مطالعه تطبیقی حق حیات زن از دیدگاه اسلام و غرب (با تأکید بر اسناد بین‌المللی)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه خوارزمی

چکیده

حق حیات ازجمله مهم‌ترین حقوق موضوعه برای انسان است که در ادیان الهی و اسناد بین‌المللی معاصر موضوعیت مربوط به خود را داشته است. علاوه‌بر این، حق حیات ازجمله مهم‌ترین اصول حقوق فطری است و دفاع قانونی از این حق و تأمین زیرساخت‌های امنیتی لازم برای آن از ضروریات اجتماعی تلقی می‌شود. در ادیان الهی، به‌ویژه دین اسلام نیز، حق حیات به‌مثابة موهبت الهی برای همة انسان‌ها، اعم از زن و مرد، به‌رسمیت شناخته شده است و ضمن محکومیت دخترکشی، زن و مرد را از یک نفس شناخته، کشتن به ناحق انسان‌ها را جنایت علیه بشریت معرفی می‌کند. در دوران معاصر، برخی از نظام‌های حقوقی دنیا، ازجمله حقوق جهانی بشر، از دیدگاه غرب کرامت انسانی را، که از جلوه‌های حق حیات است، در کرامت ذاتی محصور کرده‌اند و از کرامت ارزشی سخنی به میان نمی‌آورند؛ حیات انسان را در بعد مادی نگریسته‌اند و حیات معنوی را نادیده انگاشته‌اند. در این مقاله، پس از مرور مستندات حق حیات در اسناد بین‌المللی غرب معاصر، با رویکردی تطبیقی به حوزة معناییْ موضوع، قلمرو، و دامنة حق حیات برای زنان از دیدگاه اسلام و اسناد بین‌المللی مشخص شده، سپس مقایسه و مقابله شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Women’s Right to Life in Islam and the West

نویسندگان [English]

  • Shahla Bagheri
  • Arezoo Malekshah
Assistant Professor at Kharazmi University
چکیده [English]

Among the most important subjects of the human rights is the right to life which is emphasized in religions and the contemporary international declarations and documents. The right to life is also parts of the basic natural and legal rights which are supposed to be defended by law and protected by the necessary instruments of security. In various religions, as well as in Islam, the right to life is regarded as a gift from God for all men and women. While condemning the killings of females, Islam regards men and women of the same life source and considers any kind of killing as crime against humanity.
In modern times, some legal systems, like the Western view of universal human rights, human dignity is regarded as a manifestation of the basic right to life in which value concerns are left unspoken. In doing so the human life is treated in its material dimension hence leaving out the spiritual dimension.
In this paper, after reviewing the documents on the right to life in the Western sources, rights to the life in Islam will be presented also. In it the woman’s right to life from the point of view of Islam and the view presented in international documents will be set forth and compared.

کلیدواژه‌ها [English]

  • right to life
  • women
  • Human Rights
  • Human
  • Social life
  • natural rights
قرآن کریم (1367). ترجمة عبدالحمید آیتی، تهران: سروش.
ابن سعدون، نای (1379). حقوق زن از آغاز تا امروز، ترجمة گیتی خورسند، تهران: کویر.
استیونسن، لسلی (1368). هفت نظریه دربارة طبیعت انسان، ترجمة بهرام محسن‌پور، تهران: رشد.
انجیل برنابا (1379). ترجمة حیدرقلی سردار کابلی، تهران: نیایش.
جعفری، محمدتقی (1370). تحقیق در نظام جهانی حقوق جهانی بشر (از دیدگاه اسلام و غرب) و تطبیق آن دو بر یک‌دیگر، تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران.
حقوقی، عسگر (1376). حقوق بشر در اسلام، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
حکیم‌پور، محمد (1382). حقوق زن در کشاکش سنت و تجدد، تهران: نغمة نواندیش.
حلبی، علی‌اصغر (1371). انسان در اسلام و مکاتب غربی، تهران: اساطیر.
خامنه‌ای، سیدمحمد (1368). حقوق زن در اسلام، مقایسة حقوق بشری و مدنی زن در اسلام و اعلامیة حقوق بشر، تهران: تک.
دفتر پژوهش‌های فرهنگی (وابسته به مراکز فرهنگی ـ سینمایی) (1369). حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران دفتر اول: قبل از اسلام، تهران: چاپ‌خانة سپهر.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت نامه، ج 6، تهران: مؤسسة لغت‌نامة دهخدا.
روحانی، طاهره (1382). زنان دین‌گستر در تاریخ اسلام، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
صدر، حسن (1355). حقوق زن در اسلام و اروپا، تهران: جاویدان.
طاهری، علی‌رضا (1362). منشأ حیات از دیدگاه علم و اسلام، مشهد: چاپ پارت گرافیک مشهد.
طباطبایی موتمنی، منوچهر (1375). آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، تهران: دانشگاه تهران.
طباطبایی، محمدحسین (1363). تفسیر المیزان، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج 12 و 13، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا.
طباطبایی، محمدحسین (1363). تفسیر المیزان، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج 20، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا و امیرکبیر.
طباطبایی، محمدحسین (1364). تفسیر المیزان، ترجمة محمدرضا صالحی کرمانی و سیدمحمد خامنه، ج 4، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا و امیرکبیر.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). تفسیر المیزان، ترجمة محمدجواد حجتی کرمانی و محمدعلی کرامی قمی، ج 5، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا.
عبادی، شیرین (1383). تاریخچه و اسناد حقوق بشر در ایران، تهران: روشن‌گران و مطالعات زنان.
عظیم‌زاده اردبیلی، فائزه خسروی، و لیلا خسروی (1388). مطالعة تطبیقی حقوق زنان از منظر اسلام و غرب (1): مبانی حقوق زنان، حق حیات و حق تأمین اجتماعی، تهران: مرکز امور زنان و خانوادة ریاست جمهوری.
علوی، سیدمحمدعلی (1382). «حیات انسانی از دیدگاه قرآن کریم»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة الهیات (گرایش قرآن و حدیث)، دانشکدة الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق (ع).
 فرهنگ عربی فارسی لاروس (1384). به کوشش خلیل جر، ترجمة سیدحمید طبیبیان، تهران: امیرکبیر.
فرهنگ فارسی (1375). به کوشش محمد معین، تهران: امیرکبیر.
کار، مهرانگیز (1378). رفع تبعیض از زنان، مقایسة کنوانسیون رفع تبعیض از زنان با قوانین داخلی ایران، تهران: قطره.
کتاب مقدس، عهد عتیق و عهد جدید (1987). ترجمة انجمن کتاب مقدس، چاپ و صحافی فرهنگ.
کدیور، جمیله (1375). زن، تهران: اطلاعات.
کمالی، سیدعلی (1371). قرآن و مقام زن، قم: اسوه (وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه).
مصباح یزدی، محمدتقی (1378). نظریة سیاسی اسلام، جلد اول قانون‌گذاری، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصطفوی (خمینی)، فریده و فاطمه جعفری ورامینی (1382). زن از منظر اسلام، قم: مؤسسة بوستان کتاب قم.
مظاهری، کیمیا (1384). «بررسی رابطة تروریسم و نقض حیات»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة حقوق بشر، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
منصورنژاد، محمد (1381). مسئلة زن، اسلام و فمینیسم، در دفاع از حقوق زنان، تهران: برگ زیتون.
مهرپور، حسین (1384). مباحثی از حقوق زن از منظر داخلی، مبانی فقهی و موازین بین‌المللی، تهران: اطلاعات.
نصر، سیدحسن (1361). سه حکیم مسلمان، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
نقبایی، حسام (1342). سیر تکامل حقوق زن در تاریخ و شرایع، تهران: چاپ‌خانة بدیع.
نوری، یحیی (1347). حقوق زن در اسلام و جهان، تهران: فراهانی.
وشنوی، حاج شیخ قوام (1352). حجاب در اسلام، ترجمة احمد محسنی گرکانی، قم: چاپ‌خانة حکمت.
هاشمی، محمد (1384). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: میزان