الگوهای فعالیت‌ سایبری کنشگرایان حوزة زنان در ایران و نسبت آن با اکتیویسم در فضای واقعی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 عضو هیات علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران

چکیده

امروزه استفاده از امکانات فضای سایبر به‌صورتی گسترده به خدمت تمام عرصه‌های زیست انسان درآمده است. پژوهش حاضر بر آن است تا بزنگاه‌ها و گره‌گاه‌هایی را در جنبش زنان مدنظر قرار دهد که کنشگرایی مجازی توانسته است به خدمت کنشگرایی عمل‌گرا درآید و بر موانع و دست‌اندازهای پیشاروی جنبش فائق آید. این‌گونه، پژوهش حاضر می‌تواند تجویزی به‌دست دهد از استفادة هرچه مفیدتر از فضای مجازی در خدمت جنبش زنان. ثبت بده‌بستان‌های این فضا به یاری آمیزه‌ای از دو روش مردم‌نگاری مجازی و مصاحبه‌ با کنشگرایان فعال در هر دو فضا ممکن شده است. نظریة جنبش‌های اجتماعی شبکه‌ای شدة کاستلز به عنوان چارچوب‌نظری کار استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشانگر آنند که جنبش‌های اجتماعی شبکه‌ای شده، استفاده از امکانات فضای مجازی را در ترتیب و سامان‌دهی به فعالیت‌هایشان به شکلی کارآمد در دستور کار خود قرار داده‌اند. همچنین تحرکات اخیر جنبش‌ اجتماعی زنان ناشی از عمومی و علنی شدن خواست‌ها و مشکلات زنان در فضای مجازی است که به فضای مکان‌ها و پس از آن مجدداً به فضای جریان‌ها تسری یافته است. تصاویر بازنموده و انگاره‌سازی‌های صورت‌گرفته در فضای مجازی، به گروه اجتماعی زنان،‌ نیروی اتحاد، گفتگو و جمع را بخشیده و آنان را در مطالبه‌گری، راسخ و امیدوارتر کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cyber Activity Patterns of Women’s Rights Activists in Iran and Their Relation to Activism in the Real Space

نویسندگان [English]

  • Paria Rahimi 1
  • Abdollah Bicharanlou 2
1 Department of communication, faculty of social sciences, university of Tehran, Iran
2 Communication, Social Science, University of Tehran
چکیده [English]

Nowadays, the potentialities of cyberspace have been put into the service of different areas of life, including social movements. Accordingly, the present study aims to consider areas in women’s movement in which cyber activism has been able to serve pragmatic activism and overcome the obstacles facing the movement. Recording the interactions of this cyberspace has been made possible by a mixture of two methods of virtual ethnography and interviews with activists who are active in both spaces. Castells’s theory of networked social movements was used as the theoretical framework. The study findings show that networked social movements have put the use of cyberspace potentialities in their agenda in order to organize their virtual activities efficiently. Furthermore, the recent mobility of the women’s social movement arises from the fact that women’s demands and problems have been made public in the cyberspace, which have then spread to the space of places and then again to the space of movements. The images and ideas represented in the cyberspace have given the social group of women the power of dialogue and solidarity, and more hope in their demands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyber Activism
  • Women’s Movement
  • Pragmatic Activism
  • Networked Social Movements
  • Slacktivism
اعزازی، شهلا (1393)، فمینیسم و دیدگاه‌ها، مترجم: انجمن جامعه شناسی ایران-گروه مطالعات زنان، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
بل، دیوید (۱۳۹۲)، نظریه‌پردازان فرهنگ سایبر، مترجمان: مسعود کوثری و عبدالعزیز تاتار، تهران: دریچة نو.
بیچرانلو، عبدالله، حامد طالبان و سارا زندوکیلی  (۱۳۹۴)، بازنمایی حریم خصوصی در رسانه‌های اجتماعی: مردم‌نگاری کاربران ایرانی فیس‌بوک، فصلنامة مطالعات رسانه‌های نوین، ۱(۱)، ۶۹-۹۶.
بیکر، ترز. ال (۱۳۹۲)، نحوة انجام تحقیقات اجتماعی، مترجم: هوشنگ نایبی، تهران: نی.
پوگام، سرژ (۱۳۹۳)، ۱۰۰ واژة کلیدی جامعه‌شناسی، مترجم: عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: فرهنگ معاصر.
راودراد، اعظم (۱۳۸۲)، مشارکت زنان در رادیو و تلویزیون، فصلنامة پژوهش زنان، ۱(۵)، ۱۶۷-۱۹۶.
رهبری، مهدی (۱۳۹۳)، جنبش‌های اجتماعی: کلاسیک، مدرن، پست‌مدرن، تهران: کویر.
فاضلی، نعمت‌الله و طالبیان، حامد (1391) مصرف فرهنگی اینترنت و شکل نگرفتن هویت مجازی، مطالعات فرهنگ-ارتباطات، ۱۳(۱۹)، ۵۵-۹۰.
کاستلز، مانوئل (۱۳۹۴)، شبکه‌های خشم و امید: جنبش‌های اجتماعی و عصر اینترنت، مترجم: مجتبی قلی‌پور، تهران: مرکز.
کاستلز، مانوئل (۱۳۸۵)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: ظهور جامعة شبکه‌ای، مترجم: احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.
کاستلز، مانوئل (۱۳۸۹)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: قدرت هویت، مترجم: حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
 
کاستلز، مانوئل (۱۳۹۶)، قدرت ارتباطات، مترجم: حسین بصیریان جهرمی، تهران: علمی و فرهنگی.
لورنزو-داس، نوریا (1390)، گفتمان تلویزیونی، مترجم: محمد شهبا، تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
لیندلف، تیلور و برایان تیلور (1392)، روش‌های تحقیق کیفی در ارتباطات، مترجم: عبدالله گیویان، تهران: همشهری.
مارکوزه‌، هربرت، کارل، پوپر (۱۳۸۰)، انقلاب یا اصلاح، مترجم: ه. وزیری، تهران: خوارزمی.
Andrew, X. Give up Activism. Access June 2018. Retrieved from http://www.eco-action.org/dod/no9/activism.htm
Boellstorff, T. (2012). Ethnography and virtual worlds: A handbook of method. Princeton: Princeton University Press.
Hine, C. (2000). Virtual ethnography. Los Angeles: Sage.
Sayres, Tarnara Michelle Sayers (1989), Cyberfinism in Canada: Women’s Organizations, The women’s Monment and Interne technology, As thesis submitted to the Department of Sociology in conformity with the requirements for the degree of Master of Arts.
Zoonen, Liesbet van (2002), Gendering the Internet: Claims, controversies, cultures, European Journal of Communication, 17:5-23.0