نقدی بر جایگاه زن در اندیشۀ غزالی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشگاه اصفهان

چکیده

در آثار برخی اندیشمندان مسلمان نظیر غزالی، فخر رازی و خواجه نصیر طوسی تعالیم و آموزه‎هایی راجع به آداب رفتار و معاشرت با زنان به‎چشم‎می‎خورد. این آموزه‎ها عموماً در حکمت عملی و بخش تدبیر منزل و یا در ضمن کتب اخلاق و سیاست مطرح می‎شود و در آن، زن در چند نقش معین یعنی مادر، همسر و فرزند (دختر) بررسی می‎شود و یا ذات و سرشت و طبیعت وی مورد ملاحظه و مداقه قرار می‎گیرد.
در این مقاله جایگاه زن را در اندیشۀ غزالی بررسی می‎کنیم. او در سه اثر بزرگش در علم اخلاق یعنی احیاء‎علوم‎الدین، کیمیای سعادت و نصیحۀ‎الملوک به بررسی خلق‎و‎خو و روان‎شناسی زنان پرداخته و دربارۀ تعلیم و تربیت و حدود و حقوق و وظایف آنان اظهار نظر کرده است. ضمن تحلیل و نقد آرای وی در این سه اثر، می‎کوشیم تا با روشن کردن فضای اخلاقی حاکم بر بحث زنان در این آثار، ناهماهنگی محتوا و مدعای این کتب، یعنی تعلیم اخلاق را نشان دهیم

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criticizing the Situation of Women in Qazali Thoughts

نویسنده [English]

  • Foruq Sadat Rahimpour
چکیده [English]

In the works of some Muslim scholars as Qazali, FakhrRazi and KhajeNasirTusi, there are instructions and teachings about styles of behaviors and dealing with women. These instructions are generally discussed in practical philosophy and home thoughts section or along with ethic and political books in which women in roles as mother, wife and daughter are studied, or their nature and entity is considered. In the present paper, we will study the situation of women in Qazali thoughts. He in his three great works in ethics – i.e. Ihya-ye olum al-din, Kimiya-ye sa’adat and Nasih al-moluk – has studied women behaviors and psychology and has presented beliefs about their instructions, educations and rights. We will analyze and criticize his beliefs in these three works. At the same time, considering ethic situation of women in these works, we will try to show the contrasts in the contents and beliefs of the books.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qazali
  • woman
  • daughter
  • Wife
  • Ihya-ye olum
  • Kimiya-ye sa’adat
قرآن مجید (1375). ترجمۀ مهدی الهی قمشه‎ای، چ3، تهران: گلی.
ابن‎مسکویه، احمد‎بن‎محمد (1360). طهارۀالاعراق، ترجمه و شرح بانو امین، اصفهان: نهضت زنان مسلمان.
دوفوشه کور، شارل هنری (1377). اخلاقیات، ترجمۀ محمدعلی امیرمعزی و عبدالمحمد روح‎بخشان، تهران: نشر دانشگاهی.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1360). اخلاق ناصری، تصحیح و تنقیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1361). اخلاق محتشمی، تصحیح محمدتقی دانش‎پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
عنصرالمعالی، کیکاوس‎بن‎اسکندر (1343). قابوسنامه، تهران: طهوری.
عهد عتیق (1878). ترجمۀ ولیم گلن، بی‎جا: انجمن کتاب مقدس.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1361). نصیحۀالملوک، تصحیح و حواشی و تعلیقات جلال‎الدین همایی، تهران: بابک.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1371). کیمیای سعادت، تصحیح احمد آرام، ج 1 و 2، تهران: ناشران.
غزالی، ابوحامد امام محمد (1373). احیاءعلومالدین، ترجمۀ مؤیدالدین خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، ج 1و 2،تهران: علمی فرهنگی.
فارابی، ابونصر محمد (1366). السیاسۀالمدنیه، تهران: الزهرا.
فارابی، ابونصر محمد (1405ق). فصول منتزعه، تهران: الزهرا.
فخر رازی، محمد‎بن‎عمر (1346). جامع‎العلوم، به کوشش محمدحسین تسبیحی، تهران: کتابخانۀ اسلامی