از تحریم تا تجریم تجاوز جنسی در روابط میان زوجین در پرتو نظریه تنظیم‌گری پاسخگو

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 تربیت مدرس

2 دانشگاه شهید بهشتی

3 گروه حقوق کیفری و جرم شناسی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

از بایسته‌های حفظ کرامت انسانی، اعطای خودمختاری کامل به افراد نسبت به تن و روح خود است. این خودمختاری، به دلیل صبغه مردسالارانه قوانین کیفری و مدنی در کشورهای مختلف نیازمند ارائه تضمینات مکفی و تجدیدنظر در برخی از قوانین است. با بررسی قوانین موضوعه ایران در خصوص خودمختاری جسمی زوجه در روابط زناشویی خود، شاهد سکوت قانون‌گذار نسبت به اجبار زوجه توسط زوج به برقراری رابطه جنسی و عدم وجود پاسخی اختصاصی و مناسب در برابر خشونت‌های جنسی زوج هستیم. به نظر می‌رسد با تحلیل فقهی دقیق می‌توان از امکان حمایت کیفری از حقوق زنان در این حوزه از روابط میان زوجین بحث کرد. حمایتی کیفری نه در جهت مجازات صرف همسر که در جهت حمایت از حقوق زوجه، از میان بردن برداشت‌های ناصواب مردسالارانه از تکالیف زوجه و حقوق جنسی مرد و تثبیت بنیاد نهاد خانواده برپایه احترام متقابل.  این مقاله جرم‌انگاری تجاوز جنسی در روابط میان زوجین و ارائه الگوی پاسخ‌دهی مناسب به آن را با توجه به نصوص و روایات معتبر شرعی ممکن می‌داند. الگویی که مقتبس از سازوکارهای پیشنهادی نظریه تنظیم‌گری پاسخگو است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

From prohibition to criminalization of marital rape in the light of responsive regulation theory

نویسندگان [English]

  • mohamad farajiha 1
  • rahim nobahar 2
  • iman shahbeigi 3
1 .
2 .
3 criminal law & criminology, law faculty of Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Maintaining human dignity necessities giving full autonomy of body and soul to people. But because of Patriarchal history of criminal and civil legislations in may countries, this autonomy needs certain guaranties and revision of certain legislations. Reviewing Iran’s statutes regarding the bodily autonomy of women in their sexual relationships in marriage indicates the silence of legislator toward the subject of forceful sexual requests of husband and lack of any appropriate response toward marital rape. It is possible that with a precise analysis of Islamic jurisprudence, a criminalization of marital rape can be proscribed. A criminalization not just to punish husbands but to give the needed support to the women in spousal relationships and to abolish patriarchal interpretation of legal rights and obligations of husband in a spousal relationship and the establishing the institution of the family based on mutual respect. This paper will demonstrate that its possible to criminalize marital rape based on Islamic jurisprudence and  to penalize this crime with appropriate responses in the light of mechanisms of responsive regulation theory and model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • marital rape
  • criminalization
  • criminalization of morality
  • responsive regulation
  • family law
- ابوداود، سلیمان‏بن اشعث (بی‌تا)، سنن ابى داود، ج 4، داراحیاء السنة النبویة
- احمدی موحد، اصغر (1386)، «صلاحیت دادسرا و دادگاه در رسیدگی به جرایم منافی عفت«، نشریه پیام آموزش معاونت آموزش قوه قضاییه، ش 28، صص 16- 24
- برایت‌ویت، جان(1396)، عدالت ترمیمی و تنظیم‌گری پاسخگو: مساله دلیل، در:دانشنامه عدالت ترمیمی، ترجمه ایمان شاه بیگی چاپ اول، تهران، میزان
- تمیمى، نعمان بن محمد(بی‌تا)، دعائم الاسلام، ج 2، دارالمعارف، مصر
- ﺗﻮﺟﻬﯽ، ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯽ؛ﺗﻮﮐﻞ ﭘﻮﺭ، ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎدی (1390)، «وجوه تمایز زنا و تجاوز به عنف با تاکید بر شیوه اثبات»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، ش 34، صص 101 تا 132
- چلبی، ارژنگ (1390)، «تحلیل حقوق – جرمشناختی تجاوز به عنف»، آموزه های حقوق کیفری، شماره 2، 99 تا 220
- حرّ عاملی، محمد بن حسن(1414) ، وسائل الشیعة، قم، آل البیت.
- حسینی،محمد (1383)، سیاست جنایی (در اسلام و جمهوری اسلامی ایران)، تهران، دانشگاه تهران
- حلى، جعفربن حسن(1408)، شرایع الاسلام، ج 4، قم، انتشارات موسسه اسماعیلیان
- درخشان، محمد کامران (1395)، «تعامل عدالت ترمیمی با برنامه خانواده درمانی سیستمی در درمان خشونت خانوادگی»، سخنرانی در: همایش میان المللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم، چاپ چکیده در: چکیده مقالات همایش عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم، تهران، میزان.
- رشتی،سارا؛ گل شکوه، فرزانه (1389)، « رابطه خشونت خانگی جسمی - روانی و جنسی با اختلال استرس پس آسیبی در زنان متاهل»، یافته های نو در روانشناسی، شماره 15، صص 105 تا 114
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412)، المفردات فی غریب القران، بیروت، انتشارات دارالعلم
- سعدی، حسینعلی (1388) ، تقریرات فقه 6، بخش حدود و تعزیرات، تهران، دانشگاه امام صادق
- شاه بیگی، ایمان (1396) «تنظیم گری پاسخگو»، در: دانشنامه علوم جنایی اقتصادی، تهران، میزان.
- طباطبایی، سید محمد حسین (1362) تفسیر المیزان، ج 5،قم، دفتر انتشارات اسلامی.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، (1387)، المبسوط فق فقه الامامیه، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیا الاثار الجعفریه
- قیاسی، جلال الدین، (1380)، مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
- گودرزی، فریبا؛ موسوی بجنوردی، سید محمد و شکوه نوایی نژاد (1395)، بررسی روان‌شناختی تجاوز جنسی زناشویی با نگاهی بر جنبه فقهی و حقوقی موضوع، سال هفتم، شماره 4
- محقق داماد، سید مصطفی (1383)، قواعد فقه بخش مدنی، تهران، مرکز شر علوم اسلامی
- مکارم شیرازی، ناصر(1369)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه
- منتظرى، حسینعلى(بی‌تا)، کتاب الحدود، ج‏1، قم، دارالفکر.
- موسوی خمینی، روح الله (1374)، تحریرالوسیله، قم ، انتشارات موسسه دارالعلم
- نجفی، محمد حسن بن باقر (بی تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیا التراث العربی
- نوبهار، رحیم (1379) اهداف مجازات ها در جرائم جنسی مستوجب حد در حقوق کیفری اسلام، نامه مفید، شماره 23
- نوبهار، رحیم (1389) اهداف مجازات ها در جرایم جنسی (چشم اندازی اسلامی)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
- نوبهار، رحیم و سیده ام البنین حسینی (1394) ، قاعده لزوم معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر، خانواده پژوهی، دوره 11، شماره 1
- نوبهار، رحیم و سیده‌ام ‌البنین حسینی (1397)، حدود روابط جنسی زن و شوهر در چارچوب قاعده معاشرت به معروف، خانواده پژوهی، دوره 14، شماره 1
- هاشمی شاهرودی، سید محمود (1376)، «علم قاضی (2)«، مجله فقه اهل بیت (فارسی)، ش 9، صص 55 تا 111
- Ayers, Ian and John Braithwaite(1992) , responsive regulation. transcending the deregulation debate. oxford university press
- Bonta, James (2006), “Restorative justice and recidivism: Promises made, promises kept?” in handbook of rj, London: routledge, pp 108-120
- Braithwaite, John (2002), responsive regulation & restorative justice , oxford university press
- Elias, A.Roni (2015), “Restorative Justice In Domestic Violence Cases”, Depaul Journal For Social Justice, Volume 8, Issue 1, 67-86
- Frank, David & Bayliss j. Camp (2010) ,”Worldwide Trends in the Criminal Regulation of Sex, 1945 to 2005”, American Sociological Review , Vol 75, Issue 6
-Latimer, Jeff, et al (2001), “the effectiveness of restorative justice practices: a meta-analysis”, Ottawa, , on: Departement of Justice
- Pillay, Navi (2012), “Valuing Women as Autonomous Beings”, Women’s Sexual and Reproductive Health Rights , UNIVERSITY OF PRETORIA - CENTRE FOR HUMAN RIGHTS
- scheb, john, et al. (1999) , criminal law, belmont, wadsworth.
-Strang, H.,et al (2013). “Restorative Justice Conferencing ( RJC ) Using Face-to-Face Meetings of Offenders and Victims : Effects on Offender Recidivism and Victim Satisfaction . A Systematic Review.” Campell systematic review 9 (12)
- United Nations Economic And Social Council, Basic principles on the use of restorative justice programmes in criminal matters, available at: https://www.un.org/ecosoc/sites/ www.un.org.ecosoc/files/documents/2002/resolution-2002-12.pdf