نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا جوادی یگانه
• ریحانه جوادی

دانشگاه تهران

چکیده

در مقالۀ پیش رو، برای بررسی نقش زنان حرم‌سرا در اصلاحات دورۀ ناصری، با بهره‌گیری از رویکرد انتخاب عقلانی به مثابۀ یکی از نظریه‎های عمومی جامعه‎شناسی تاریخی، به توصیف استدلال‌های ارائه شده از سوی زنان حرم‎سرا، در مخالفت با سه بازة اصلاحی 1264-1267 (اصلاحات میرزا تقی‌خان امیرکبیر)؛ 1275- 1278 (اصلاحات شخص ناصرالدین‌شاه)؛ 1287-1290 (اصلاحات میرزا حسین‌خان سپهسالار) پرداخته‌ایم. این مقاله، با نقد نگاه حاکم در تحلیل‌های تاریخی که زنان حرم‎سرای شاهی را به ابژه‌هایی جنسی فرو می‌کاهد که بازیچه‌ای برای پیشبرد منافع درباریان، دیوانیان و روحانیان مخالف اقدامات اصلاحی بودند و بر اندام زنانۀ خود و اغواگری متوسل می‌شدند، با تمرکز بر دو تن از زنان حرم‎سرا یعنی مهدعلیا (مادر ناصرالدین‌شاه) و انیس ‌الدوله (همسر ناصرالدین‌شاه)، بر انتخاب عقلانی این کنش‎گران حاضر در عرصۀ اصلاحات تأکید و استدلال‎های آنان برای مخالفت با رویه‌های اصلاحی را بررسی می‌کند و نشان می‎دهد که نوع استدلال‎های آنها در مخالفت با اصلاحات، تفاوت چندانی با دیگر گروه‌های مخالف رویۀ اصلاحی در دورۀ ناصری ندارد

کلیدواژه‌ها

• اصلاحات دورۀ قاجار
• مخالفان اصلاحات
• زنان حرم‎سرا
• مهدعلیا
• انیس‌الدوله
• انتخاب عقلانی

عنوان مقاله [English]

The Role of Naser al-Din Shah’s Harem Women in the Reforms of Naseri's Era

نویسندگان [English]

• mohamadreza Javadi Yeganeh
• Reyhaneh Javadi

چکیده [English]

In the present paper, to analyze the role of Harem women in the reforms of Nasseri’s era, using the rational choice theory as one of the general theories in historical sociology, we described the reasons which these women offered as the cons of the reforms in three reformative period: 1848–1851 (the reforms of Mirza Taqi Khan Amir Kabir); 1859–1862 (the reforms of Nasser al-Din Shah); and 1871–1873 (the reforms of MirzaHossein Khan Sepahsalar). This paper criticized the dominant approach in historical narratives and the analysis that introduce harem women as sexual objects that were simply plaything of the courtiers, governors and clergymen by using their body for seducing. Focusing on two Naser al-Din Shah’s harem women, Mahd-e Olia (1805- 1873) andAnis al-Doleh (1842- 1896), this paper emphasize on the rational choice of this actors and the reasons they are offered to criticize the reforms. This shows that their reasonings are not much different from the other groups who are known as the cons of reforms in Nasseri's era.

کلیدواژه‌ها [English]

• reforms in Qajar era
• the cons of the reform
• rational choice
• harem
• Mahd-e Olia
• Anis al-Doleh