نگاهی به موقعیت زنان ایران در دورة پهلوی از سال 1300 تا 1332 ش

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه الزهراء

2 دانشگاه تربیت معلم تهران

چکیده

روند مدرن‌سازی و ایجاد تحول بر اساس الگوهای غربی در نظام قضایی و نیز ترفیع موقعیت زنان در سطح اجتماع را می‌‌توان به منزلة برجسته‌‌ترین موارد اصلاحات در دهه‌‌های اولیة حکومت پهلوی برشمرد. با وجود این، در روند این تغییرات، به دلیل بینش مردسالارانة جامعه، در زمینة اصلاحات حقوقی و سیاسی به حقوق و مسائل زنان در بعد وسیع توجهی نشد. حتی در دورة مورد بحث، به دلیل سرکوب‌‌های سیاسی و ناکامی‌‌های حقوقی، زنان نتوانستند جنبش‌‌های خودجوش و مقاومت‌‌های مدنی گسترده‌‌ای از خود نشان دهند. بنابراین بر خلاف همة تبلیغاتی که، در مورد دادن حق و حقوق به زنان و آزادی اجتماعی و سیاسی به آن‌ها، می‌‌شد، عملاً وضعیت سنتی زنان تغییر چندانی نکرد. این نوشتار در نظر دارد با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی جایگاه اجتماعی و حقوقی زنان بپردازد و در ادامه به بررسی عواملی بپردازد که به موجب آن، به‌‌رغم روند مدرن‌سازی که در حکومت پهلوی دنبال می‌‌شد، تغییر چندانی در موقعیت، جایگاه و حقوق زنان ایرانی صورت نگرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Status of Iranian Women during the Pahlavi Regime (from 1921 to 1953)

نویسندگان [English]

  • somayeh abasi 1
  • mansoor mosavi 2
چکیده [English]

Modernization on the basis of western model in the judiciary and also the advancement of women’s status in the society were the most prominent successes of reform movements in the first decades of Pahlavi Regime. However, because of the male-dominated view in the society, no attention was made to women’s rights in the domain of politics and jurisdiction. Women could not even organize social movements or participate in civil resistance actions, due to political suppressions. Therefore, contrary to widespread publicity on women’s rights, no significant changes have been made to the traditional status of women.  The current paper has tried to study the social and legal status of Iranian women in analytic- descriptive manner. Moreover, the research was aimed to investigate the reasons of poor status of women in the society that modernization has formerly been initiated in it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • women
  • Pahlavi Regime
  • modernization
  • Social rights
آبراهامیان، یرواند (1383). ایران بین دو انقلاب، ترجمة احمد گل‌‌محمدی، محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمة محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آوری، پیتر (1371). سلسلة پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج، ترجمة عباس مخبر، تهران:طرح نو.
آوری، پیتر (1388). تاریخ ایران دورة پهلوی (از رضا شاه تا انقلاب اسلامی)، از مجموعة تاریخ کمبریج، ترجمة مرتضی ثاقب‌فر، دفتر 2 از جلد 7، تهران: جامی.
امین، کامران (1381). «آموزش دختران و زنان در زمان رضا شاه»، فصل‌نامة زنان (مجموعه آرا و دیدگاه‌‌های فمینیستی)، ج 2، به کوشش نوشین احمدی خراسانی و با همکاری پروین اردلان.
بهرامی، عبدلله (1345). خاطرات عبدالله بهرامی،تهران: مظاهری.
پولاک، یاکوب‌ ‌ادوارد (1361). ایران ‌‌و ایرانیان (سفرنامة پولاک)، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
پهلوی، محمدرضا (1348). مأموریت برای وطنم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ترابی فارسانی، سهیلا (1388). «تکاپوی زنان عصر قاجار: فردیت، جهان سنت و گذار از آن»، تاریخ اسلام و ایران (فصل‌نامة علمی ـ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء)، دورة جدید، س 19، ش 2.
تکمیل همایون، ناصر (1354). «بررسی موقع و منزلت زن در تاریخ ایران»، فرهنگ و زندگی، ش 19 - 20.
جایگاه زن در قانون (مشتمل بر قوانین معتبر از اول قانون‌گذاری تا پایان سال (1372). دفتر امور زنان ریاست جمهوری، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خسروپناه، محمدحسین (1382). هدف‌‌ها و مبارزه زن ایرانی (از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی)، تهران: پیام امروز.
دلریش، بشری (1375). زن در دورة قاجار، تهران: حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
زاهد، سعید، بیژن خواجه نوری (1348). جنبش زنان در ایران، شیراز: ملک سلیمان.
زرنگ، محمد (1381). تحول نظام قضایی ایران، ج 2، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
زرینی، حسین، حسین هژبریان (1388). تاریخ معاصر دستگاه قضایی ایران و تحولات آن، ج 1 و 2، تهران: مرکز مطالعات توسعه قضایی.
ساتن، ال پی الوان (1325). رضا شاه کبیر یا ایران نو، ترجمة عبدالعظیم صبوری، بی‌جا: بی‌نا.
طغرانگار، حسن (1383). حقوق سیاسی ـ اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز انتشارت اسناد انقلاب اسلامی.
طوسی، خواجه نصیر (1356). اخلاق ناصری، به کوشش مجتبی مینوی و علی‌رضا حیدری، تهران: خوارزمی.
غزالی، امام محمد (1361). نصیحه الملوک، به کوشش جلال‌الدین همایی، تهران: بابک.
فرمانفرمائیان، ستاره (1378). دختری از ایران، ترجمة ابوالفضل طباطبایی، تهران: کارنگ.
فوران، جان (1378). مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی)، ترجمة احمد تدین، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
فیروز (فرمانفرمائیان)، مریم (1373). خاطرات مریم فیروز، تهران: انتشارات اطلاعات (مؤسسة تحقیقاتی و انتشاراتی دیدگاه).
کار، مهرانگیز (1376). حقوق سیاسی زنان ایران، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
کلانتر ضرابی، عبدالرحیم (1361). تاریخ کاشان، تهران: بابک.
مجموعه اسناد قضائی منتخب، بایگانی راکد قوة قضائیه در تهران (مربوط به سال‌های 1300 تا 1332 شمسی).
وحدت، فرزین (1382). رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمة مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
هاکس، مریت (1368). ایران، افسانه و واقعیت یا خاطرات سفر به ایران، ترجمة محمدحسین نظری‌نژاد، مشهد: آستان قدس رضوی.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1380). دولت و جامعه در ایران (انقراض قاجار و استقرار پهلوی)، ترجمة حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1381). اقتصاد سیاسی ایران (از مشروطیت تا پایان سلسلة پهلوی)، ترجمة محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز