مقایسه اثربخشی آموزش مثبت اندیشی مبتنی بر آموزه های دینی با آموزش خانواده به شیوه شناختی – رفتاری(CBT)بر تاب آوری زوجین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز ، ایران

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

3 دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش مثبت اندیشی مبتنی بر آموزه‌های دینی با آموزش خانواده به شیوه شناختی _رفتاری (CBT) بر تاب آوریزوجین بود. روش پژوهش آزمایشی به شیوه پیش آزمون – پس‌آزمون با گروه گواه و انجام پیگیری است.جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل کلیه زوجینی (120نفر) است که فرزندانشان در سال تحصیلی 1396-97 به تحصیل مشغول بودند و تعداد30 زوج، (60 نفر) بر اساس نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و سپس به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایشی و گروه گواه (هر گروه شامل 10زوج)گماردهشدند. گروه آزمایشی مثبت اندیشی و گروه آزمایشی خانواده هر کدام بصورت جداگانه ده جلسه 5/1 ساعته مورد آموزش مثبت اندیشی مبتنی بر آموزه‌های دینی و آموزش خانواده به شیوه شناختی _ رفتاری (CBT) قرار گرفتند. برای جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه تاب آوری(CD-RAS)، استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس تک متغییری (آنکوا)نشان داد که تأثیر آموزش مثبت اندیشی مبتنی بر آموزه‌های دینی در مقایسه با آموزش خانواده به شیوه شناختی _ رفتاری بر تاب آوری زوجین بیشتر است. همچنین نتایج پیگیری یک ماهه نشان دهنده ماندگاری اثر آموزش مثبت اندیشی بود. سطح معنی داری در این پژوهش 001/0P= می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing the Effect of Positive Attitude based on Religious Doctrines and Family Training based on Cognitive Behavioral Approach on Resilience of Couples

نویسندگان [English]

  • Seyed morteza Ahmaditabar 1
  • behnam makvandi 2
  • mansor sodani 3
1 Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahwaz, Iran
2
3 Chamran martyr of Ahwaz University
چکیده [English]

The study aimed at comparing the effect of positive attitude based on religious doctrines and family training based on cognitive behavioral approach on resilienceof couples. The research was field experiment including pre- test and post- test with a control group. The participants of this study included 60 couples(120 mothers& fathers) whose children were studying in 2017-2018 and they were assigned into two experimental (each group included 10 couples) and control group (10 ache of couples) randomly. The experimental group of positive thinking and experimental group of family were exposed to 10 sessions, each session 90 minutes, of positive thinking training and family training based on cognitive- behavioral approach separately. The resiliency questionnaire (CD-RAS) was used to collect the required data. Multivariate covariance Analysis (MANCOVA) and ANOVA (ANCOVA) were used to analyze the collected data. The results revealed that the effect of training based on positive thinking through religious doctrines on resiliency is greater than the effect of family training through cognitive- behavioral approach on resilience of couples. The results of one month follow-up also showed the durability of positive thinking.The significance level in this research is P = 0.001.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive-behavioral
  • Family training
  • resilience
  • Positive thinking

مراجع

  1. 1.      قرآن کریم
  2. اسدی، صبا. (1393). اثربخشی خانواده درمانی شناختی- رفتاری و بوئنی در کیفیت زندگی و بهزیستی روانشناختی و تاب آوری با توجه به نقشکنترل تمایزیافتگی. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی، دانشگاه علم و فرهنگ تهران.
  3. اسدی نوقانی، ا.ع.، امیدی، ش.، حاجی آقاجانی، س.(1384). روان پرستاری، تهران: بشری: 743.
  4. بشارت، محمدعلی. (1386). تاب آوری، آسیب پإیری و سلامت روانی. مجله علوم روانشناختی، 6(24): 283-273.
  5. تورانی، س.، پاشایی، ل.، و قطره سامانی، ز. (1391).بررسی رابطه سندرم پیش از قاعدگی و تاب آوری در پیش بینی تعارضات زناشویی در بین زنان متأهل  شهر تهران. مجله زن و مطالعات خانواده، 17، 66-51.
  6. حسینی حاجی بکنده، نازک. ، نوابی نژاد، شکوه. و کیامنش، علیرضا(1395). اثربخشی الگوی گشتاوری السون بر تاب آوری و تعارضات زناشویی زوجین، روانشناسی خانواده، دوره 3. ش. 1، 58-47.
  7. خانجانی، م. (1393). اثربخشی بسته‌های آموزشی مثبت‌نگر بر اساس الگوی رشید و برنامه تاب­آوری پنسیلوانیا بر سلامت روان دانشجویان. رساله دکتری روان‌شناسی عمومی (منتشر‌نشده)، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
  8. خدایاری­فرد، م.، مهدی­زاده، آ.، غلامعلی لواسانی، م. و حکیم­زاده، ر. (1395). بسته آموزشی مهارت‌های مثبت‌اندیشی: ساخت و مطالعۀ اثربخشی. مجله پژوهش در سلامت روان‌شناختی (زیر چاپ).
  9. رحیمیان بوگر، اصغرنژاد، فرید، فلی اصغر. (1387). رابطه سرسختی روانشناختی و خود تاب آوری با سلامت روان در جوانان و بزرگسالان بازمانده از زلزله شهر بم. مجله روانپژشکی و روانشناسی بالینی ایران، 14(1):70-62.
  10. رستمی ، ع ؛ نوروزی، ع ؛ زارعی، ع ؛ امیری، م ؛ سلیمانی ، م. (1386).بررسی رابطه ی فرسودگی شغلی و سلامت روان با نقش کنترل کنندگی جنسیت و تاب آوری در میان معلمان ابتدایی. فصل نامه ی سلامت کار ایران ، شماره ی 3 و 4 : 75-68.
  11. رهروی، م. (1392). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر افزایش احساس شادکامی دانشجویان دختر افسرده دانشگاه علامه طباطبایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
  12. روایی، فریبا، افروز، غلامعلی، حسینیان، سیمین، خدایاری فرد، محمد، فرزاد، ولی الله (1394). اثربخشی برنامه روانشناختی خانواده محور بر پایه الگوی اسلامی-ایرانی بر مثبت اندیشی زوجین. پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده، سال چهارم، شماره، 6. ص، 131-146.
  13. دستغیب، م، علیزاده، ح، فرخی، ن. ع.(1391). تأثیر آموزش مهارت های مثبت اندیشی بر خلاقیت دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان، مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی- سال اول- شماره 8. ص ص 1-17.
  14. سامانی، سیامک. جوکار، بهرام. صحراگرد، نرگس. (1386).تاب آوری، سلامت روانی و رضایت مندی از زندگی. مجله روانپژشکی و روانشناسی بالینی ایران، 13(3):295-290.
  15. سعیدیان، ف. و نیلی، م. (1391). بررسی تأثیر آموزش ابراز وجود بر سازگاری اجتماعی و خودپنداره مثبت زنان سرپرست خانوار. فصلنامه مطالعات روان­شناسی بالینی، 6، 1-24.
  16. صادقی، ا.، آقایوسفی، ع.، صفاری نیا، م.، (1388). مقایسه اثربخشی درمان شناختی- رفتاری و تلفیق دارو درمانی و درمان شناختی – رفتاری بر تاب آوری و فشار روانی زنان خیانت دیده(پایان نامه): 78-50.
  17. عطاری، یوسفعلی؛ محمدی، کبری؛ مهرابی زاده هنرمند، مهناز. (1388). بررسی اثربخشی آموزش راه حل محوربه شیوه گروهی بر سازگاری زناشوییزوجین. دست آوردهای روانشناختی، 16(1): 51-66.
  18. علیرضالو، ح. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر انگیزه پیشرفت و شادکامی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه. دانشگاه تهران.
  19. علویان، موید؛ فتحی آشتیانی، علی؛ عزیز آبادی فراهانی، مهدی؛ مغانی لنکرانی، مریم. (1385). ارتباط کیفیت زندگی و روابط زناشویی در مبتلایان به هپاتیت مزمن ویروسی. دوفصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، 3(1و2): 13-20.
  20. کجباف، محمدباقر؛ مقدس، مائده؛ آقایی، اصغر. (1390). اثربخشی آموزش راهبردی برنامه ریزی عصبی-کلامی بر سازگاری زناشویی، دانش و پژوهش در دروانشناسی کاربردی، 12(4): 30-40.
  21. محمدی، مسعود. (1384).بررسی عوامل مؤثر بر تاب آوری در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد. پایان نامه، برای اخذ درجه دکتری در رشته بالینی. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
  22. مسائلی، نسرین؛ عطاری، عباس؛ مولوی، حسین؛ نجفی، مرضیه و سیاوش، منصور. (1389).هنجاریابی و بررسی روانسنجی پرسشنامه کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت میلتوس. مجله ی علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان، 11(4): 263-269.
  23. مرادی، م؛ باقر پور، م؛ حسنوند، م ح؛ رضاپور، م و شهاب زاده، ص. (1395). نقش واسطه ای حرمت خود و عواطف مثبت و منفی در رابطه بین تاب آوری و بهزیستی روان شناختی. روان شناسی تحولی روان شناسان ایرانی، 12(47)، 289-305.
  24. معین، لادن؛ غیاثی، پروین؛ مسموعی، راضیه. (1390). رابطه سخت رویی روانشناختی و سازگاری زناشویی. جامعه شناسی زنان، 2(4): 163-190.
  25. مظفری، ز. (1389). مقایسه تاب آوری و اضطراب رقابت در ورزشکاران انفرادی و جمعی ،حرفه ای و غیر حرفه ای در شهر اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه آزاد و احد اهواز.
  26. نصیری، حبیب اله. (1385). بررسی روایی و پایاییمقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و نسخه ایرانی آن. مجموعه مقالات سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، تهران.
  27. یوسفی، فریده و صفری، هاجر. (1388). بررسی رابطه هوش عاطفی با کیفیت زندگی و ابعاد آن. مطالعات روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، 5(4): 123-115.
  28. Baucom, D. H., &Boeding, S. (2013). The role of theory and research in the practice of cog-native-behavioral couple therapy: If you build it, they will come. Behavior Corner, K, M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale:  The Connor Davidson resilience scale (CD-RISC). Depression & anxiety Journal, 18, 76-82.Therapy,44(4):592-602.
  29. Bodenman, G., Revenson, T,A. (Ed)., &Kaysar, K. (Ed). (2005). Dyadic Coping & Its Significance for Marital Functioning. Couples coping with stress. Emerging perspectives on dyadic coping.Decade of behavior. Washington: American Psychological Association.
  30. Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience. Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59,20-28. Chan, J.G. (2003). An examination of family- involved approaches to alcolism treatment. The Family Journal, 11, 129-138.
  31. sch, L., Oudsten, B. L., &Vries, J. (2010). Psychometric properties of the WHOQOL-BREF qualit. Psychometric properties of the WHOQOL-BREF quality of life assessment with malignant and benign breast problems. Conference of psychology.
  32. Goodman C. intimacy and Atuonomy in Long-Term Marriage. Journal of GerontolorgicalSoc Work 1999, 32(1): 83-97.
  33. Mays, V.M., Kilpatnck, R., Cochran. S.D., &Calzo,J.P. (2004). The relationship of religion spirituality American men who have sex with men. International Conference ALDS. University of California.of optimism, peroeived health status and HIV progression in seropositive African
  34. Curtis, W. J., &Cicchetti, D. (2007). Emotion and resilience: A multilevel investigation of Hemispheric electroencephalogram asymmetry and emotion regulation in maltreated and no maltreated children. Development and psychopathology, 19, 811-840.
  35. Fredrickson, B. L., & Joiner, T. (2004). Positive emotion trigger upward spirals toward emotional well- being. Psycho sci, 13, 172-175.
  36. http:// dc.etsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2155&context=etd.
  37. Greeff, A. P., &Vanderson, M. S. (2004). Variables associated with resilience in divorced families. Social indicators research, 68, 59-75.
  38. Graham, J. M., & Connolly, C. W. (2006). The role of marital attributions in the relationship between life stressors &marital  quality. Personal relationships, 13, 231-241.
  39. Huber, C.H., Navarro, R.L., Womble, M. W., &Mume, F.L. (2010). Family resilience and mid lif marital satisfaction. The Family Journal, 18, 136-145.
  40. Oginska-Bulik, N., &Zadworna-Cieslak.M.(2018) The role of resiliency and coping strategies in occurrence of positive changes in medical rescue workers. International emergency nursing.39:40-45.
  41. Lataillade, J. J. (2006). Consideration for treatment of African American couples relationships. Journal of cognitive psychotherapy: an international quarterly, 20, 341-358.
  42. Neff, L.A., & Bradly, E.F. (2011). Stress resilience in early marriage:  can practice make perfect? Journal of personality & social psychology, 98, 1-18.
  43. Luo, S. &Tuney, S. (2015). Can Texting be used to Improve Romantic Relationships? The Effects of Sending Positive Text Messages on Relationship Satisfaction. Computers in Human Behavior, 49, 670-678.
  44. Rashid, T. (2009). Positive Interventions in Clinical Practice, Journal of Clinical Psychology, 65, 461-466.
  45. Romo-González, T., Ehrenzweig, Y., Sánchez-Gracida, O. D., Enríquez-Hernández, C. B., López-Mora, G., Martínez, A. J., &Larralde, C. (2014). Promotion of Individual Happiness and Wellbeing of Students by a Positive Education Intervention. Journal of Behavior, Health, & Social Issues, 5, 2, 79-102.
  46. Seligman, M. E. P,&Csikszenmihaly, M, 2000, positive psychology: An introduction, American psychologist, v. 55,p.5-14.
  47. Walsh, F. (2003). A family resilience framework: Innovative practice applications. Family Relations, 51, 2-18.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 تیر 1397
  • تاریخ بازنگری: 25 شهریور 1398
  • تاریخ پذیرش: 04 آذر 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار