گذر از امر زیستی به اجتماعی (واکاوی پدیدارشناسانه تابوی قاعدگی)

عباس زاده, محمد; محمدی, آرزو; رفاعی, شقایق

doi:10.30465/ws.2024.48398.4084

گذر از امر زیستی به اجتماعی (واکاوی پدیدارشناسانه تابوی قاعدگی)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد، گروه علوم اجتماعی ، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز

² دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی ایران، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی،دانشگاه تبریز

³ کارشناس مامایی، دانشکده پرستاری و مامائی، دانشگاه کرمانشاه

10.30465/ws.2024.48398.4084

چکیده

قاعدگی یک فرآیند بیولوژیکی طبیعی است. با این حال، در بسیاری از نقاط جهان، واز جمله در شهرستان بانه تابوها و انگ های اجتماعی متعددی در مورد قاعدگی هنوز وجود دارد، که مانع از گفتمان باز در مورد قاعدگی می شود. این مطالعه با هدف ارزیابی ادراک اجتماعی- فرهنگی از بازتولید تابوی اجتماعی می باشد. رویکرد این مطالعه کیفی و داده‌ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته و عمیق با 25 نفر از دانش آموزان دخترپایه دوازدهم شهرستان بانه انجام گرفت. داده‌ها با روش پدیدارشناسی تحلیل شد. مضامین برساخت شده ی تحقیق ذیل34 مفهوم اساسی و 7 مقوله عمده پنهان کاری، از خودبیگانگی بدنی، نگرش منفی نسبت به قاعدگی،چالش های مرتبط با قاعدگی، پزشکینه سازی قاعدگی، خود پلیسی قاعدگی و پس افتادگی فرهنگی برساخت شد. مضمون مرکزی تحقیق بازتولید تابو است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

جامعه شناسی جنسیت، روانشناسی، فقه و حقوق

عنوان مقاله [English]

Passing from biological to social (phenomenological analysis of menstruation taboo)

نویسندگان [English]

mohammad abbaszadeh ¹
Arezoo Mohammadi ²
Shaghayagh refahi ³

¹ Professor of the Department of Social Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Universityof Tabriz

² Phd student of Sociology of Iranian Social Issues, Faculty of Law and Social Sciences, Universityof Tabriz

³ Bachelor midwifery, Faculty of Nursing and Midwifery, Universityof Kermanshah

چکیده [English]

Menstruation is a natural biological process. However, in many parts of the world, including in Baneh city, there are still many taboos and social stigmas about menstruation, which prevents an open discussion about menstruation. This study aims to evaluate the socio-cultural perception of the reproduction of social taboo. The approach of this qualitative study and the data were conducted through semi-structured and in-depth interviews with 25 female students of the twelfth grade of Baneh city. The data was analyzed by phenomenological method. The themes of the following research are 34 basic concepts and 7 major categories of concealment, from physical alienation, negative attitude towards menstruation, challenges related to menstruation, medicalization of menstruation, self-policing of menstruation and cultural backwardness. The central theme of the research is the reproduction of the taboo

کلیدواژه‌ها [English]

"menstruation"
"puberty"
"cultural representation"

مراجع

آذر بهرام، الهه و مقصودی، سوده(1400)، تجربه زیسته دانش آموزان دختر تیزهوش شهرکرمان از دوران قاعدگی شان، پژوهش نامۀ مددکاری اجتماعی، 6(22)، 159- 198.

آقا یوسفی،علیرضا؛ علی پور، احمد و نجاری حسن زاد، فریده(1388)، اثربخشی آموزش بهداشت بلوغ و قاعدگی بر سلامت عمومی دختران دوره سوم راهنمایی، مجله تحقیقات روانشناختی، 3(3) ، 105 – 118.

انوشه، منیره؛ نیک نامی، شمس الدین؛ توکلی، رضا و فقیه زاده، سقراط(1382)، بررسی مقدماتی آموزش بلوغ در دختران نوجوان( یک پژوهش کیفی) ، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 9(2)، 64-70.

باربور، ایان(1394)، علم و دین، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

-پروری،پیمان(1398)،خوانشینوازروشپدیدارشناسای؛بنیانهایفلسفی،رویکردهاوچارچوباجرایتحقیقپدیدارشناسی،مجله مطالعات جامعه شناسی،11(44) ، 87-106.

رحمانیان،زینب؛ عدل پرور،لیلاویاوری، محمد (1400)، تابوی زن و بازتاب آن در آثار منیرو روانی پور،فصل نامۀتخصصی زبان و ادبیات فارسی، 17(26) ، 22-32.

رسایی، نسترن(1401)، مطالعه انسان شناسی زندگی زنان و تابوی قاعدگی، مجله رویکردهای پژوهشی در علوم اجتماعی، 8(31) ، 12- 21.

زارع، زهرا؛ دشتیانه، سوده و زارع، شیوا(1400)، تغییر نگرش نسبت به تابوی قاعدگی از جوامع بدوی تا عصر رسانه(مطالعه مروری سیستماتیک) ، مجله خانواده وسلامت جنسی، 2(1)، 39-50.

-سلطان احمدی، ژیلا؛ برهانی، فریبا و کهن، مهری(1391)، تجربه اولین قاعدگی در دختران دانش آموز، مجله تحقیقات کیفی در علوم انسانی، 1(2)، 80-91.

عباس زاده، محمد و قاسمی، معصومه(1399)، واکاوی پدیدارشناسان تجربه لاغری در بین زنان شهرستان نقده، مجله پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 9(3)، 103-128.

عباس زاده، محمد(1391)، تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی، مجله جامعه شناسی کاربردی، 23(1)، 19-34.

قائم مقام فراهانی، ناهید السادات(1392)، موقعیت زنان دردین زرتشتی بر اساس کتب فقهی و حقوقی، دوفصل نامۀ هفت آسمان،15(60) 60، 111-128.

ملکشاهی، فریده و فرهادی، علی(1384)، میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دختران دبیرستانی در مورد بهداشت دوران قاعدگی، فصل نامۀ علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان،8(1) ، 73-78.

موسوی، منصوره(1398)، تابوی زنانگی، تهران: فیروزه.، 35.

موسوی، منصوره(1395)، زنانگی و بدن (نگاهی جامعه شناسانه به بلوغ)، تهران : فیروزه.

نقی زاده، پری(1371)، بررسی عقاید و واکنش های دانش آموزان دوره راهنمایی مدارس مناطق مختلف تهران در مورد اولین قاعدگی و برخورد والدین(مادر) آنها نسبت به این مسئله، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: گروه پرستاری و مامائی.

یزدخواستی، بهجت؛ ربانی، علی و اخلاصی، ابراهیم(1387)، مفهوم بدن در اندیشه فلسفی مرلوپونتی و چالش های نظری در قرائت جامعه شناسی آن ، نشریۀ معرفت، 17(126).

Coast E · R. Lattof S Strong J.(2019). Puberty and menstruation knowledge among young adolescents in low- and middle-income countries: a scoping review. International Journal of Public Health, 64:293–304. https://doi.org/10.1007/s00038-019-01209-0.

-Cherenack EM, Sikkema KJ.(2022). Puberty‑ and Menstruation‑Related Stressors Are Associated with Depression, Anxiety, and Reproductive Tract Infection Symptoms Among Adolescent Girls in Tanzania. International Journal of Behavioral Medicine, 29:160–174. https://doi.org/10.1007/s12529-021-10005-1.

Céline Leboeuf.(2019). What Is Body Positivity? The Path from Shame to Pride. philosophical topics. Philosophical Topics, Volume 47, Number 2, Fall 2019, pp. 113-127. https://muse.jhu.edu/article/774358.

Dunnavant NC, Roberts TA.(2013).Restriction and Renewal, Pollution and Power,Constraint and Community:The Paradoxes of Religious Women’s Experiences of Menstruatio,Sex Roles 68:121–131. DOI 10.1007/s11199-012-0132-8.

-Elizabeth Maulingin Gumbaketi , Sarah Larkins , Maxine Whittaker , Gun Rembeck, Ronny Gunnarssonand Michelle Redman MacLaren .(2022). Socio cultural implications for women’s menstrual health in the Pacifc Island Countries and Territories (PICTs): a scoping review. Maulingin Gumbaketi et al. Reproductive Health. Reproductive Health .https://doi.org/10.1186/s12978-022-01398-7.

-Fredrickson, B. L., & Roberts, T. (1997). Objectification theory: Toward understanding women’s lived experiences and mental health risks. Psychology of Women Quarterly, 21, 173–206. https://doi.org/10. 1111/j.1471-6402.1997.tb00108.x.

-Ingrid Johnston-Robledo & Joan C. Chrisler.(2013). The Menstrual Mark: Menstruation as Social Stigma. ORIGINAL ARTICLE ,Sex Roles 68:9–18. DOI 10.1007/s11199-011-0052-z.

-Giuliana Spadaro&Sara R. G. d’Elia1 & Cristina O. Mosso1.(2018). Menstrual Knowledge and Taboo TV Commercials: Effects on Self-Objectification among Italian and Swedish Women. ORIGINAL ARTICLE,SexRoles 78:685–696. DOI 10.1007/s11199-017-0825-0.

-Goldenberg, J. G., & Roberts, T.-A. (2011). The birthmark: An existential account of the objectification of women. In R. M. Calogero, S. Tantleff-Dunn, & J. K. Thompson (Eds.), Selfobjectification in women (pp. 77–99). Washington: American Psychological Association.

-Lawlor, S., & Choi, P. Y. L. (1998). The generation gap in menstrual cycle attributions. British Journal of Health Psychology, 3, 257– 263. doi:10.1111/j.2044-8287.1998.tb00572.x.

-L. Lewis Wall , Kibrom Teklay , Alem Desta and Shewaye Belay.(2018). Tending the ‘monthly flower:’ a qualitative study of menstrual beliefs in Tigray, Ethiopia, Wall et al. BMC Women's Health. https://doi.org/10.1186/s12905-018-0676-z.

-Lisandra Rodriguez White.(2013). The Function of Ethnicity, Income Level, and Menstrual Taboos in Postmenarcheal Adolescents’ Understanding of Menarche and Menstruation, Springer Science+Business Media, LLC 2012. DOI 10.1007/s11199-012-0166-y. Sex Roles (2013) 68:65–76.

Mukherjee A , Lama M , Khakurel U , Nath Jha A , Ajose F , Acharya S Tymes-Wilbekin K , Sommer M , E. Jolly P , Lhaki P and Shrestha S.(2020). erception and practices of menstruation restrictions among urban adolescent girls and women in Nepal: a cross-sectional survey, Reproductive Health. https://doi.org/10.1186/s12978-020-00935-6.

Marvan, M. L., Cortes-Iniestra, S., & Gonzalez, R. (2005). Beliefs about and attitudes towards menstruation among young and middle-aged Mexicans,Sex Roles, 53(3/4), 273–279. doi:10.1007/s11199-005- 5685-3.

Munro AK, Hunter EC, Hossain SZ, Keep M. (2021). A systematic review of the menstrual experiences of university education: A global perspective, PLoS ONE 16(9): e0257333. https://doi.org/10.1371/journal.

-Marina Plesons , Archana Patkar , Jenelle Babb†, Asanthi Balapitiya, Flo Carson, Bethany A. Caruso, Margarita Franco, Maja Manzenski Hansen, Jacquelyn Haver, Andisheh Jahangir, Caroline W. Kabiru, Ephraim Kisangala, Penelope Phillips Howard, Aditi Sharma, Marni Sommer and Venkatraman Chandra Mouli.(2021). The state of adolescent menstrual health in low- and middle-income countries and suggestions for future action and research.Reprodutive Health. Plesons et al, Reprod Health 18:31. https://doi.org/10.1186/s12978-021-01082-2.

-Aditi Sharma, Jennifer S. McCall‑Hosenfeld, and Yendelela Cufee.(2022). Systematic review of menstrual health and hygiene in Nepal employing a social ecological model, Reproductive Health.(2022).19:154. https://doi.org/10.1186/s12978-022-01456-0.

Spadaro G & Sara R. G. d’Elia1 & Cristina O. Mosso.(2018). Menstrual Knowledge and Taboo TV Commercials: Effects on Self- Objectification among Italian and Swedish Women, Sex Roles 78:685–696. DOI 10.1007/s11199-017-0825-0.

-White, L. R. (2013). The function of ethnicity, income level, and menstrual taboos in postmenarcheal adolescents’ understanding of menarche and menstruation. Sex Roles, 68(1–2), 65–76. https://doi.org/ 10.1007/s11199-012-0166-y.

- Zivi K.(2020).Hiding in Public or Going with the Flow: Human Rights, Human Dignity, and the Movement for Menstrual Equity.Human Rights Quarterly,Volume42, Number 1, February 2020, pp. 119-144 (Article). https://doi.org/10.1353/hrq.2020.0003.