سنجش رویه نوین قضایی در پرونده‌های تجاوز جنسی در پرتو آموزه‌های عدالت ترمیمی: الگوی «وضعیت موجود+» مطالعه موردی دادگاه کیفری یک تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در عدالت ترمیمی پاسخ به مشکل جرم با مشارکت بزه‌دیده، مرتکب و جامعه محلی تعیین می‌شود و بدون آنکه به یک برنامه خاص یا مجموعه‌ای از برنامه‌ها و الگوی واحد محدود شود، مستلزم تلقی متفاوت از جرم و پاسخ به آن و به نوعی دگرگونی در کل نظام حقوقی است تا با پایبندیِ هرچند نسبی کنشگران به مبانی و ارزش‌های ترمیمی، تحقق اهداف ترمیمی میسر گردد. روح حاکم بر گفتمان قضایی ایران در پرونده‌های تجاوز جنسی تحت تأثیر بازتعریف اهداف مداخله کیفری در گفتمان تقنینی و به تبع آن به رسمیت شناختن عدالت ترمیمی هرچند در جرایم تعزیری در قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری، به صورت غیر رسمی و تا حدودی به سمت اتخاذ سازوکارهای ترمیمی در این پرونده‌ها گرایش یافته است. مسئله اصلی این مقاله شناسایی و سنجشِ گاه انتقادیِ رویه‌ها و سازوکارهای نوین و ابتکاری قضات در پرونده‌های تجاوز جنسی در دادگاه کیفری یک تهران با استفاده از مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختارمند با 35 قاضی این دادگاه و چندین مشاهده مشارکتی است که گاه قرابتی هرچند نسبی با اهداف عدالت ترمیمی و با محوریت تأمین نیازهای بزه‌دیده و توجه به دغدغه‌ها و مطالبات مرتکب دارد. رویه‌ای که شبیه «الگوی وضعیت موجود +» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Assessment the New Judicial Procedure in Rape Cases in the Light of the Teachings of Restorative Justice: The “Status quo +” Model: Case study of criminal court (1) of Tehran

نویسنده [English]

  • sepideh mirmajidi
Assistant professor, Faculty of Comparative Studies of Law, Institute of Humanities and Cultural
چکیده [English]

In restorative justice, the answer to the problem of crime is determined by the participation of the victim, the perpetrator and the local community. Restorative justice without being limited to a specific program or a set of programs or a single model, requires a different perception of crime, understanding and the answer to it and transformation in the whole legal system with the relative adherence of actors to the restorative principles and values. Iranian judicial discourse in cases of sexual violence under the influence of redefining the objectives of criminal intervention in the legislative discourse and, consequently, recognizing restorative justice in Islamic Penal Code and the Code of Criminal Procedure in Tazir, informally and to some extent adopted Restorative mechanisms in these cases. The main issue of this article is to identify and assessment (of course, sometimes critical ) of the procedures and new and innovative mechanisms of judges in rape cases in Criminal Court (1) of Tehran, using in-depth and semi-structured interviews with 35 judges of this court and several participatory observations. The results of this study indicate that these mechanism sometimes are closely related to the “Status quo +” model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Restorative justice
  • Procedure
  • Restorative Mechanism
  • Criminal justice
  • Rape
  • &ldquo
  • Status quo +&rdquo
  • model
  1. اسپانلو، محمود؛ کلانتری، کیومرث (1399)، «جبران خسارت مدعی بزه­دیده تجاوز جنسی پس از تبرئه متهم در حقوق ایران»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 110
  2. استرنگ، هتر (1395)، «نشست­های عدالت ترمیمی، یافته­های پژوهشی ده ساله»، در: چکیده مقالات همایش بین­المللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم، محمد فرجیها، تهران، نشر میزان، چاپ نخست
  3. فرجیها، محمد (1396)، دانشنامه عدالت ترمیمی، چاپ نخست، تهران: انتشارات میزان
  4. موریس، آلیسون، ماکسول، گابریل (1382)، «عدالت ترمیمی؛الگوی جدید تفکر در امور کیفری»، مترجم: حسین غلامی، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 9
  5. میرمجیدی، سپیده؛ غلاملو، جمشید (1397)؛ «گستره مشروعیت آزادی عمل قضایی در پرتو اصل حاکمیت قانون (مطالعه موردی پرونده­های رابطه نامشروع)»، فصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم­شناسی، دوره 48، شماره 2، صفحات 447 تا 471
  6. نجفی ابرندآبادی، علی­حسین (1382)، «از عدالت کیفری کلاسیک تا عدالت ترمیمی»، آموزه­های رضوی، سال سوم، شماره 3 و 4
  7. Bennett, C. (2007), "Satisfying the needs and interests of victims", in: G. Johnstone & D. VanNess (eds.), Handbook of restorative justice, Collumpton: Willan Publishing, pp: 247-264.
  8. Chantal Barone, Alexandra. (2018). An Alternative Response: Developing Restorative Justice for Sexual Violence on BC University Campuses, Master of Public Policy, Simon Fraser University
  9. Daly, Kathleen (2016), "Sexual Violence and Victims’ Justice Interests", Paper prepared for Estelle Zinsstag and Marie Keenan (eds.), Sexual Violence and Restorative Justice: Legal, Social and Therapeutic Dimensions. London: Routledge (forthcoming, 2017).
  10. Dandurand, Yvon, Vog , Annette, (2020). Handbook on restorative justice programmes (criminal justice handbook series), second edition, Vienna, United Nation.

5.Ferguson, Jean. (2009). “Professional Discretion and the Use Of Restorative Justice Programs in Appropriate Domestic Violence Cases: An Effective Innovation”, American University Criminal Law Brief 4, no. 2: 3-22.

6.Jülich, S., Buttle, J., Cummins, C. & Freeborn, E. (2010). Project restore: an exploratory study of restorative justice and sexual violence. Auckland: Auckland University of Technology. see at: http://www.academia.edu/274691/Project_Restore_An_Exploratory_Study_of_Restorative_Justice_and_Sexual_Violence (accessed 23 December 2015), Last seen: 23 December 2020

7.Karp, David R. (2016), A Report on Promoting Restorative Initiatives for sexual Misconduct on College Campuses, Skidmore College Project on Restorative Justice, Saratoga springs, New York

8.Keenan, Marie; Zinsstag, Estelle. (2014), "Restorative Justice and Sexual Offences: Can Changing Lenses be Appropriate in this case too?" , Monatsschrift fur Kriminologie und Strafrechtsreform

9.Koss, M. and Achilles, M. (2008). "Restorative Justice Approaches to Sexual Violence", Harrisburg, PA: VAWnet, a project of the National Resource Center on Domestic Violence/Pennsylvania Coalition Against Domestic Violence. Retrieved month/day/year, see at: http://www.vawnet.org, Last seen: 23 December 2020

10.Mercer V, Sten Madsen K. Keenan M and Zinsstag E. (2015). Doing restorative justice in cases of sexual violence: a practice guide, Leuven: University of Leuven. See at:http://www.euforumrj.org/wp content/uploads/2015/09/Doingrestorative- justice-in-cases-of-sexual-violence_practice-guide_Sept2015- Last seen: 23 December 2020

11.Payne, Sara. (2009). "Redefining Justice: Addressing the Individual Needs of Victims and Witnesses", Ministry of Justice, 11.

12.Zehr, H and Mika, H. (2002). "Restorative Justice Signposts". Conciliation Quarterly, 20(3)

13.Zehr, Howard, Gohar, Zehr, (2003), The little book of restorative justice, Pennsylvania,USA ,Published by GoodBooks,Intercourse, See at: www.goodbooks.comm, Last seen: 23 December 2020