زنان مطلقه و تجربه سرپرستی خانوار: یک پژوهش کیفی (نمونه موردی زنان مطلقه سرپرست خانوار شهر فارسان)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

با توجه به افزایش خانوارهای سرپرست زن و مسائل و مشکلات مرتبط با این نوع خانوارها در سال های اخیر، پژوهش حاضر به فهم و روایت تجربه زیسته زنان مطلقه از سرپرست خانوار بودن می پردازد. این مطالعه به صورت کیفی و با روش پدیدارشناسی تفسیری بر روی 10 زن مطلقه سرپرست خانوار در شهر فارسان صورت گرفته است. مشارکت کنندگان حاضر با روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی از میان زنان مطلقه تحت پوشش کمیته امداد انتخاب شدند. تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار تحت سه مضمون اصلی «سرپرستی به مثابه بازتعریف مناسبات با جامعه »، «سرپرستی به مثابه تجربه احساسی ناخوشایند» و «سرپرستی به مثابه شکل دیگری از زیست اجتماعی»  ویازده مضمون فرعی دسته بندی شدند. نتایج نشان داد زنان سرپرست خانوار با چالش های متعددی در زیست خانوادگی و اجتماعی خود مواجه هستند که نیازمند پروبلماتیزه کردن و توجه سیاست گذاران برای کاهش آسیب های اجتماعی دامنگیر این خانوارها و ممانعت از تبدیل شدن آن به یک «مساله اجتماعی» است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Divorced Women and Family Supervision Experience: A Qualitative Study (Case study: divorced family-headed women of Farsan

نویسندگان [English]

  • reza hemmati
  • zahra karimi
Isfahan university
چکیده [English]

Considering an increase in the number of women –headed families and the problems associated with these types of households in recent years, the present study seeks to understand and narrate the lived experience of divorced family-headed women. This research has been done by qualitative and descriptive phenomenological method on 10 divorced family-headed women in the city of Farsan. Participants were selected through a purposive sampling and snowball method from divorced women covered by Imam Khomeini Relief Foundation. The lived experience of female-headed households was classified under the three main themes of ‘supervision as redefinition of relationships with community’, ‘supervision as an unpleasant emotional experience’, and ‘Supervision as another form of social life’. The results showed that female-headed women are faced many challenges in their family and social life, requiring the policy makers to address their social problems and reduce the social imbalance of these households

مراجع

-    امینی یخدایی، مریم. (1388). نقش اشتغال در سلامت زنان سرپرست خانوار. دومین همایش توانمندی زنان و توان افزایی زنان سرپرست خانوار.
-    بختیاری، امنه؛ محبی، سید فاطمه (1385). حکومت و زنان سرپرست خانوار، مطالعه راهبردی زنان. (34)، 110-67.
-    جمالی، محمود؛ سپاه منصور، مژگان؛ فلاحیان، معصومه (1392) مقایسه بهزیستی روان شناختی زنان سرپرست خانواده با زنان دارای سرپرست. زن در توسعه و سیاست. شماره (43)، 542-531.
-    حسینی، سید احمد؛ ستاره فروزان، آمنه؛ امیرفریار، معصومه (1388). بررسی سلامت روان زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر تهران. فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال دوم(3)، 119-139.
-    خسروان، شهلا؛ صالحی، شایسته؛ احمدی، فضل اله؛ منصوریان، محمدرضا (1392). تجربه زنان بیوه سرپرست خانواده از تغییر نقش: مطالعه کیفی، مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، شماره (2)، 62-75.
-    خسروی، زهرا (1380) بررسی آسیب های روانی- اجتماعی زنان سرپرست خانواده. مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا. (39)، 94-71.
-    زارعی، فاطمه؛ صلحی، مهناز؛ قدیسی، محمدحسین؛ کمالی، محمد؛ شجاعی زاده، داود؛ نجات، سحرناز؛  مرقانی خویی، عفت السادات (1393). درک تجارب پس از طلاق در زنان یک مطالعه پژوهش کیفی. مجله علوم پزشکی رازی، 21 (124)، 23-36.
-    زاهد، سیدسعید و خیری خامنه، بهناز. (1390). بررسی نگرش زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیتة امداد امام خمینی(ره) شهر شیراز به ازدواج موقت. پژوهشنامة زنان،  سال دوم، شمارة دوم.
-    ساروخانی، باقر؛ خادمیان، طلیعه؛ نادری، فاطمه الزهرا (1393) زنان سرپرست خانوار و تنگناهای جامعه پذیری فرزندان (مطالعة موردی: زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداری تهران). مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران. دوره 3 (4)، 539-558.
-    سعدی، حشمت الله و  وحدت مودب، هاجر. (1392). سنجش میزان و امنیت غذایی زنان سرپرست خانوار و عوامل موثر بر ان. زن در توسعه و سیاست. دوره 11، شماره 3: 411-426
-    شادی طلب، ژاله؛ گرایی نژاد، علیرضا (1383) فقر زنان سرپرست خانوار.  مجله زن در توسعه و سیاست. (8)، 70-49. 
-    صادقی، علی اکبر (1388) زنان سرپرست خانوار و آسیب های اجتماعی و فردی پیش روی آنها. مجموعه مقالات دومین همایش توانمندی زنان و توان افزایی زنان سرپرست خانوار.  تهران
-    فروزان ستاره،  آمنه؛ بیگلریان، اکبر (1382). زنان سرپرست خانوار: فرصت ها و چالش ها. فصلنامه پژوهش زنان، 1(5)،  35-58.
-    قاسمی، سمیه؛ خانی، فضیله (1388).  تحلیلی بر مسایل و نیازهای زنان سرپرست خانوار جهت توانمندسازی آنان. دومین همایش توانمندی زنان و توان افزایی زنان سرپرست خانوار. تهران. 367-390.
-    قانع عزآبادی، فرزانه؛ کیان پور، مسعود؛ قاسمی، وحید. (1393) داغ ننگ تجرد دختران 30 سال و بالاتر در سطح تجربه­ فردی و نگرش اجتماعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته­ علوم اجتماعی. دانشگاه اصفهان.
-    قلی پور، آرین؛ رحیمیان، اشرف (1390) رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی و آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار. مجله رفاه اجتماعی. (40)، 62-29.
-    کاشانی نیا، زهرا؛ علیا، زهرا (1388). عوامل استرس زا و رابطه آنها با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانواده. دومین همایش توانمندی زنان و توان افزایی زنان سرپرست خانوار . تهران. 391-401.
-    گروسی، سیروس؛ شبستری، شیما (1390). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان در بین زنان سرپرست خانوار در شهر کرمان. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 5 (1)، 99-123.
-    مدنی، سعید. (1381) طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار. دفتر بررسی های اقتصادی فرهنگی. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی. 
-    مرکز آمار ایران (1392) بررسی ویژگیهای اجتماعی، اقتصادی و سلامت زن سرپرست با تأکید بر سیاستها و برنامه های پشتیبانی. گروه پژوهشی طرح های فنی و روش های آماری، پژوهشکده آمار.
-    مطیع، ناهید. (1378) فرصت های کودکان در خانواده های سرپرست خانوار. مجله زنان. شماره 53 و 54.
-    معیدفر، سعید؛ حمیدی، نفیسه (1386) زنان سرپرست خانوار: نگفته ها و آسیب های اجتماعی. فصلنامه علوم اجتماعی، (32)، 130-145.
-    نازکتبار، حسین؛ ویسی، رضا (1386). وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار استان مازندران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 7 (27)، 95-113.
-    همتی، رضا (1387) ترکیب روش­های کمی و کیفی: توهم یا واقعیت، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی. شماره 40
-     
-    Aghajanian, A., & Thompson, V. (2013). Female Headed Households in Iran (1976–2006), Marriage & Family Review, 49(2): 115-134.
-    Arias, E., & Palloni, A. (No. d). Prevalence and Patterns of Female-Headed Households in Latin America. CDE Working Paper No. 96-14. https://www.ssc.wisc.edu/cde/cdewp/96-14.pdf
-    Buvinic, B. A., & Gupta, M. (1997). Female-headed households and female-maintained families: Are they worth targeting to reduce poverty in developing countries? Economic Development & Cultural Change. 452, 259-280.
-    Buvinic, B. A., & Gupta, M. (1997). Female-headed households and female-maintained families: Are they worth targeting to reduce poverty in developing countries? Economic Development & Cultural Change. 452: 259-280.
-    Chant, S. (2007) Children In Female-Headed Households: Interrogating the Concept of an ‘Inter- Generational Transmission of disadvantage’ With Particular Reference To The Gambia, Philippines and Costa Rica. New Working Paper Series. Issue 19. London School of Economics, Gender Institute
-    Coyne, G. (2003).  An investigation of coping skills and quality of life among single sole supporting mothers. International Journal of Anthropology. 18(3): 127-38.
-    Friday Asiazobor, E (2013) Our Lives are in Your Hands: Survival Strategies of Elderly Women Heads Households in Rural Nigeria. International Journal of Humanities and Social Science (3) 5.
-    Habib, Z. T. (2010). Socio-psychological status of female heads of households in Rajshahi Cit, Bangladesh. Antrocom online Journal of Anthrology; 6 (2):173-186.
-    Hossain, N., & Huda, S. (1995). Problems of the women headed households. The BRAC ICDDR, B Joint Research Project. Dhaka, Bangladesh.
-    Joshi, S. (2004). Female household-headship in rural Bangladesh: incidence, determinants and impact on children’s schooling. Discussion paper no. 894. Yale University Center.
-    Langlois, J., & Fortin, D. (1994). Single-parent mothers, poverty& mental: Reviw of litertur. Santé-mental Health. 19(1): 157-73.
-    Lipman, E.L, & Boyle, M. H.  (2005). Social support and education groups for single mothers: a randomized controlled trial of a community-based program. Canadian Medical Association Journal; 173 (12): 1451-6.
-    Liu, C., Esteve, A and Trevino, R. (2017). Female-Headed Households and Living Conditions in Latin America. World Development. 90: 311-328.
-    Narayana, N., Nair, M. K. S., and Legwale, O. C. (2015) Factors Determining Savings of Women-headed Households in Botswana. International Journal of Economic Issues, (8) 2: 55-62.
-    Reid, K., Flowers, P., & Larkin, M. (2005). Interpretative phenomenological analysis: An overview and methodological review. The Psychologist, 18, 20-23.
-    Salem Jahangir, M., & Shafi, N. (2013). Socio-economic status of female heded households in Srinagar city: An analysis. The social Sciencees. 8 (4): 374-380.
-    Sen, A. (1993) ‘Capability and well-being’, in M. Nussbaum and A. Sen (Eds.), The Quality of Life, Clarendon Press, Oxford.
-    Smith, J. A. (1996) beyond the divide between cognition and discourse: using interpretative phenomenological analysis in health psychology. Psychology and Health, 11, 261-271.
-    Smith, J.A. & Osborn, M. (2003) Interpretative phenomenological analysis. In J.A. Smith (Ed.), Qualitative Psychology: A Practical Guide to Research Methods. London: Sage.
-    Solhi, M., Shabani Hamedan, M., & Salehi, M. (2016). Relationship between Quality of Life of Women-Headed Households and Some Related Factors in Iran. Global Journal of Health Science; (8) 10.
-    Tasli, K. (2007). A Conceptual Framework for Gender and Development Studies: From Welfare to Empowerment. www.focusintl.com
-    United Nations (1995) Women in a Changing Global Economy: 1994 World Survey on the Role of Women in Development, New York: United Nations.
-    Wang, H., & Amato, P. R. (2000). Predictors of divorce adjustment: stressors, resources, and definitions. Journal of marriage and the family, 62, 3; 655-668.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مهر 1396
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1397
  • تاریخ پذیرش: 20 دی 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار