آینده‌نگاری رشته مطالعات زنان در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار جنسیت و توسعه، گروه مطالعات زنان، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

10.30465/ws.2024.49172.4149

چکیده

رشته مطالعات زنان در ایران از بدو تاسیس تاکنون درگیر چالش‌های متعددی از جمله عدم موفقیت در نظریه‌پردازی و ناکارآمدی در شناسایی و تبیین مسائل بومی و ملی، تاثیرپذیری فراوان از گفتمان‌های سیاسی، نرخ بالای دانش‌آموختگان جویای کار، ناکارآمدی منابع درسی در ارائه مهارت تخصصی و دانش کاربردی است. هدف این مطالعه بررسی آینده رشته مطالعات زنان در ایران بر اساس تحلیل علی چالش‌های موجود در مسیر رشته است. این پژوهش با استفاده از تحلیل لایه لایه علی بر اساس مرور پیشینه پژوهشی، در چهار سطح لیتانی یا توصیف، نظامات علّی، گفتمان‌ها و جهان‌بینی و در نهایت تحلیل اسطوره‌ها و استعاره‌ها به بررسی تحلیل وضعیت پرداخته است. تحلیل لایه لایه دو عدم قطعیت شامل «ضعف رویکرد آموزشی» و «تسلط رویکردهای سیاسی» و دو پیشران مهم در مسیر آینده رشته شامل «تخصصی شدن» و «توسعه رویکرد میان رشته‌ای» شناسایی شد. بر اساس یافته‌ها چهار آینده بدیل شامل خاموشی-انحلال، بومی‌گرا-اصول مبنا، بومی‌گرا-شاهد مبنا و تخصصی-راهبری برای آینده‌های پیش رو مطالعات زنان در ایران پیشنهاد شده است. این چهار آینده بدیل در تعامل با یکدیگر بروندادهای مختلفی در یک طیف از «حفظ وضعیت موجود»، «ابزاری-مقطعی» تا «بومی-منطقه‌ای» و «بومی-فرامنطقه‌ای» را حاصل خواهند آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Foresight of Women's Studies in Iran

نویسنده [English]

  • Leila Falahati
Associate Professor of Gender and Development, Department of women studies, Institute for Social and Cultural Studies
چکیده [English]

Since its establishment, the field of women's studies in Iran has experienced plenty of challenges including the lack of success in theorizing and inefficiency in identifying and explaining local and national issues, the great influence of political discourses, the high rate of job-seeking graduates, the ineffectiveness of teaching materials in providing specialized skills, and Knowledge. The present study seeks to explain the future of women's studies in Iran using the causal layered analysis approach. This research has investigated the analysis of the situation using causal layered analysis based on the review of the research background, at four levels of litany or description, causal systems, discourses, and worldviews, and finally the study of myths and metaphors. Layered analysis of two uncertainties including "weakness of educational approach" and "dominance of political approaches" and two important drivers in the future direction of the field including "professionalization" and "development of interdisciplinary approach" were identified. Based on the findings, four alternative futures have been suggested: silence-dissolution, Local-Ideological-based, Local-evidence-based, and professional-supervision. These four alternative futures in interaction with each other will produce different outputs in a range from "preserving the status quo", and "instrumental-intersectional" to "Local-regional" and "Local-transregional".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women's Studies
  • the future of women's studies
  • future studies
  • interdisciplinary
  • Gender Studies
  • causal layered analysis
احمدیان، محمدرضا (1389)، افتراح اندیشمندان پیرامون رشته مطالعات زنان، مجله ریحانه، مرکز امور مشارکت و زنان، سال چهارم، شماره 5.
احمدی خراسانی، نوشین (1391)، رشته مطالعات زنان: از فعالان جنبش زنان تا دختران حوزه علمیه، مهرنامه، سال سوم، شماره 23.
اردلان، پروین (1380)، رشته مطالعات زنان: مهمان ناخوانده رشته علوم اجتماعی، زنان، شماره 83. ص 32
اعزازی، شهلا (1381)، درآمدی بر تاسیس رشته مطالعات زنان در ایران، مجله ریحانه، مرکز امور مشارکت و زنان، سال 1، شماره 1.
افشاری کرمانی، محمدحسین (1398) طراحی آینده بر اساس روش تحلیل لایه های علّی (CLA)، فرهنگ پژوهش، دوره 12، شماره 38 ویژه علوم اجتماعی، صص 133 تا 156
آبوت، پاملا و والاس، کلر (1991)، جامعه شناسی زنان، منیژه نجم عراقی،1380، تهران، نشر نی
باقری، شهلا؛ بوریائی، زهرا (1397)، آسیب شناسی راهبردی رشته مطالعات زنان در ایران کاربست مدلSWOT ، دو فصلنامه علمی-تخصصی تحول در علوم انسانی، دوره 1، شماره 1.
بدره، محسن (2 تیرماه 1401)، مشکلات، کاستی‌ها و فرصت‌های پیش روی رشته مطالعات زنان و خانواده، خبرگزاری دانشجو، لینک: snn.ir/004GiC
بصیری، مریم (1384)، زنان و خانواده در مطالعات دانشگاهی: گزارشی از راه اندازی رشته مطالعات زنان و مطالعات خانواده در دانشگاه های کشور، پیام زن، سال چهاردهم، شماره2.
پاپی نژاد، شهربانو (1390)، فمینیسم در ترازوی نقد: مطالعات زنان، قم، دفتر نشر معارف.
توحیدی، نیره (1394)، رشته مطالعات زنان در ایران، آزادی اندیشه، شماره 1، صص 150 تا 214.
حسینی مقدم، محمد (1389) کاربرد آینده پژوهی در علوم سیاسی با تکیه بر روش تحلیل لایه لایه علت‌ها، مجله رهیافت‌های سیاسی و بین المللی، شماره ۲۳، ص 169 تا 188.
خزعلی، کبری (1391)، بایدها و نبایدهای مطالعات زنان در گفتگو با رییس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده: فرصت ها و تهدیدها، نگاهی انتقادی به رشته مطالعات زنان در ایران، مجله زمانه، شماره 27-28، ص 48 تا 50.
روشنفکر، کبری (28 شهریور 1396) اجماعی درباره سرفصل های این رشته نیست، ایرنا، لینک: https://irna.ir/xjmHnb
روشنی، شهره؛ برزگر، خدیجه؛ شاهچراغیان، مریم؛ مومن، رقیه سادات (1398)، «رشته مطالعات زنان در ایران: چالش ها و راهکارها»، پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا، دوره 7، شماره 3. صص 9 تا 50.
سلیمی مقدم، سمیه (1388)، آسیب شناسی رشته مطالعات زنان در ایران، مجله حوراء، شماره 31
شادی‌طلب، ژاله (1 مهر 1402) مطالعات زنان را نباید محدود به مطالعات خانواده کرد/ به اهداف خود در رشته مطالعات زنان نرسیدیم، خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) لینک: https://www.ibna.ir/vdcgx39w3ak9t74.rpra.html
شریعت پناهی، نسیم (28 مرداد 1402)، نیازمند بازگشت مطالعات زنان به جایگاه دانشی خود هستیم/ مطالعات زنان نه در دانشگاه جایگاه خود را پیدا کرده، نه در جامعه و سیاست! خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، لینک: https://www.ibna.ir/vdcfmjdmxw6djja.igiw.html
شعربافچی زاده، مرضیه (1391). نگاهی انتقادی به رشته مطالعات زنان و سرفصل هایش، مجله زمانه، شماره 28-27.
صادقی فسایی، سهیلا (11 اسفند 1394)، بررسی مسایل و مشکلات رشته‌ی تحصیلی مطالعات زنان، نشست علمی مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، انجمن جامعه شناسی ایران: گزارش نشست جامعه‌شناسی زنان و جنسیت (مطالعات زنان)
عنایت الله، سهیل (1998) تحلیل لایه لایه ای علّت ها (نظریه و مورد کاوی های یک روش شناسی یکپارچه و متحول ساز آینده پژوهی- مجموعه مقالات)، مترجم: مسعود منزوی، دوم، تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، ۱۳۹۵، ص ۹
مصری، کتایون (15 مرداد 1402)  نیازمند بازبینی در مطالعات زنان بدون تقلید از کشورهای دیگر هستیم/ مطالعات زنان می‌تواند از بروز جنبش‌های نامعقول جلوگیری کند، خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) لینک:  https://www.ibna.ir/vdcawenei49ny01.k5k4.html
مطیع، ناهید (1380)، مطالعات زنان: تعلیق واقعیت یا تعیین موقعیت زنان، زنان، شماره 80، ص 37
میرحسینی، زهرا (2 تیرماه 1401)، مشکلات، کاستی‌ها و فرصت‌های پیش روی رشته مطالعات زنان و خانواده، خبرگزاری دانشجو، لینک: snn.ir/004GiC
کرمی، محمد تقی (29 دی ماه 1397)، رشته مطالعات زنان ضرورت امروز است، ایرنا، لینک: https://irna.ir/xjrZd8
یحیی پور کومله، سمانه (1395)، آینده پژوهی مطالعات زنان در ایران، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
Berger, Michele Tracy; Radeloff, Cheryl (2015). Transforming Scholarship: Why Women's and Gender Studies Students Are Changing Themselves and the World. New York: Routledge.
Boxer, M. J. (2002). Women’s Studies as Women’s History. Women’s Studies Quarterly30(3/4), 42–51.
Smith, D. E., Sherman, J., & Beck, E. T. (1979). A sociology for women. The prism of sex: Essays in the sociology of knowledge, 1. Smith, D. E., Sherman, J., & Beck, E. T. (1979). A sociology for women. The prism of sex: Essays in the sociology of knowledge, 1.
Shaw, Susan M.; Lee, Janet (23 April 2014). Women's voices, feminist visions: classic and contemporary readings (Sixth ed.). New York, NY: McGraw-Hill.