زن در ساحت دو گانه‌های حکمت اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه‌اسلامی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی

10.30465/ws.2023.41162.3551

چکیده

زن و جایگاه او در عالمِ هستی، از جهات مختلف همواره مورد توجه حوزه‌های مختلف پژوهشی بوده‌است. ارائۀ تفسیری دقیق از جایگاه زنان در بینش اسلامی همواره یکی از دشوارترین امور در حوزه تحقیقات اسلامی است. اما رجوع به سنت حِکمی و عرفانی اسلامی رویکردی دقیق و نزدیک به حقیقت است.
پژوهش حاضر با رویکرد حِکمی و با رجوع به متون حِکمی و عرفانی اسلامی به جایگاه زن در نظام آفرینش پرداخته و به نتایج ذیل دست یافته است:1- زوجیت یکی از قوانین حاکم بر نظام آفرینش است.2 زوجیت در مبادی متافیزیکی تا لایه‌های درونی کیهانی و در نهایت عالم طبیعی و انسانی همه جا حضور، جریان و سریان دارد. زوجیت(زن و مرد) در عالم انسانی تنها یک نمونه از حقیقت دو قطبی نظام توحیدی اسلامی محسوب می‌شود.3- درنظام توحیدی اسلام، تمام دوگانگی‌ها ناشی از مبدأ واحد و راجع به اوست. -.4- لذا زن و مرد هر دو تجلی اسماء و صفات الهی‌اند، اما زن در مظهریت حضرت حق در تجلی اوصاف الهی کاملتر از مرد است زیرا زن به تنهایی دو وجه فاعلی و انفعالی آفرینش را در خود جمع دارد و مرد تنها واجد جنبه فاعلی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Women in the dual realm of Islamic wisdom

نویسنده [English]

  • tahereh kamalizadeh
Associate Professor of Islamic Philosophy, Research Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Woman and her position in the universe has always been considered in various fields of research. Providing an accurate interpretation of the position of women in the Islamic perspective is always one of the most difficult issues in the field of Islamic research. But referring to the Islamic theological and mystical tradition is an accurate and close approach to the truth.
The present study has dealt with the position of women in the system of creation with a theological approach and with reference to Islamic theological and mystical texts and has achieved the following results: 1- Marriage is one of the laws governing the system of creation. And finally, the natural and human world is present, flowing and flowing everywhere. Marriage (man and woman) in the human world is just one example of the bipolar truth of the Islamic monotheistic system. -.4- Therefore, man and woman are both manifestations of divine names and attributes, but woman is more complete than man in the manifestation of Hazrat Haqq in the manifestation of divine attributes, because woman alone contains the two active and passive aspects of creation and man has only one aspect. Is active.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman
  • monotheistic system
  • jurisprudential tradition
  • marriage
  • dualities
آشتیانی، سید جلال(1380)شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، قم، بوستان کتاب.
ابن عربی، محی‌الدین (بی‌تا)، الفتوحات المکیّه، بیروت، دار الصادر.
همو(1370)؛فصوص الحکم، تهران، انتشارات الزهراء.
بورکهارت، تیتوس(1387)، کیمیا علم جهان، علم جان،ترجمه گلناز رعدی آذرخشی و پروین فرامرزی، تهران،حکمت.
حسن‌زاده آملی،حسن(1362)،رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم،تهران، انتشارات فجر.
خوارزمی،تاج الدین حسین(1368)؛شرح فصوص الحکم، تصحیح نجیب مایل هروی،چاپ دوم، تهران،.انتشارات مولی.
جوادی آملی، عبدالله(1386)؛ «زن و سلوک عرفانی»، نشریه پاسدار اسلام، شماره 207.
همو(1386)؛ زن در آیینه جمال و جلال،تحقیق و تنظیم: محمد لطیفی، قم، اسراء.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی(1372)مجموعه مصنفات؛ جلدهای 1-3 با تصحیح و مقدمه هانری کربن،چاپ دوم، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی(پژوهشگاه).
سلطانی، مهدی(1392)؛ « هویت زن و مرد در نگاه حکمت اسلامی و دلالت های آن برای طراحی نظریه ای درباره تحکیم خانواده»، اسلام و مطالعات اجتماعی، صص120-141.
شجریان، مهدی(1399)؛« جنس برتر از منظر ملاصدرا»، هستی و شناخت، صص203-234.
شووان، فریتیوف (1388)، کاست‌ها و نژادها، ترجمه بابک عالیخانی و کامران ساسانی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
شهرزوری، شمس‌الدین محمد(1380)؛ شرح حکمة الاشراق؛ تصحیح، تحقیق و مقدمه از حسین ضیائی، تهران،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عموخلیلی، مرجان(1387)؛ »نقش زنان صوفی و تأثیرگذاری آنها بر آراء ابن عربی«، پژوهشنامه زنان، شماره ششم،صص87-110.
قونوی، صدر‌الدین(1381)؛اعجاز البیان فی تفسیر ام القرآن، مقدمه و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی،قم، بوستان کتاب.
قیصری، داودبن محمد(1394)، شرح فصوص الحکم، تهران، حکمت.
صانع‌پور، مریم(1400)،«خرد زنانه در اسطوره‌های ایران باستان»، پژوهشنامه زنان، سال دوازدهم، شماره دوم، صص 166-191.
گلاب‌کش، فاطمه، محمد تقی فعالی، علی شیخ الاسلامی(1399)،« زن در عرفان از دیدگاه حکیم سبزواری و امام خمینی»، پژوهشنامه زنان و خانواده، شماره20، صص 171-189.
Murata, Sachiko, (1992), The Tao of Islam, Albany, State University of New York Press.
جامع الاحادیث نور، قم، فروردین ماه 1389ش.                  www.noorsoft.org