الگوی سنتی ساختار قدرت در برخی خانواده‌های ایرانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

تغییرات اجتماعی ناشی از انقلاب صنعتی با ایجاد تغییر در نقش‌های اجتماعی زنان و مردان به دگرگونی در ساختار قدرت در خانواده‌ها نیز انجامیده است. شرایط موجود نظام مردسالاری سنتی را مطرود دانسته و در جست‌وجوی هرچه بیش‌تر برابری قدرت میان زن و مرد است. این خواسته تا حدی برآورده شده است و روابط خانواده بیش‌تر به‌سوی «دموکراتیزه‌شدن» پیش رفته است. همچنین نظام سنتی مردسالاری رو به تضعیف نهاده است. این تحقیق بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق کیفی و با اتکا به داده‌های میدانی گردآوری‌شده به شیوة عمدتاً‌ مصاحبه نشان دهد که نابرابری میزان قدرت در میان همسران الزاماً به استثمار نمی‌انجامد. اظهارات بسیاری از مصاحبه‌شوندگان حاکی از این است که تبعیت از هنجار‌های سنتی روابط زن و شوهر در مواقعی که سوء استفاده از قدرت وجود ندارد و به میزان صمیمتی که میان آنان برقرار است به رضایت از زندگی زناشویی می‌انجامد. اصولاً در چنین الگوهای سنتی از خانواده‌، نابرابری مشروع قدرت میان آنان مسئله به‌شمار نمی‌رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Traditional Model of Power Structure in Some Iranian Families

نویسنده [English]

  • Sayyed Buyook Mohammadi
چکیده [English]

Social changes that resulted from industrial revolution changed the social roles of women and men, and led to revolutions in the power structure within families. The present conditions have rejected the traditional patriarchy system, seeking more equality of power between men and women. This demand has been materialized to a certain extent, and relations within families have progressed towards "democratization". In addition, the traditional system of patriarchy has weakened. Using qualitative research method and relying on field data gathered mainly through interview technique, this research attempts to show that inequality of power between spouses does not necessarily lead to exploitation. Comments by a large proportion of the interviewees suggest that abiding by traditional norms vis-à-vis husband and wife relations brings about happiness in marital life as long as there is no power abuse and there is also some extent of intimacy between the spouses. In such traditional models of family, the so-called legitimate inequality of power is not considered as an issue between the spouses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traditional model
  • Iranian families
  • power structure
امامی نصیر محله‌ای، علی (1383). «بررسی عوامل مؤثر بر میزان قدرت زنان در تصمیم‌گیری‌های خانواده»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی.
بدست شیلا، 19دی، 1388 دسته: جامعه، خانواده.
خون‌چمن، علی (1377). «طبقة اجتماعی خانواده و تأثیر آن در روابط زن و شوهر، مورد مطالعه شهر شیراز»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
ذوالفقار، محبوبه، سیمین حسینیان و سیده منوره یزدی ( 1383). «بررسی رابطه میان ساختار قدرت در خانواده با رضایت‌مندی زناشویی زنان کارمند و خانه‌دار شهر تهران»، تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، ج 3، ش 11.
ربانی خوراسگانی، رسول ادیبی سده و مهدی ادیبی سده (1387). «بررسی ساختار قدرت در خانواده و تأثیر آن در مشارکت اجتماعی (مطالعة موردی: قم)»، رسالة کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
ساروخانی، باقر (1370). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، تهران: سروش.
ساروخانی، باقر و لیلا دودمان (1383). «ساختار قدرت در خانواده و تأثیر آن در مشارکت اجتماعی در شهر شیراز»، مجلة تخصصی جامعة شناسی،س 1، پیش شمارة 1.
سراج‌زاده و جواهری (1385). «برابر‌گرایی جنسیتی در میان دانشجویان و متغیرهای زمینه‌ای و نگرشی مرتبط با آن»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، دورة هفتم، ش 2، 3، 39.
سعیدیان، فاطمه (1382). «بررسی رابطه بین ساختار قدرت در خانواده با تعارضات زناشویی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
عنایت، حلیمه و مریم سروش (1388). «میزان و نوع مقاومت زنان در رویارویی با ساختار قدرت در زندگی روزمره»، زن در توسعه و سیاست، دورة هفتم، ش 2.
عنایت، حلیمه و منصوره دسترنج (1389). «مطالعة ساختار قدرت در خانواده (مطالعة موردی: شهر لار)»، زن در توسعه و سیاست، ش 1.
کاظمی‌وریج، عباس، یوسف اباذری (1383). «زندگی روزمره و مراکز خرید در شهر تهران»، نامة انسان‌شناسی، ش 6.
گروسی، سعیده (1387). «بررسی ساختار قدرت در خانواده‌های شهرستان کرمان»، فصلنامة مطالعات زنان، س 1، ش 2.
گیدنز، آنتونی (1376). جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، نشر نی.
گیدنز، آنتونی و برد سال (1389). جامعه‌شناسی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
محمدی، بیوک (1390). درآمدی بر روش تحقیق کیفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مهدوی، محمدصادق و حبیب صبوری خسروشاهی (1382). «بررسی ساختار قدرت در خانواده»، مطالعات زنان، س 1، ش 2.
 
Bernards, Jon (1997). Family Studies; An Introduction To Family Studies, London: Routledge.
Blodd, Roberto and D. M. Wolf (1960). Husbands and Wives, Glenco Illinois: The Free Press.
Castells, Manual (1997). the Power of Identity, Oxford, Blackwell.
Clayton, Richard R .(1975). The Family, Marriage and Social Change. D. C. Heath and Company Lexington.
Foa, E. and U. Foa (1980). “Resource Theory: Interpersonal Behavior as Exchange”, Social Exchange: Advances in Theory and Research, ed. K. Gergen, M. Greenberg, and R. Willis. New York: Plenum Press.
Haavind, H. (1984). Quotes from Thaggard, Tove, “Gender, Power and Love: A Study of  Interaction Between Spouses”, Acta Sociologica.
Hocker Joyce and William Wilburt Burton (eds.) (1985). Power in Interpersonal Conflict, Dubuque, Iowa, Wm. C. Brown Publishers.
Kuper, A. and J. Kuper (1985). The Social Science Encyclopedia, Routledge London and New York.
Robin, Russell R .J. and Wells P. A. (1994). “Personality and quality of marriage”, Br J. Clin Psychol; Vol. 84, No. 22.
Safilios- Rothschild, C. (1967). “A Comparison of Power Structure in Marital Satisfaction in Urban Greek and French Families”, Journal of Marriage and the Family, Vol. 29.
Strauss, Anselm and Juliet Corbin (1990) Basics of Qualitative Research, Sage Publication, London.
Theodorson, G. A. and A. G. Teodorson (1969). A Modern Dictionary of Sociology, Thomas Y, Crowell, Company, N. Y.
Young, M. and P. Willmott (1973). The Symmetrical Family, London: Rout ledge and Kegan Paul.