بررسی نگرش زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر شیراز به ازدواج موقت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

ازدواج یکی از سنت‌های مهم و پسندیده‌ تمامی جوامع بشری است. در جامعۀ اسلامی ما ازدواج بر دو نوع است: ازدواج دائم و ازدواج موقت. اقدام به ازدواج موقعیت اجتماعی خود را ایجاب می‌کند و انتخاب یکی از این دو نوع ازدواج مشروع نیز موقعیت خود را می‌طلبد. مطالعه احکام خانواده در اسلام نشان می‌دهد که نظر شارع مقدس در صحه‌گذاشتن بر ازدواج موقت برای پیش‌گیری از رواج فحشا و در بسیاری از حالات، مقدمه یا تقویت ازدواج دائم است. خانوادۀ کامل با وجود پدر، مادر، و فرزندان شکل می‌گیرد. به‌رغم تغییرات به‌وجودآمده در عصر مدرن در بسیاری از جوامع، معمولاً پدر نان‌آور و تأمین‌کنندۀ هزینه‌های خانواده و پشتیبان اجتماعی آن است، مادر به نگه‌داری و تربیت فرزندان می‌پردازد، و فرزندان با جامعه‌پذیری در خانه و دیگر نهاد‌های تربیتی، برای پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی آینده آماده می‌شوند. با مرگ پدر یا طلاق، خانواده ناقص می‌شود و این نقص، برای اعضای باقی‌مانده، مسائل و مشکلاتی ایجاد می‌کند. در کشور ما، دو نهاد با عنوان‌های «سازمان بهزیستی» و «کمیتۀ حضرت امام خمینی (ره)» برخی از این‌ خانواده‌ها را تحت پوشش و سرپرستی خود قرار می‌دهند. ازدواج مجدد راه حلی برای جبران جایگاه پدر ازدست‌رفته است. مطالعه حاضر، با هدف بررسی نگرش زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) شهر شیراز به ازدواج موقت انجام شده است. در این مطالعه، از سه منطقه تحت پوشش کمیته امداد در شهر شیراز، برای نمونه از میان 13 هزار و 248 زن تحت پوشش، 400 زن سرپرست خانوار بررسی شده‌اند. اطلاعات جمع‌آوری‌شده در پرسش‌نامۀ خودساخته نشان می‌دهد که سن زن، علت قبولی سرپرستی، نیازهای اقتصادی، نیازهای امنیتی، نیازهای جنسی و فرهنگی، تعداد فرزندان، میزان مستمری دریافتی از کمیته امداد، امکانات رفاهی، و تحصیلات زن با نگرش زن به ازدواج موقت در ارتباط‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Attitude of Female Head of Household Who Are under the Protection of Imam Khomeini’s Committee in Shiraz Concerning Temporary Marriage

نویسندگان [English]

  • Seyyed Saeid Zahed
  • Behnaz Kheiry Khamene
Sociology and Social Policy Dept, College of Economy, Management and Social Sciences, Shiraz University
چکیده [English]

Marriage is accepted and valued in all societies. There are two kinds of marriage in our Islamic society: permanent and temporary, each of which is permitted in certain circumstances and based on certain conditions. A study of Islamic regulations concerning family shows that the temporary marriage besides protecting the women of corruption is a prelude to permanent marriage. In spite of the changes that have taken place in the family structure, father is still considered as the bread provider and protector of the family. Also the mother seems to function as the educator and socialize of the children and preparing them for accepting social responsibilities. If father is lost for any reason, the family is to face many problems. In our country two institutions namely; the Committee of Imam Khomieni and Behzisti (Welfare Organization) protect these broken families.
Temporary marriage is a way to fill this vacuum created by the loss of father. The present study, regarding the attitude of women head of household who are under the protection the Imam Khomieni”s Committee is taken place in the city of Shiraz. In this study 13248 women participated who completed a questionnaire. The findings indicate that there are significant relationship between attitude toward temporary marriage and factors like the financial, security and sexual needs, also the number of children, the age of the respondent, and amount of the pension receiving from the Committee.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family
  • Marriage
  • temporary marriage
  • female head of household
  • divorce
قرآن کریم.
ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد (1362). مقدمه، ترجمة محمد پروین گنابادی، ج 2، تهران: علمی و فرهنگی.
احمدی، حبیب و جهانگیر جهانگیری (1376). «تأثیر عوامل اجتماعی ـ اقتصادی مؤثر بر نگرش جوانان و والدین نسبت به ازدواج موقت در شهر شیراز»، گزارش تحقیق، دانشگاه شیراز.
اقتداری، علی‌محمد (1375). سازمان مدیریت، سیستم و رفتار، تهران: مولوی.
الوانی، مهدی (1374). مدیریت عمومی، تهران: نشر نی.
امامی، حسن (1373). حقوق مدنی، تهران: اسلامی.
باقری قهوه‌چی، رباب (1385). «بررسی ازدواج موقت و آثار اجتماعی آن»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشکدة فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آزاد تهران مرکز.
بزرگیان، مهناز (1384). «بررسی جامعه‌شناختی ساختار حقوقی ازدواج موقت در ایران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدة علوم اجتماعی.
تبریزی، جواد (1378). استفتائات، قم: سرور.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). ‏‫دورة م‍ت‍وس‍ط ح‍ق‍وق‌ م‍دن‍ی: حقوق خانواده، تهران: کتاب‌خانة گنج دانش.
خسروی، زهره (1380). «بررسی آسیب‌های روانی ـ اجتماعی زنان سرپرست خانوار»، فصل‌نامة علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، ش 39.
آیت‌الله خمینی، سیدروح‌الله (1370). تحریرالوسیله، قم: دارالعلم.
دانینو، آندره (1383). جامعه‌شناسی روابط جنسی، ترجمة حسن پویان، تهران: توس.
رافعی، طلعت (1382). تحلیلی بر روا‌ن‌شناسی زن در ازدواج موقت، تهران: دانژه.
رضائیان، علی (1370). اصول مدیریت، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
روش بلاو، آن ماری (1370). روا‌ن‌شناسی اجتماعی، مقدمه‌ای بر نظریه و آئین‌ها، ترجمة محمد دادگران، تهران: مروارید.
ساروخانی، باقر (1375). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
سبحانی، جعفر (1385). «ازدواج موقت در کتاب و سنت»، مجلة فقه اهل بیت، س 12، ش 48.
شرقی شهری، مجید (1384). تأثیر ازدواج موقت در کاهش جرائم جنسی، مشهد: خیزران.
شهید ثانی (1380). شرح اللمعة، ترجمة علی شیروانی، قم: دارالعلم اسلامی.
شهید ثانی (1384). شرح اللمعة، ترجمة علی شیروانی، ج 9، قم: دارالعلم اسلامی.
صفایی، حسن و اسدالله امامی (1382). حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن، تهران: امیری.
علامه امینی (بی‌تا). الغدیر، بیروت: دارالکتاب العربی.
غضنفریان، صادق (1384). «شرایط و موانع نکاح موقت»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشکدة حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
فضل‌الله، سیدمحمدحسین (1383). دنیای زن، تهران: دفتر پژوهش و نشر مهدوی.
فلاح‌زاده، فریبا (1377). «بررسی نکاح موقت در فقه امامیه و تطبیق با دیگر مذاهب»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه قم.
قائمی، علی (1364). تشکیل خانواده در اسلام، تهران: امیری.
کریمی، یوسف (1375). روا‌ن‌شناسی اجتماعی، ن‍ظری‍ه‌ه‍ا، م‍ف‍اه‍ی‍م‌ و ک‍ارب‍رده‍ا، تهران: ارسباران.
گدا علی، لیلا (1382). «ازدواج موقت و آثار اجتماعی آن»،‍ پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکدة فقه و مبانی حقوق.
گنجی، حسن (1384). روابط زوجین در ازدواج موقت، تهران: پیام عدالت.
مبارک، سهیلا (1382). «بررسی علل آسیب‌شناسی اجتماعی خانواده‌های تک‌سرپرست در بین خانواده‌های وزارت جهاد کشاورزی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکدة روان‌شناسی و علوم اجتماعی.
محمدی، زهرا (1385). زنان سرپرست خانوار، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی و اجتماعی زنان.
مطهری، مرتضی (1357). نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا.
فرهنگ فارسی (1371). به ‌کوشش محمد معین، ج 1، تهران: امیرکبیر.
مکارم شیرازی، ناصر (1354). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1370). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامی.
منصور، جهانگیر (1384). حقوق مربوط به خانواده، تهران: دوران.
موسوی خویی، سیدحجت (1386). احکام ازدواج دائم و موقت، بر اساس فتاوای حضرات آیات عظام امام‌خمینی، قم: طوبای محبت.
مهدوی، محمدصادق (1377). بررسی تطبیقی تغییرات ازدواج، تهران: دانشگاه شهید بهشتی