بررسی تطبیقی تصویر زن در ادب فارسی و نگاره‌های ایرانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

چکیده

اسلام و از نگاه ادیبان و عارفان مسلمان است که منبع الهام هنرمندان نگارگر قرار گرفته است. سیمای زن در نگاره‌ها مبین توجه نگارگر به حقیقت زیبایی معنوی او و مبتنی‌بر توصیفات ادبی و عرفانی از اوست. این تصویر زیبا، گذشته از وجه ظاهری، کنایتی از معنای عرفانی این توصیفات نیز است؛ چنان‌که ترسیم چشم زیبا مصور مقام نظارۀ‌ حق، و لب زیبا نشان‌دهندة مقام حکایت دل و بیان سِرّ درون، با تمسک به گفت‌وگو یا تبسم است.
این مقاله با بررسی اشعار فارسی و مصادیقی از آثار نگارگری اصیل ایران، زمینۀ مطالعه در چگونگی انطباق معیارهای زیبایی‌شناسانة نگارگران با تعاریف ادبی و عرفانی از وجود زن را فراهم می‌آورد و نشان می‌دهد که نگارگران چگونه درصدد بیان تصویریِِ خصایص مطلوب در وجود زنان بر مبنای تفکر اسلامی جاری در ادبیات ایران بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of the Image of Women in Persian Literature and Iranian Paintings

نویسنده [English]

  • Sayyedeh Razieh Yasini
چکیده [English]

The estheticism of the image of women in Iranian painting has originated from the status of women from the viewpoints of Islam and Muslim men of literature and mystics, who have been the source of inspiration to Iranian painters. The image of women in paintings indicate the attention of the painter to the truth of her spiritual beauty and is based on literary and mystical descriptions of her. This beautiful image, in addition to its superficial dimension, is an irony of the mystical meaning of these descriptions; the image of beautiful eyes illustrate the supervising position of justice, and that of the beautiful lip illustrates the position of the stories of the heart and the expression of the inner secrets, which resort to dialogue and smile.
This article investigates Iranian poems and examples of Iranian original painting work pieces, and sets the ground for the study of ways to coordinate esthetic standards of painters with literary ad mystical definitions of the identity of women. It also shows how painters have tried to illustrate desirable features in women on the basis of Islamic school of thought present in Iran's literature

کلیدواژه‌ها [English]

  • image
  • woman
  • Iranian painting
  • painters
  • Literature
ابن‌عربی، محی‌الدین (1381). فتوحات مکیه، تصحیح و مقدمة مولی خواجوی.
ابن‌عربی، محی‌الدین (1385). فصوص الحکم، شرح خواجه احمد پارسا، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
پاینده، ابوالقاسم (1362). نهج الفصاحه، جاویدان.
جامی، عبدالرحمن بن احمد (1380). نی‌نامه، مقدمه و تصحیح مظفر بختیار، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جامی، عبدالرحمن بن احمد (1366). مثنوی هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرسی گیلانی، تهران: سعدی.
حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد (1390). دیوان اشعار، بر اساس نسخۀ محمد قزوینی، قاسم غنی، تهران: دوران.
سعدی، مصلح‌بن‌عبدالله (1372). کلیات سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.
عمید، حسن (1387). فرهنگ لغات، امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1392). شاهنامة فردوسی، براساس چاپ مسکو، ویرایش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
فروغی بسطامی، عباس (1376). دیوان، حمیدرضا قلیچ‌خانی، تهران: روزنه.
لاهیجی، شمس‌الدین محمد (1378). مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز. مقدمه، تصحیح، و تعلیقات محمد‌رضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: روزبه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388). شرح نهایة الحکمه (مشکات)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مکتبی شیرازی (بی‌تا). لیلی و مجنون، به اهتمام اسماعیل اشرف، شیراز: کتاب‌فروشی محمدی.
نظامی گنجه‌ای (1389). خمسه، ویرایش سعید حمیدیان، تهران: قطره.