درآمدی بر جایگاه زنان در مناصب قدرت (مطالعه موردی زنان در جمهوری اسلامی ایران)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

چکیده

مشارکت سیاسی زنان و واگذاری مسؤولیت درحوزه مدیریت و ریاست اعم از ریاست‎جمهور و یا مسؤولیت‌هایی که قدرت اعمال نفوذ و اثربخشی حضور آنان را معنادار می‌سازد، از گذشته بحث محافل سیاسی، دینی و مطالبه زنان قدرتمند و توانمند بوده است. با طرح این سؤال که آیا دیدگاه‏های اسلامی مانعی است برای حضور زنان در قدرت وآیا حضور زنان در قدرت یک امر واجب است و یا اقتضای جهان امروز و ضرورت این حضور است که این مطالبه را شکل داده‏است؟تا جایی که منجر به بروز دیدگاه‏ها و رفتارهایی شده که حاکی از تلاش برای جبران کمبودها و نادیده‏گرفتن‌ها برای رسیدن به مناصب قدرت در عرصه سیاست شده‏است. مثل بروز مکتب فمینیسم و یا سهمیه‌خواهی، برابری‌خواهی و اجرای تساوی برای آنان در همه زمینه‌ها. در این مطالعه که با روش مطالعۀ میدانی، تجربه‎زیسته و منابع کتابخانه‏ای تدوین شده به اثبات ضرورت حضور زنان در مناصب حکومتی و عدم مغایرت مبانی دینی دراسلام به این موضوع پرداخته شده‏‏‏است. حاصل بررسی موضوع نشان می‎دهد که زنان در ج.ا.ا علیرغم همۀ تلاش‎های خود موفق به حضور در مناصب قدرت و مدیریت کلان کشور نشده‎اند و عوامل این امر قوانین و مقررات مربوط به احزاب و نگاه مردسالارانه در بهره‏‎مندی از توان زنان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An introduction to the status of women in positions of power Case study of women’s situations in Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • Ashraf Broujerdi
Head of the National Library and Archives of Iran
چکیده [English]

Political involvement of women in high rank administrative positions such as presidency and other influential positions has led to movements such as feminism which aims at establishing women’s rights in all aspects of social life including political as well economical and defending equal opportunities for women.
In this study we discuss the necessity of involvement of women in political occupations and argue that such involvement is not in contradiction with the principles of Islam and the rules of Sharia. There have been three different points of views in this respect; one that believes that women governance is not permitted under the Islamic law, the other that believes it is logically paradoxical and the third one that rejects sexual discrimination. Women political situations in Islamic Republic of Iran are shaped by the first and second point of views.

کلیدواژه‌ها [English]

  • politics
  • power
  • governance
  • intellectual involvement
  • public involvement
  • sexuality

مراجع

قرآن کریم.
ابن حنبل، ابو عبدا... احمد(2001م). مسند أحمد. ج 34، بیروت: مؤسسه الرسالة.
ابوشقه، عبدالحلیم(1990م). تحریر المرأه فی عصر الرساله. بیروت: دار القلم.
ترمذی، ابو عیسی محمدبن عیسی(بی‏تا). الجامع الصحیح للترمذی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جلالی‏کندری، سهیلا(1383). زن مسلمان پرده نشینی یا حضور اجتماعی. تهران: دانشگاه الزهراء.
حکیمی، محمد(1378). دفاع از حقوق زن. مشهد: آستان قدس رضوی.
خمینی، روح ا…(1375). صحیفة نور. تهران: دفتر نشر آثار امام خمینی.
دروذه، محمد عزه(1383ق). احسن الحدیث. قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
رهنورد، فرج ا...(1385). دید‏مان مشارکت. تهران: انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‏ریزی.
ساروخانی، باقر(1370). دائرۀ المعارف علوم اجتماعی. تهران: مؤسسه کیهان.
سندبرگ، شریل(1395). تغییر مسیر: زنان، شغل و میل به پیشرفت. ترجمۀ سارا ارجمند، مصطفی طرسکی، تهران: نوین توسعه.
شمس‌الدین، محمد مهدی(بی‏تا). مسائل حرجة فی فقه المرأة. بیروت: مؤسسه المنار.
شمس‏‎الدین، محمد مهدی(1376). حدود مشارکت سیاسی زنان در اسلام. ترجمه محسن عابدی، تهران: انتشارات بعثت.
طباطبایی، سیّد محمد حسین(1370). تفسیر المیزان. ترجمه محمدتقی مصباح یزدی، جلد 2، تهران: بنیاد علمی و فکری علّامه طباطبایی.
فضل ا...، محمدحسین(1420ق). دنیا المرآة. قم: دارالملاک.  
قانون اساسی ج.ا.ا.
قانون برنامه چهارم توسعه ج.ا.ا.
قانون برنامه سوم توسعه ج.ا.ا.
گارودی، رژه(1379). زنان چگونه به قدرت می‌رسند. ترجمه دکتر امان ا... ترجمان، تهران: انتشارات پَرشکوه.
گرجی، منیره(1373). «زن و حکومت». مجله فرزانه، شمارة اول، پائیز1373.
البخاری، ابوعبدالله محمدبن اسماعیل(بی‏تا). صحیح البخاری. جلد3 و 9، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمد باقر(بی‏تا). بحارالانوار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
محسنی تبریزی، علیرضا(1376). «معرفی و نقد نظریه‏ها در روانشناسی اجتماعی». نامه علوم اجتماعی، شمارۀ 9 و10.
مشکینی، علی(1386). اصطلاحات الاصول ومعظم ابحاثها. قم: انتشارات الهادی.
مصّفا، نسرین(1378). احزاب سیاسی، نقش و اهمیت زنان از دیدگاه جنسیتی. تحزب و توسعه سیاسی، کتاب اول، انتشارات همشهری.
منشور حقوق و مسؤولیت‎های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرکز پژوهش‎های مجلس شورای اسلامی.
میرمحمدی، داوود(1377). شوراهای اسلامی، ضرورت‏ها، پیش شرط‏ها و مکانیزم‏های اجرایی. انتشارات محدود، وزارت کشور.
وولف، ویرجینیا(1397). اتاقی از آن خود. ترجمۀ هدی طاهری، تهران: انتشارات نیک فرجام.
 
Ibn Hanbal, Ahmad.(2001).Musnad Ahmad,Vol.34,Beirut: Al-Resaleh Institute.
Abu Syuqqah ,A.H.(1990).Tahrir al-mar'ah: fi ashri al-risalah, Beirut:Dar Al-Qalam.
Tirmidhi,M.(n.d.).Jami at-Tirmidhi, Beirut:Dar Ihya al-Turath al-Arabi.
Jalali,S.(2004).A Muslim woman:a veil or the presence of a community,Tehran:Al-Zahra University.
Hakimi,M.(1999). Defending women's rights, Mashhad:Astan Quds Razavi.
Khomeini,R.(1996). Sahifeh Nour, Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works.
Darozeh,M.(1964). Ahsan Al Hadith,Cairo:Dar Ihya al-Kutub al-Arabiyah.
Rahnavard,F.(2006). Participation paradigm,Tehran: Institute for management and planning studies.
Sarokhani,B.(1991). Encyclopedia of social sciences, Tehran:Keihan Publications.
Sandberg‪, Sheryl.(2016).Lean in : women, work, and the will to lead, translated by Mostafa Tarski& Sara Arjmand, Tehran: New Development.
Shams al-din ,M.(n.d.). Critical issues in women's jurisprudence,Beirut:Al-Manar Institute.
Shams al-din ,M.(1997). The Limits for Female Political Participation in Islam, translated by Mohsen Abedi, Tehran:Besat Publications.
Tabatabai,M.H.(1991). Tafsir al‑Mizan, translated by Mohammad-Taqi Mesbah-Yazdi, Vol.2, Tehran: Scientific and Intellectual Foundation of Allameh Tabatabai.
Fadlallah, M.H.(2000). World of woman, Qom: Dar al-Mellak.
The Constitution of the Islamic Republic of Iran.
Law of the Fourth Development Plan of the Islamic Republic of Iran.
Law of the Third Development Plan of the Islamic Republic of Iran.
Garoudi,R.(2000).How women come to power, translated by Amanullah Tarjoman, Tehran:Parshkooh Publications.
Gorji,M.(1994).Women and Government, Farzaneh magazine, No.1, Autumn 1994.
Al-Bukhari,M.(n.d.).Sahih al‑Bukhari,Vol.2,Beirut:Dar Ihya al-Turath al-Arabi.
Majlesi,M.B.(n.d.).Bihar al‑Anwar, Beirut:Dar Ihya al-Turath al-Arabi.
Mohseni,A.(1997).Introducing and criticizing theories in social psychology, Social Sciences Letter,No9&10.
Meshkini,A.(2007).Osul of Terms, Qom:Al-Hadi.
Mosaffa,N.(1999). Political parties, the role and importance of women from the perspective of gender, partisanship and political development,First book,Hamshahri Publications.
The Charter for Women's Rights and Responsibilities in the Islamic Republic of Iran approved by the Supreme Council of the Cultural Revolution, Islamic Parliament Research Center of The Islamic Republic of IRAN.
Mir Mohammadi,D.(1998). Islamic councils, necessities, preconditions and executive mechanisms,limited publishing, Ministry of Interior.
Woolf‪, V.(2018). A room of one's own, translated by Hoda Taheri, Tehran: Nikfarjam.
 http://iran women.org.
 http://qomsociology.blogfa.com.
 University of Tehran faculty of literature and Human science.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 06 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 27 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار