آزادی عمل قضایی در برساخت مصادیق رفتارهای مجرمانه: مطالعه موردی پرونده های تجاوز جنسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

انتقال معیارهای هنجاری معمولاً بر اساس قواعد کلی است که در متن قانون فرمول­بندی می­شوند. از این­رو، فهم قانون به عنوان یک موضوع معنی­شناختی، تا حد زیادی در گرو فهم زبان و متضمن استفاده دقیق از آن در بستر حقوقی است. اما محدودیت ذاتیِ موجود در ماهیت زبان یا به تعبیر فیلسوفان حقوق «تعین­ناپذیری نسبی قانون»  که خود ناشی از بافت باز زبان است، فهم ما را از محتوای قانون محدود و حاشیه­ای از آزادی عمل را برای قاضی فراهم می­سازد که این امر به نوبه خود زمینه مناسبی را برای برساخت رفتارهای مجرمانه جدید (جرم­انگاری ثانویه) و حتی در مواردی جرم­زدایی از رفتارهای مجرمانه توسط قاضی میسر می­سازد. در این مقاله که از نظر نوع کیفی و به لحاظ روش تحلیلی-توصیفی است، آزادی عمل قضایی در برساخت مصادیق تجاوز جنسی در نظام حقوقی ایران مستند به 227 پرونده کیفری تجاوز جنسی به بحث گذاشته شده است. نتیجه تحقیق حاکی از چالشِ به شدت مناقشه­آمیز و به معنای واقعی کلمه، بزرگِ آرمان حاکمیت قانون در مقابل آزادی عمل قضایی است؛ زیرا ابهام در متن قانون با فراهم آوردن بستری مناسب برای حاکمیت سویه­های ایدئولوژیک فرهنگ سازمانی در گفتمان قضایی ایران و کلیشه­های جنسی قضات، به نوعی «قاعده­سازی قضایی» در بستر این جرم منجر شده است که در تعارض با نظر مقنن در تبصره 2 ماده 224 قانون مجازات اسلامی است. آنچه در بیشتر موارد نتیجه­ای جز عدم احراز عنف برای بزه­دیدگان این جرم و گاه تجربه دوباره بزه­دیدگی در آنان ندارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Judicial Discretion in Constructing of criminal behavior: Case study of rape cases

نویسنده [English]

  • sepideh mirmajidi
Assistant professor, Faculty of Comparative Studies of Law, Institute of Humanities and Cultural
چکیده [English]

The transfer of normative criteria is usually based on general rules formulated in the text of the law. Therefore, understanding the law as a semantic issue depends to a large extent on understanding the language and ensuring its accurate use in the legal context. But the inherent limitation of the nature of language, or in the words of philosophers of law, the "partial indeterminacy of law," which itself arises from the open context of language, limits our understanding of the content of the law and provides the judge with a margin of discretion. This, in turn, provides a good basis for constructing new criminal behaviors (secondary criminality) and even in some cases decriminalization of criminal behaviors by the judge. In this article, which is qualitative in type and analytical-descriptive in method, the judicialdiscretion in constructing examples of rape in the Iranian legal system based on 227 criminal cases of rape is discussed. The result of the research indicates a highly controversial and great challenge to the ideal of the rule of law versus judicial discretion; Because the ambiguity in the text of the law, by providing a suitable context for the rule of ideological aspects of organizational culture in the Iranian judicial discourse and sexual stereotypes of judges, has led to a kind of "judicial regulation" in the context of this crime, which is in conflict with the Article 224, Note 2 of the Islamic Penal Code.This situationoften leads to the non-recognition of the victim's claim and his re-victimization.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Judicial discretion
  • Judge
  • Rape
  • Construction
1. غنیمی، فرزانه (1382) طرح­واره­های ظریف تبعیض جنسی (پیامد اجتماعی رویکرد فمنیستی)؛ مجموعه مصاحبه­ها، مقالات و میزگردهای همایش اسلام و فمنیسم، جلد دوم؛ مشهد: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
2. منصورآبادی، عباس و همکاران (1396)، الگوهای تصمیم­گیری قضایی در آمریکا و ایران، پژوهش حقوق کیفری، س 5، ش 18
3. میرمجیدی، سپیده (1390)، رویکرد جنسیت­محور به گفتمان تقنینی و قضایی نهادهای حقوق کیفری عمومی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران:گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس
4. ناظریان، حسین (1397)،دسترسی زنان متهم به جرائم جنسی به عدالت در نظام کیفری ایران، رساله دکتری، تهران: گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس
منابع انگلیسی
 
1. Burton, Steven J(1994), Particularism, Discretion & the Rule of Law, The Rule of Law, Vol. 36, Published by: American Society for political and legal philosophy, see at: www.jstor.org
2. Daly, Kathleen (2000), Sexual Assault and Restorative Justice, presented at Restorative Justice and Family Violence Conference, Australian National University, Canberra, July 2000. Forthcoming in Heather Strang and John Braithwaite, (Eds.) Restorative justice and family violence (2002), Cambridge University Press
3. Daly, Kathleen (2016), Sexual Violence and Victim’s Justice Interests, Sexual Violence and Restorative Justice: Legal, Social and Therapeutic Dimensions. London: Routledge
4. Dworkin, R (1963), Judicial Discretion, The journal of philosophy, v.50, n.21. p. 624-638
5. Dworkin, R (1977), Taking Rights Seriously, London: Duckworth.
6. Frohmann, L (1991), Discrediting victims' allegations of sexual assault: Prosecutorial, accounts of case rejections, Social Problems, 38(2), 213-26.
7. Hart, A.L (1956),Discretion, Harvard Law Review
8. Hart, H., and Sacks, A (1958), the legal Process: Basic Problems in the Making and application of Law, tentative Edition.
9. Hoffmaster, Barry (1982), Understanding Judicial discretion, Law and Philosophy, V. 1, Issue 1
10. Iglesiasvila, Marisa (2001), Facing Judicial Discretion, Legal Knowledge and Right Answers Revisited, Kluwer Academic Publishers, Law and Philosophy Library, vol.4
11. Koss, Mary & Achilles, Mary (2008), Restorative Justice Responses to Sexual Assault, The National Online Resource Center on Violence Against Women, p.1-15
12. Quinney, Richard (2008), The social Reality of Crime, with a new Introduction by A.Javier Trevino, New Brunswick and London: Transaction Publishers,4th edition.
13. Raz, J. (1972), Legal principle and Limits of Law, The Yale Law Journal. Vol.81,N.5,pp.823-854
14. Robinson, Paul H (1988), Legality and Discretion in the Distributionn of Criminal Sanctions, Harvard Journal on Legislation, Vol.25, pp.393-460
15.Solum, Lawrence B (1994), Equity and the rule of law, Nomos journal, Vol. 36, The Rule of Law, pp.120-147
16. Weinrib, Ernest J (2010), Legal Formalism, in: A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory, Edited by Dennis Patterson, Second edition