علی(1422ق) تفسیر ابن عربی، تصحیح سمیر مصطفی رباب،جلد 1، بیروت: دارإحیاء التّراث العربی. .
ابن عطیّه، عبدالحق(1422ق) المحرّرالوجیز فی تفسیرالکتاب العزیز، تصحیح عبدالسّلام عبدالشّافی، جلد1، بیروت: دارالکتب العلمیه.
 ابوالفتوح رازی، حسین بن علی(1408ق) روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح محمّد مهدی ناصح، جلد8، مشهد مقدّس: آستان قدس رضوی.
ابوحیّان (اندلسی)، محمّد بن یوسف(1420ق) البحرالمحیط فی التّفسیر، محمّد جمیل، بیروت: دارالفکر. .
آرمسترانگ، کارن (1396) محمّد (ص) ، پیامبری برای زمانه­ی ما، ترجمه­ی علی­رضا رضایت، تهران: حکمت.
بستان(نجفی)، حسین(1396) اسلام و تفاوت های جنسیّتی در نهادهای اجتماعی، چاپ3، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بیضاوی، عبدالله بن عمر(1418ق) انوارالتّنزیل و اسرار التّأویل، جلد2، بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
بیّومی، محمّد (1395) بررسی تاریخی قصص قرآن، ترجمه­ی سیّد محمّد راستگو، جلد1، چاپ3، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ثعلبی، احمد بن محمّد(1422ق) الکشف و البیان المعروف تفسیر الثّعلبی، تحقیق ابی محمّد ابن عاشور، جلد4، بیروت: داراحیاء التّراث العربی.
جعفریان، رسول (1382) تاریخ خلفا، چاپ 2، قم: دلیل ما.
جوادی آملی، عبدالله(1385) زن در آینه ی جلال و جمال، جلد14، چاپ12، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله(1393) تفسیر تسنیم، جلد14، چاپ4، قم: اسراء. .
حویزی، عبد علی(1415ق) تفسیر نور الثّقلین، هاشم رسولی، جلد5، چاپ4، قم: نشر اسماعیلیان.
حیدری، سیّد کمال(1396) « فقه المرأة»،  سمّاحة المرجع الدینی السیّد کمال الحیدری،www. alhaydari.com
دورانت، ویل(1367) تاریخ تمدن، ترجمه­ی احمد آرام،  جلد 1 و4، چاپ2، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد(1424ق) تفسیر الرّاغب الاصفهانی، عادل بن علی شدی، جلد1، ریاض: مدارالوطن للنشر.
زمخشری، محمود بن عمر(1407ق) الکّشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، جلد2،چاپ3، بیروت: دارالکتاب العربی.
سالم، عبدالعزیز (1383) تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمه­ی باقر صدری نیا، چاپ 2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی..
سبحانی، جعفر (1383) منشور جاوید، جلد 3، قم: نشر امام صادق (ع).
سبحانی، جعفر(1397) الوسیط فی اصول الفقه، ترجمه­ی عباس زراعت، جلد2، چاپ4، تهران: جنگل..
سعید، عبدالله (1397) درآمدی به قرآن، ترجمه­ی سعید شفیعی، تهران: حکمت.
سلیمانی اردستانی، عبدالرّحیم(1393) درس­نامه­ی ادیان ابراهیمی، چاپ2، تهران: سمت.
سمرقندی، نصر بن محمّد(1416ق) تفسیرالسمرقندی المسمی بحر العلوم، عمر عمروی، جلد3، بیروت: دارالفکر. .
شکوری، زینب(1384) «نبوّت زنان در قرآن مجید»، فصلنامه یاد، شماره75.
الشّیخ، علی/عقیلی، فاطمه(1389) «بررسی نبوّت زنان در قرآن و عهدین»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، دوره­ی 1،  شماره6.
طباطبایی(مهرداد)، محمّدعلی/مهدوی راد، محمّدعلی (1397) «تاریخ انگاره­ی تحریف بایبل در مجادلات مسیحی-اسلامی»، فصلنامه­ی علمی-پژوهشی تاریخ اسلام، شماره­ی 74.
طباطبایی، محمّد حسین(1361) المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه­ی سید محمّد باقر موسوی همدانی، جلدهای 15،3،6،24،39، چاپ3، تهران: انتشارات محمّدی.
طبرسی، فضل بن حسن(1372) مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل الله یزدی طباطبایی، جلد6، چاپ3، تهران: ناصرخسرو..
طبری، محمّد بن جریر (1363) تاریخ طبری، ترجمه­ی ابوالقاسم پاینده، چاپ 2، تهران: اساطیر.
طوسی، محمّد بن حسن(بی تا) التّبیان فی تفسیرالقرآن، جلد2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
غروی نایینی، نهله(1384) «نبوّت زنان در قرآن کریم»، فصلنامه یاد، شماره 75.
فخر رازی، محمّد بن عمر(1420ق) التّفسیرالکبیر، جلد23، چاپ3، بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
فراء، یحیی بن زیاد(1980م) معانی القرآن، محمّد علی نجار، جلد2، چاپ2، قاهره: الهیئه المصریه للکتاب.
فهیم کرمانی، مرتضی(1371) زن و پیام آوری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
فیض کاشانی، محمّد بن شاه مرتضی(1415ق) تفسیر الصافی، حسین اعلمی، جلد1، چاپ4، تهران: مکتبة الصدر..
قرطبی، محمّد بن احمد(1364) الجامع لأحکام القرآن، جلد­های 4 و11، چاپ4، تهران: ناصرخسرو.
کتاب مقدّس(بر اساس کتاب مقدّس اورشلیم)( 1393) ترجمه­ی پیروز سیّار، تهران: هرمس.
کلینی، محمّد بن یعقوب(1430ق) الکافی، جلد4 ، قم: مرکز اسلامی دارالحدیث.
مالوف، لوییس(1393) فرهنگ المنجد عربی-فارسی، محمّد بندر ریگی، جلد­های 1و2، چاپ3، تهران:انتشارات اسلامی.
محمود، رامیار (1398) تاریخ قرآن، چاپ 16، تهران: امیرکبیر.
مهریزی، مهدی (1393) قرآن و مسأله­ی زن، تهران: نشرعلم.