عوامل نفوذ تحریف در فرهنگ اسلامی و تأثیر آن بر تنزل جایگاه زن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مسئلۀ جنسیت همانند قومیت و ملیت قرنهاست که در تاریخ بشریت به سبب بی‎بصیرتی و جهالت تاریخی فرزند آدم، بحران‎ها و مصایبی را به ارمغان آورده است. زنان به دلیل تفاوتی که در عین تناسب بر اساس خلقت بدیع و حکیمانۀ خداوند با مردان داشته و به علت نقش اساسی که در طول تاریخ بر‎ عهده‎ گرفته‎اند، در تعارض دوسویۀ افراط و تفریط قرار داشته، گاه او را فوق انسان دانسته و در حد پرستش بالا برده‎اند و گاه او را از مقام انسانی فرود آورده و شیء انگاشته‎اند. نگاهی به تاریخ ادیان و فرهنگ‎های اقوام و ملل جهان نشان می‎دهد زن ـ‎جز در دین اسلام ‎ـ مقام شایسته‎ای نداشته و شخصیت او به عنوان موجودی جدا از کاروان انسانیت مطرح شده است. اسلام به حمایت از حقوق و شخصیت انسانی زن وارد میدان شد و او را انسانی برابر و مساوی با مرد دانسته و تحولی بنیادین در تفکر بشری و فرهنگ جامعۀ جاهلی آن روز ایجاد کرد.
پس از انقلاب عظیم اسلام و تحولات ناشی از این مکتب انسان‎ساز، تحولی شگرف در مسائل زنان رخ داد. اما، به سبب حوادث بعد از رحلت پیامبر (ص) و بیراهه رفتن مسیر خلافت پس از رسول‎الله (ص)، مقابله با حاکمیت تفکر علوی، اقداماتی چون تعطیلی صدسالۀ نقل حدیث، مجال دادن به قصه‎پردازان در اشاعۀ اسرائیلیات در جامعۀ اسلامی، جعل حدیث، توطئه از سوی یهودیان و همدلی بنی‎اسرائیل و بنی‎امیه در توسعۀ اسرائیلیات، فقدان علم و معرفت لازم در پاسخ‎گویی به مسائل روز، زمینه‎سازی برای بازگشت جاهلیت و عصبیت عربی در مسائل مرتبط با زنان و عواملی از این دست، موانعی را بر سر راه تداوم حرکت بنیادین اسلام در تحول جایگاه حقوقی و انسانی زنان ایجاد کرد. بر همین اساس و به‎رغم تلاش امامان شیعی در تداوم سیرۀ پیامبر (ص)، در بسیاری از متون دینی مطالبی دربارۀ زنان به‎چشم‎می‎خورد که رد پای روشنی از فرهنگ جاهلی و یهود عنود و تحریف‎آفرین است که لزوم بازنگری دقیق و موشکافانۀ آن را ایجاب می‎نماید تا دیدگاه حقیقی دین در مورد جایگاه و نقش زن در نظام آفرینش از میان این ابهامات نمایان گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Elements of Anagram Influence in Islamic Culture and Its Effectson Depression of Women Position

نویسندگان [English]

  • Leili Jafari Najafi
  • Ezzat sadat Mirkhani
  • Nehle Gharavi Naeeni
چکیده [English]

Because of human beings lack of insight and his ignorance, the gender problem has created crises and disasters for contraries, as those of the race and nationality problems. Meanwhile, women faced contradictions and experienced a two-directional imbalance of extravagance and undersupply because of their exceptional, wise and different creation and their essential role all over the history. Sometimes they have been assumed as superhuman and raised to level of worshipping and sometimes they have been degraded to inhuman level and considered as a thing or a good. A survey on the religions history and the nations’ cultures shows that the women has never possessed a suitable position and her personality has been assumed out of human being caravan. Of course, the exception is Islam. Islam supported the woman’s rights and her human personality and provided her with equal position as men and finally created a revolution in human thought and the society’s culture of the time in this regard. After the great revolution of the Islam and its consequences, the woman faced an extraordinary change in her problems. However, when the Islam prophet  died, a number of events and factors prevented the Islam’s fundamental movement toward realizing the woman’s legal and human position, including deviation of the ruling systems, encountering the domination of the Alavi thought, the rulers’ attempts to vanish the prophet’s speeches, banning to read the prophet’s speeches along with duplicating the false speeches, providing opportunities for story makers to propagate the Israelites in the Islamic Society, the Jew conspiracy and the unity of the Jew and Bani-Omayeh aiming at propagating the Israelites, lack of knowledge and wisdom to answer the time problems and facilitating the return of the Arabic bias and ignorance in problems related to the women, etc. In many religious texts we face subjects about women, which are not in conformity with the holy Quran verses, the Imams’ traditions and the reason. They are in urgent need of precise revision, in order to provide a real viewpoint of Islam about women position in the world.
In the present paper, to analyze the role of Harem women in the reforms of Nasseri’s era, using the rational choice theory as one of the general theories in historical sociology, we described the reasons which these women offered as the cons of the reforms in three reformative period: 1848–1851 (the reforms of Mirza Taqi Khan Amir Kabir); 1859–1862 (the reforms of Nasser al-Din Shah); and 1871–1873 (the reforms of MirzaHossein Khan Sepahsalar). This paper criticized the dominant approach in historical narratives and the analysis that introduce harem women as sexual objects that were simply plaything of the courtiers, governors and clergymen by using their body for seducing. Focusing on two Naser al-Din Shah’s harem women, Mahd-e Olia (1805- 1873) andAnis al-Doleh (1842- 1896), this paper emphasize on the rational choice of this actors and the reasons they are offered to criticize the reforms. This shows that their reasonings are not much different from the other groups who are known as the cons of reforms in Nasseri''s era

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • women
  • contextual contradiction
  • distortion in religious texts
  • deviations
  • Israelites
قرآن کریم (1415). ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران: انتشارات دفتر تاریخ و مطالعات اسلامی.
کتاب مقدس (1380). عهد عتیق و عهد جدید، تهران: اساطیر.
ابن ابی‎الحدید، عزالدین (1378ق). شرح نهجالبلاغه، ج 1، به تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: داراحیاء الکتب العربیه.
ابن اثیر، علی‎بن‎محمد (1344). الکامل فیالتاریخ، ج 7، تهران: مؤسسۀ اعلی.
ابن سعد، محمد (1410ق). الطبقاتالکبری، ج 3 و 8، دارالکتب العلمیه.
ابوریه، محمود (1369).  اضواء علی السنۀ المحمدیه، چ 5، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
امینی، علامه عبدالحسین‎بن‎احمد (1366). الغدیر فیالکتاب و السنة و الادب، ج 5، چ 2، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
آدم، منز (1343). تاریخ تمدن اسلامی، تهران: زوار.
بخاری، محمدبن‎اسماعیل (1407ق). صحیح، ج 6، بیروت: دارالقلم.
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهجالفصاحة، چ 4، تهران: دنیای دانش.
جعفریان، رسول (1373). تاریخ سیاسی اسلام، ج1 و 2، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جنتی، احمد (1382). نصایح، چ 24، قم: الهادی.
جوادعلی، دکتر- (1987). المفصل فی تاریخالعرب قبل الاسلام، ج 4 و 6، چ 2، بیروت: دارالعلم للملایین، بغداد: مکتبه‎النهضه.
جوادی آملی، عبدالله (1388).  تسنیم (تفسیر قرآن کریم)، ج 17، قم: مرکز نشر اسراء.
حاذقی، ابوالفضل (1324). زن از نظر حقوق اسلامی، تهران: چاپخانۀ مجلس.
حکیم‎پور، محمد (1384). حقوق زن در کشاکش سنت و تجدد، چ 2، تهران: نغمۀ نواندیش.
حمیری، ابومحمد عبدالملک‎بن‎هشام (1375). سیرۀ ابن هشام، تحقیق محمد محیی‎الدین، ج 2، چ 2، بی‎جا: بی‎نا.
دارمی، عبدالله‎بن‎عبدالرحمن (1401ق). سنن، ج 1، بی‎جا: نشر استانبول.
دورانت، ویل (1376).  تاریخ تمدن، ترجمۀ دکتر امیرحسین آریان پور، ج3، تهران: اقبال.
دینوری، ابن قتیبه (1408ق). تأویل مختلفالحدیث، بیروت: مؤسسه الکتاب‎الثقافیه.
ذهبی، سید محمدحسین (1405ق). الاسرائیلیات فی التفسیر و الحدیث، دمشق: لجنه النشر فی دارالایمان.
الزهری، محمد‎بن‎سعد‎بن‎منیع (1405ق). الطبقاتالکبری، بیروت: درا بیروت.
شهیدی، جعفر (1383). تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدر‎المتألهین شیرازی (ملاصدرا)، محمد‎بن‎ابراهیم (بی‎تا). اسفار اربعه، قم: انتشارات مکتبه مصطفوی.
صدوق، محمد‎بن‎علی‎بن‎بابویه  (1386ق). علل الشرایع، ج 2، نجف: المکتبه الحیدریه.
صدوق، محمد‎بن‎علی‎بن‎بابویه (1404ق). من لایحضرهالفقیه، ج 3 و 5، چ 2، قم: جامعۀ مدرسین.
صدوق، محمد‎بن‎علی‎بن‎بابویه (بی‎تا). خصال، به تصحیح و ترجمۀ سید احمد فهری زنجانی، ج1، تهران: انتشارات علمیه اسلامی.
طباطبایی، علامه سید محمدحسین (1417). المیزانفیتفسیرالقرآن، ج 4، چ 5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طبرسی، ابوعلی فضل‎بن‎الحسن (1408). مجمعالبیانفیتفسیرالقرآن، ج 2، چ 2، بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، محمدبن‎حسن (بی‎تا). التبیان فیتفسیرالقرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عاملی، محمدبن‎حسن (1376). وسائلالشیعه الی تحصیل مسائلالشریعه، ج 2، 18 و 20، چ 3، تهران: کتاب‎فروشی اسلامیه.
عسقلانی مصری شافعی، ابن حجر (1325-1327هـ). تهذیبالتهذیب، چاپ حیدرآباد.
عسقلانی، احمدبن‎محمد‎بن‎علی‎بن‎شهاب (بی‎تا). الاصابهفیتمییزالصحابه، بیروت: دار‎الکتب‎العلمیه.
عسکری، سید مرتضی (1373). نقش عایشه در تاریخ اسلام، تهران: مجمع علمی اسلامی.
عسکری، سید مرتضی (1382). نقش ائمه در احیای دین، تهران: منیر.
عسکری، سید مرتضی (1387). سقیفه، چ 4، تهران: دانشکدۀ اصول‎الدین.
عسکری، سید مرتضی (1405 ق). معالمالمدرستین، ج 2، تهران: مؤسسه‎البعثه.
غزالی طوسی، ابوحامد محمد (1367). کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی، محمد (1379). مسائل زنان بین سنتهای کهن و جدید، ترجمۀ مجید احمدی، تهران: احسان.
فیض‎الاسلام، علی‎نقی (1351). نهجالبلاغه، چ 2، تهران: مؤلف.
قربانی، زین‎العابدین (1370). علم حدیث و نقش آن در شناخت و تهذیب حدیث، قم: انصاریان.
کلینی، محمدبن‎یعقوب (1363). الکافی، ج 1 و 5، چ 3، قم: دارالکتب‎الاسلامیه.
گری، بنوات (1377). زنان از دید مردان، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، بیجا: جامی.
مجلسی، محمدباقر (1360). بحارالانوار، ج 9، 74 و 100، چ 4، تهران: دارالکتب‎الاسلامیه.
محمدقاسمی، حمید (1380). اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستانهای انبیا در تفاسیر قرآن، تهران: سروش.
مصطفی حسین (بی‎تا). الاسرائیلیات فیالتراثالاسلامی، بی‎جا.
معارف، مجید (1377). تاریخ عمومی حدیث، چ 2، تهران: کویر.
معماری، داود (1386). مبانی و روشهای نقد متن حدیث از دیدگاه اندیشوران شیعه، چ 2، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیة قم.
مهریزی، مهدی (1382). شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران: علمی و فرهنگی.
مؤدب، سیدرضا (1384). تاریخ حدیث، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.
نوری، میرزاحسین (1408). مستدرکالوسائل، ج 2، 14 و 15، قم: مؤسسۀ آل‎البیت لاحیاء‎التراث.
هلالی، سلیم‎بن‎قیس (1400). اسرار آل محمد، چ 6، قم: بی‎نا.
الهوئی نظری، زهرا (1383). «بازگشت سنن جاهلی در دوران پس از پیامبر (ص) و نقش آن در تحول منزلت زن»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء (س)، س 14، ش 51.