بازشناسی مولفه های پایداری اجتماعی- فرهنگی در طراحی زنان معمار ایرانی (آثار منتخب سالهای1402-1382)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معماری، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

10.30465/ws.2025.49530.4179

چکیده

پایداری اجتماعی-فرهنگی از جمله مولفه‌های اصلی توسعه پایدار بوده و با توجه به اهمیت آن در معماری به منظور ارتقای توسعه اجتماعی و هویت فرهنگی جامعه، این پژوهش با هدف دستیابی به اهداف پایداری در آثار معماران زن ایرانی به دلیل توجه ویژه آنها به ارزش‌های اجتماعی-فرهنگی و نقش تعیین کننده‌ای که جنسیت از دیرباز در هویت اجتماعی و فرهنگی جامعه داشته، انجام شده ‌است. مطالعه آثار برگزیده این معماران با رویکردی پایدار می تواند گامی موثر در شناخت و رفع مشکلات فرهنگی-اجتماعی باشد. ازاین‌‌‌‌رو مقاله حاضر به بررسی هشت اثر برگزیده معماران زن بنام ایرانی در فاصله سال‌های 1382 تا 1402 از منظر پایداری فرهنگی-اجتماعی می پردازد. روش تحقیق این مقاله تطبیقی-تحلیلی می‌باشد که پس از شناخت ضوابط و معیارهای پایداری اجتماعی-فرهنگی، ویژگی‌های آنها با بناهای منتخب با مقایسه تطبیقی، تحلیل می شوند. نتایج نشان می‌دهد که این بناها همگی بر اساس معیارها‌ی پایداری اجتماعی-فرهنگی با تأکید برعدالت وتوسعه اجتماعی، مشارکت شهروندان، بومی‌گرایی، ارتباط با طبیعت و هماهنگی با بستر طراحی شده‌اند. بررسی ویژگی‌های مذکور در آثار انتخابی می‌تواند به مثابه راهبردی در طراحی به منظور دستیابی به اهداف توسعه پایدار باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognition of the socio-cultural sustainability criteria in the design of Iranian women architects (selected works of 2003-2023)

نویسنده [English]

  • Honey Fadaie
Assistant Professor, Department of Architecture, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Roudehen, Iran
چکیده [English]

Socio-cultural sustainability is one of the main factors of sustainable development. Due to its importance in architecture to promote social development and cultural identity of the society, this research conducted with the purpose of achieving these objectives in the works of Iranian female architects due to their special attention to socio-cultural values and the decisive role of gender that has long played in the social and cultural identity of society. Studying the selected works of these architects with a sustainable approach can be an effective step in recognizing socio-cultural problems. Thus, the present paper scrutinizes eight selected works of Iranian female architects between 2004 and 2024 from the socio-cultural sustainability view. The research method of this paper is comparative-analytical, which after recognizing the criteria of socio-cultural sustainability; their characteristics are analyzed with the selected buildings by comparative method. The results show that these buildings are designed based on the criteria of socio-cultural sustainability with an emphasis on justice and social development, citizen participation, localism, relation with nature and harmony with the site. Studying the mentioned features in selected cases can be used as a strategy in architecture design to achieve the objectives of sustainable development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social sustainability"
  • Cultural Sustainability"
  • Iranian Women architects"
  • "
  • Female Iranian architecture"
اذانی، مهری، خیراندیش، فروغ (1388)، معماری شهرسازی از منظر روانشناسی و جامعه‌شناسی زنان، تهران، همایش ملی زن و معماری.ص7-1.
بیتی، حامد، آریان، جاوید، آقازاده، داود (1402)، بازتاب تغییر ذهنیت عامه نسبت به زن در سازمان فضایی مسکن معاصر، پژوهش‌نامه زنان: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دوره 14، شماره 2، ص 68-19.
حقایق، مریم، خوارزمی، مجتبی (1389)، بررسی عملکرد مدیریتی و اجرایی زنان در معماری و شهرسازی، پژوهش نامه زنان: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، دوره 1، شماره 2، ص 37-11.
خانبانزاده، ساناز، ارمغان، مریم، سهیلی، جمال‌الدین (1399)، بررسی نقش زنان معمار در معماری معاصر ایران (1320 تا 1357 خورشیدی)، زن در فرهنگ و هنر، دوره 12، شماره 1، ص 49-19.
خرمی‌روز، ریحانه، فلامکی، محمدمنصور، نوروزبرازجانی، ویدا (1399)، تبیین آفرینش تعادل جنسیتی در فضا (نمونه موردی: مراکز خرید شهر تهران)، دوفصلنامه اندیشه معماری، دوره 4، شماره 8، ص 236-221.
داداشی، سعیده، آیوازیان، سیمون، ترابی، زهره (1401)، روند تغییرات فرهنگ و شیوه زندگی زن و خانواده ایرانی در خانه‌های سنتی و مدرن (مورد مطالعه شهر اردبیل)، - نشریه مطالعات هنر اسلامی، دوره 19، شماره 48، ص 353-330.
زارعیان، ساریه، بلیلان، لیدا، ستارزاده، داریوش، هاشم‌پور (1400)، تببین ارتباط درک کلیشه‌های جنسیتی و درک کیفیت فضایی در دانش آموزان دختر (نمونه موردی مدارس متوسطه دوم در شهرستان بانه):پژوهش‌نامه زنان: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، دوره 12، شماره 2، ص 104-65.
زمانی دارانی، فاطمه، مقصودی، سوده (1398)، رابطه حضور زنان در فضای شهری با معیارهای مطلوبیت شهری با استفاده از معادلات ساختاری (مورد مطالعه شهرستان فریدن)، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، دوره 17، شماره 4، ص 108-71
ستاری رئوف، ایلقار(1388)، فضای زنانه، متنی با رویکرد نقد مرکزیت ها، تهران، همایش ملی زن و معماری.ص9-1.
صالحی مرزیجرانی، محمد، تیموری، محمود، مهرجو، مهرداد (1401)، نقش کیفیت زندگی در دستیابی به اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی (مطالعه موردی: مجتمع مسکونی غدیر اراک)، دوره 1، شماره 1، معمار شهر، ص 138-119.
صالحی میلانی، ساسان، محمدی، مریم (1389)، اهداف و شاخص‌های تحقق پایداری فرهنگی، نامه معماری و شهرسازی،شماره 5، ص 99-81.
صدوقیان زاده، مینوش (1399)، پیوند فضا وجنسیت بر بستر مدرنیته در شهر و معماری ایران، فصلنامه پژوهشی و تخصصی شهرسازی و معماری هویت محیط، دوره 1، شماره 2، ص 103-90.
طوفان، سحر (1390)، بررسی رابطه مفهوم حریم زنانه با آفرینش فضای ورودی در معماری ایران، زن و مطالعات خانواده، دوره 4، شماره 14، ص 142-119.
علیزاد گوهری، نغمه، فروزنده، الهام (1389)، خلاقیت در معماری زنان: دیدگاهی بر پایه پژوهش‌های روانشناختی، زن و فرهنگ، دوره 2، شماره 3، ص 15-5.
غفوریان میترا، افشین مهر، وحید، نوروزی زاده، زهرا (1396)، بازشناسی مولفه‌های اجتماعی موثر بر افزایش تعاملات اجتماعی در مجموعه‌های‌ مسکونی (مطالعه موردی: محله اباذر، تهران)، هویت شهر، دوره 11، شماره 2،ص 44-31.
فرزانه، فرانک (1390)، درآمدی بر تعامل مفاهیم جنسیت و فضا، صفه، دوره 12 ،شماره 53، ص 110-99.
کیایی، مهدخت، سلطانزاده، حسین، ارمغان، مریم، حیدری، علی اکبر (1397)، بازتاب تحول گفتمان جنسیتی دردوره قاجار بر نظام های فعالیتی و فضایی خانه‌های اعیانی(مطالعه موردی خانه‌های اعیانی قزوین)، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دوره8، شماره1، ص 73-51.
گراوند، الهام، فرهادی، محمد، قلی پور، سیاوش (1402)، زنان و فضای شهری کرمانشاه (مقایسه محلات دولت‌آباد و کسرا)،  پژوهش‌نامه زنان: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، دوره 14، شماره 2، ص 250-219.
مینیاتورسجادی، آرمان،محمدزاده، شبنم، بوعلی زاده، ندا(1394).منظرروایی خطوط باغ موزه دفاع مقدس، نشریه علمی منظر،دوره7، شماره31،ص85-78.
نصر، طاهره، عمادی، مریم (1400)، بررسی نقش شاخص‌های پایداری اجتماعی-فرهنگی در توسعه فضاهای عمومی شهرها (مورد کاوری پارک خلدبرین و خیابان باغ ارم-شیراز)، فصلنامه سیاستگذاری محیط شهری، دوره1 ، شماره4 ، ص 76-57.
ورمقانی، حسنا، سلطانزاده، حسین، دهباشی شریف، مزین (1394)، رابطه جنسیت و فضا در عرصه‌های خصوصی و عمومی دوره قاجار، نشریه علمی باغ نظر، دوره 12، شماره 37، ص 41-29.
یاران، علی، ارجمندی، هانی (1399)، تبیین مولفه‌های زنانگی برگرفته از آثار زنان معمار ایرانی، نشریه علمی باغ نظر، دوره 17، شماره 91، ص 94-81.
Axelsson, R.; Angelstam, P.; Degorman, E.; Teitelbam, S.; Elabakidze,M.; Derotz,M.,(2013) Social and Cultural Sustainability: Criteria, Indicators, Verifier Variables for Measurements and Map for Visualization to Support Planning. AMBIO: A Journal of Human Environment. 42(2):215-228. DOI:10.1007/s13280-012-0376-0
Fowler,B.; Wilson, F,. (2004) Women Architects and Their Discontents. Sociology, 38(1): 101-120. DOI: DOI: 10.1177/0038038504039363
Irani Behbahani, H.; Danesh Pajouh, H.; Bostanban, M.,(2020) Cultural Heritage Landscape in order to Cultural Ecosystem Service. International Journal of Urban Management and Energy Sustainability (IJUMES). 1(2): 1-14. DOI: 10.22034/IJUMES.2019.01.01.004
Konstantionovic, D, Terzic, A (2023), Girls build! Female architects who shaped the modern history of Novi Sad, Glasnik Etnografskog instituta SANU, Volume 71, Issue 3, P:71-39.
Moghaddam Ziabari, S.A.; Rajabifar, B.; Mozaffari Ghadikolaei, F., (2023) Explaining the Role of Cultural and Social Factors in the Formation of Dominant Architectural Style of the Façade of Contemporary Residential Apartments of Sari City. International Journal of Urban Management and Energy Sustainability (IJUMES). 4(4): 97.109. DOI:  10.22034/JUMES.2024.2018561.1189
Soini, K.; Birkeland, I., (2014). Exploring the Scientific Discourse on Cultural Sustainability. Geoforum. (51):213-223. DOI:10.1016/j.geoforum.2013.12.001
Torabi Farsani, N.; Coelho, C.;  Cosat,C., (2011). Geo tourism and Geo parks as Gateways to Socio-cultural Sustainability in Qeshm Rural Areas, Iran. Asia Pacific Journal of Tourism Research.17 (1):30-48. DOI:10.1080/10941665.2011.610145
 Sun, E.; Yasar, D., (2022). A Study on the Female Architects' Approaches to Design in the 21st Century, 5th International Conference of Contemporary Affairs in Architecture and Urbanism (ICCAUA-2022), Alania, Turkey. DOI: 10.38027/ICCAUA2022EN0044
Varmaghani, H (2018), The Impact of Women on Middle Class Houses of the Qajar Era (Case Study: Northern Cities of Iran), Space Ontology International Journal, Volume 7, Issue1,P: 51-65.
https://www.memarmagazine.com/fa/