مطالعه پدیدارشناسی موانع اشتغال زنان دارای معلولیت شهرستان خرم‌آباد

تاج بخش, غلامرضا; رحمانی نژاد, اذر; حسینی, محمدرضا

doi:10.30465/ws.2025.50993.4315

مطالعه پدیدارشناسی موانع اشتغال زنان دارای معلولیت شهرستان خرم‌آباد

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران

² دانشجوی دکتری رشته جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

10.30465/ws.2025.50993.4315

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی موانع اشتغال زنان دارای معلولیت در شهرستان خرم‌آباد است. روش پژوهش حاضر از نوع کیفی و پدیدارشناسی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل زنان دارای معلولیت شهرستان خرم‌آباد بوده است. در بخش نمونه‌گیری، با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، داده‌های پژوهش با 28 مصاحبه با زنان دارای معلولیت به اشباع نظری رسید. به منظور جمع‌آوری اطلاعات از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته استفاده شده است، همچنین برای تحلیل یافته‌ها از نرم‌افزار مکس‌کیودی‌اِی و تحلیل تِماتیک و کدگذاری استفاده شده است. در نهایت یافته‌های پدیدارشناختی مبتنی بر تجربه ‌زیسته زنان دارای معلولیت شهرستان خرم‌آباد نشان داد که یازده ریشه و بٌن‌مایه اساسی به عنوان موانع اشتغال زنان دارای معلولیت این شهرستان وجود دارد که عبارتند از: بٌن‌مایه‌های مسائل روانی و فردی، ناکارآمدی سازمانی، آموزش نامناسب، فضاسازی اجتماعی نامناسب، تبعیض و نابرابری، داغ ننگ، اقلیت‌شدگی و اِنزوای اجتماعی، ناکارآمدی نهاد خانواده، فقدان امنیت اجتماعی، ضعف انجمن‌های حمایت‌کننده و فرسایش سرمایه اجتماعی. هر کدام از عوامل یاد شده به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال زنان دارای معلولیت را تحت تأثیر قرار داده و زیست زنان دارای معلولیت شهرستان خرم‌آباد را با چالش اساسی مواجه کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

جامعه شناسی جنسیت، روانشناسی، فقه و حقوق

عنوان مقاله [English]

A phenomenological study of employment barriers for women with disabilities in Khorramabad city

نویسندگان [English]

gh t ¹
azar rahmani ²
mohamdreza hosseini ¹

¹ Associate Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Humanities, Ayatollah of Borujerdi University, Borujerd

² PhD student in Economic Sociology and Development, Faculty of Social Sciences, Islamic Azad University of Tehran, Department of Research Sciences, Tehran, Iran

چکیده [English]

Phenomenology seeks to explain the interactions in the processes of human action, the formation of the situation and the construction of reality. One of the basic features of phenomenology is the study of "pure experience", for phenomenologists, humans have a structured consciousness, based on which they categorize and organize data based on their senses. In the phenomenological perspective, humans experience the world in the form of classifications (Iman, 2015: 32). The selection of sample members in this study was based on purposive sampling, and the criteria for selecting the samples under study included "being female" and "disability". Then, taking into account the criterion of "theoretical saturation", the sample size was determined to include 28 participants. The participants in the present study were residents of Khorramabad city in Lorestan province. Data collection for the present study was conducted using a semi-structured interview method, and all interviews were conducted in person and individually. It is important to note that the Maxqda software was used to analyze the findings, and pseudonyms were used to comply with research ethics and participant anonymity.

کلیدواژه‌ها [English]

Disability
Employment
Phenomenology
Women

مراجع

ایمان، محمدتقی (1394). روش‌شناسی تحقیقات کیفی، قم: نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ سوم.

بهروزیان، بهروز؛ گنجی، محمد؛ نیکخواه قمصری، نرگس (1402). «فراترکیب مطالعات ناتوانی در زمینه الگوی زندگی اجتماعی افراد دچار ناتوانی»، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 23(88)، 156-107.

بهروزیان، بهروز؛ گنجی، محمد؛ نیکخواه‌قمصری، نرگس (1401). «زندگی اجتماعی افراد دارای معلولیت جسمی-حرکتی در ایران: مرور نظام‌مند مطالعات در بازه زمانی 1400-1375»، فصلنامه علمی برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 13(52)، 73-116.

بهروزیان، بهروز (1401). معلولیت و زیست اجتماعی، رساله دکتری رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه کاشان: دانشکده علوم انسانی.

باقری، افسانه؛ تقوی مریم‌آبادی، فاطمه؛ آراستی، زهرا (1394). «شناسایی شایستگی‌های کارآفرینانه با تأکید بر معلولان جسمی-حرکتی»، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 8(3)، 492-473.

پرتوی، لطیف؛ رضایی، مهری (1394). «زنان معلول و تعامل با جامعه (مطالعه کیفی زندگی اجتماعی زنان معلول)»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، 17(67)، 44-7.

حسینی، نگین (1394). درآمدی بر مطالعات معلولیت، تهران: انتشارات سیمای شرق.

رستمیان، آفاق؛ رحمانی فیروزجاه، علی؛ عباسی اسفجیر، علی‌اصغر (1400). «مطالعه جامعه‌شناختی آزار جنسی زنان معلول در استان مازندران»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 10(35)، 90-69.

رهبر، فرهاد؛ ممیز، آیت‌الله؛ محمدی، شقایق (1392). «شناسایی عوامل مؤثر بر فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسط مبتنی بر فناوری در حوزه خدمات معلولین (مطالعه موردی: مدیریت شهری)»، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5(4)، 57-70.

رهوری، کتایون (1380). مطالعه تطبیقی شرایط اشتغال معلولین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق، دانشگاه تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی.

زرنشان، شهرام (1387). «سازوکارهای حمایت از حق اشتغال اشخاص دارای معلولیت در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی حقوق بشر»، مجله پژوهش‌های حقوقی، 13، 257-237.

زینعلی، فرانک (1380). بررسی مشکلات شغلی زنان معلول جسمی، پایان‌نامه کاشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

شریفیان‌ثانی، مریم؛ سجادی، حمیرا؛ طلوعی، فرشته؛ کاظم‌نژاد، انوشیروان (1385). «دختران و زنان دچار معلولیت جسمی-حرکتی: نیازها و مشکلات»، فصلنامه توانبخشی، 7(2)، 41-48.

صداقت‌نیکو، سیدمهین (1401). جنسیت، معلولیت و طرد اجتماعی در شهرستان کاشان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان: دانشکده علوم انسانی.

صادقی‌فسائی، سهیلا؛ فاطمی‌نیا، محمدعلی (1393). «معلولیت، نیمه پنهان جامعه: رویکرد اجتماعی به وضعیت معلولین در سطح جهان و ایران»، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 15(58)، 157-192.

عمودی‌زاده، همایون (1401). رشد جمعیت معلولین در استان لرستان، https://www.mehrnews.com

کهریزی، مهو؛ مرادی، علی (1394). «چالش‌های اخلاقی اشتغال زنان برای خانواده: بررسی تطبیقی اسلام و فمنیسم و ارائه راهکارها»، پژوهشنامه اخلاق، 8(28)، 23-40.

لطیفیان، مریم؛ بنی‌اسد، اسما؛ کمالی، محمد (1399). «بررسی ابعاد اجتماعی معلولیت؛ یک مرور نظام‌مند»، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 7(26)، 53-101.

محمودی، شبنم؛ شعبان‌نیا منصور، مهدی (1397). «بررسی اثربخشی قوانین و مقررات حمایتی در میزان تمایل زنان معلول شهر تهران به اشتغال»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 21(82)، 55-35.

مجیدی دریچه، مریم (1390). بررسی نقش و جایگاه اشتغال زنان معلول در شهراصفهان و نقش مددکاران اجتماعی در توانبخشی آنان، http://socialwork2007.blogfa.com/post/27

Amin, A. Abdullah. C (2017). "Malaysian Disabled Women Experiences in Employment", International Journal for Studies on Children, Women, Elderly And Disabled, 1, 189-194.

Braun, V. Clarke, V. (2006). "Using thematic analysis in psychology", Qual-itative Research in Psychology, 3(2).

Barnes, C. (2003). "What a difference a decade makes: Reflecting on doing emancipatory disability research", Journal Disability and Society, 18, 3-17.

Castaneda, E. Chiappeta, C. Guerrero, L. Hernandez, A. (2019). "Empowerment through work: the cases of disabled individuals and low-skilled women workers on the US–Mexican borde", Journal Disability and Society, 34(3), 384-406.

Clare, C. (2001). "Stolen bodies, reclaimed bodies, Disability and queerness", Journal of Public culture, 13(3), 359-365.

Finlay, L. (2009). "Debating phenomenological research methods", Phe-nomenology and Practice, 3(1).

Golafshani, N. (2003). "Understanding reliability and validity in qualitative research" The Qualitative Report, 8(4).

Jimenez, J. Vargas, M. Santamaria, M. Jimenez, J. (2009). "Impact of Social factors on labour discrimation of disabled women", Journal Researech in Developmental, 30, 1115-1123.

Kim, E. Parish, S. Skinner, T (2019). "The impact of gender and disability on the economic well-being of disabled women in the United Kingdom: A longitudinal study between 2009 and 2014", Journal Social Policy and Administration, 53(7), 1064-1080.

Morgan. C. (2021). "The experiences of disabled people in the United Arab Emirates: Barriers to participation in higher education and employment", Journal of Disability & Society, 1-25.

Mays, J. (2006). "Femenist disability theory", Journal Disability and Society, 21(2), 147-158.

Nee Nee,C. Walker, C. Gleaves, A. (2015). "An exploration of students’ lived experiences of using smartphones in diverse learning contexts using a herme- neutic phenomenological approach", Computers & Education, 82.

Prokos, A. Cabage, N. (2015). "Women MilitaryVeterans, Disability, and Employment", Journal Armed Forces & Society, 1-22.

Pettinicchio, D. Maroto. M (2017). "Employment Outcomes Among Men and Women with Disabilities: How the Intersection of Gender and Disability Status Shapes Labor Market Inequality", InFactors in Studying Employment for Persons with Disability, 3-33.

Roncancio. M. Caicedo. N. (2022). "Legislation on Disability and Employment: To What Extent Are Employment Rights Guaranteed for Persons with Disabilities?" International Journal of Enviromental Research and Public Health, 19, 1-15.

Shakespear. T. (2015). Disability Rights and Wrongs Revisited, London: Routledge.

Zheng, J. Pei, P. Gao, Y. (2020). "Social Media as a Disguise and an Aid: Disabled Women in the Cyber Workforce in China", Journal Social Inclusion, 8(2), 104-113.