نگاهی انتقادی بر فمینیسم اسلامی و ارزیابی میزان گرایش دانشجویان دختر به آن (مطالعه موردی: دانشجویان دختر مؤسسة آموزش عالی جهاد دانشگاهی یزد)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

امروزه هر از چندگاهی بشر مدعی می‌شود جریان‌های جدیدی را با هدف برقراری عدالت در سطوح گوناگون جامعه شناسایی و طراحی کرده است. یکی از این جریان‌های جدید که مدعی دفاع از حقوق زنان، به‌ویژه با ویژگی‌های غربی آن است، به نام «فمینیسم» (feminism) چهره نشان داده است. این پدیده در کشور ما نیز مدتی است با نام «فمینیسم اسلامی» مطرح شده است. ‌‌این مقاله بر آن است که با نگاهی انتقادی این پدیده را واکاوی کند، و ضمن نقد و بررسی آن، در چهارچوب مطالعه‌ای پیمایشی، به تعیین میزان گرایش به این مکتب در میان دانشجویان دختر مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی استان یزد بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌‌دهد که دانشجویان دختر مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی یزد از میان ابعاد چهارگانة فمینیسم اسلامی به بعد «تساوی و تشابه حقوق زن و مرد» گرایش دارند و دیدگاه ‌آنان در خصوص سه بعد دیگر منفی است. هم‌چنین، از میان شاخص‌های فرعی فمینیسم اسلامی، شاخص فرعی «مشارکت یک‌سان زن و مرد در تربیت فرزندان» با رتبة میانگین 74/574 بیش‌ترین میزان شدت را دارد و شاخص فرعی «مناسب و کافی‌نبودن فرصت‌های موجود در جامعه برای زنان» با رتبة میانگین 44/383 کم‌ترین میزان شدت در میان دانشجویان مذکور است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Look at the Islamic Feminism and Consideration of Inclination of Females; (Students of Jahad Danenshgahi Higher Education Institute)

نویسندگان [English]

  • Maysam Shafiee Roodposhti
  • Hamid Reza Khosravanian
Ph.D Student of Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Justice seeking has always been a favorite subject for many social thinkers and reformists. One of main developments that claim to defend the rights of women has been feminism. This tendency in Iran has shown up in the form of Islamic feminism. The present article is to take a critical look at it and make an analysis of it. This endeavor is taken place within a survey research among the female students of the Jahad Danenshgahi Higher Education Institute in the city of Yazd. The findings indicate that the female students of that Institute have favorable attitude toward one of the four dimension of the Islamic feminism, which is the equal right of men and women. They have negative attitude concerning the other three dimensions of that social thought. Furthermore, the students have negative evaluation of some other minor indicators of Islamic feminism: among which equal cooperation of men and women in the affair of children, and the lack of enough opportunities for females in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • feminism
  • Islamic feminism
  • female students
اسحاقی، سیدحسین (1384). «تأملی بر پیکره و پیامدهای فمینیسم اسلامی»، مجلة رواق هنر و ‌‌اندیشه، ش 44.
آقاجانی، نصرالله (1388). «چالش فمینیسم با عدالت جنسیتی»، فصل‌نامة مطالعات راهبردی زنان، س 12، ش 46.
بشیریه، حسین (1379). نظریه‌های فرهنگی در فمینیسم، ج 1، تهران: مؤسسة ‌‌فرهنگی آینده پویان.
بهداروند، محمدمهدی (1382). «نظریه‌های فمینیستی در جهان و ایران»، نشریة ‌‌پیام زن، ش ‌‌6.
بهشتی، سعید و مریم احمدی‌نیا (1385). «تبیین و بررسی نظریة ‌‌تربیتی فمینیسم و نقد آن از منظر تعلیم و تربیت اسلامی»، دوفصل‌نامة ‌تربیت اسلامی، س 2، ش ‌‌3.
پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه (1390). www.hawzah.net.
پیشگاهی‌‌فرد، زهرا و امیر قدسی (1389). «نظریه‌‌های فرهنگی فمینیسم و دلالت‌‌های آن بر جامعة ‌‌ایران»، نشریة ‌‌پژوهش زنان، دورة ‌‌یکم، ش ‌‌3.
جمشیدی، محمدحسین و پیمان زنگنه (1388). «بررسی مقایسه‌ای دیدگاه جریان‌های اندیشة اسلامی معاصر و فمینیسم، در مورد نقش و جایگاه زنان»، پژوهش‌نامة علوم سیاسی، س 5، ش 17.
حسینی، سیدابراهیم (1379). «فمینیزم علیه زنان»، فصل‌نامة کتاب نقد، ش 17.
دولتی، غزاله (1384). «فمینیسم: فلسفة سیاسی و سیاست‌های استعماری علیه زنان»، نشریة ‌‌بانوان شیعه، ش 5.
رضوانی، سلمان (1385). فمینیسم و رسانه‌های تصویری، تهران: دفتر عقل مرکز پژوهش‌‌های اسلامی صدا و سیما.
رضوانی، محسن (1387). «فمینیسم 2»، مجلة معرفت، ش 67.
رودگر، نرجس و سیده‌فاطمه محبی (1388). «تاریخچه، نظریات، گرایش‌ها و نقد فمینیسم»، کتاب ماه علوم اجتماعی، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، ش 21.
ریترز، جورج (1374). نظریة ‌‌فمینیستی معاصر، ترجمة ‌‌محسن ثلاثی، تهران: علمی.
سایت جامعة ‌‌خبری تحلیلی الف (1386). www.alef.ir.
سرافراز، حسین (1388). «خوانشی از گفتمان فمینیسم اسلامی»، ماه‌نامة اطلاعات حکمت و معرفت، س 4، ش 37.
نصر، سیدحسین (1384). «فمینیسم اسلامی»، ترجمة مصطفی شهرآیینی، نشریة ‌‌یاد، ش ‌‌75.
عطارزاده، مجتبی و نسرین مصفا (1384). «جنبش زنان ایران؛ از ایستایی تا پویایی»، نشریة مطالعات زنان، س 3، ش 7.
عنایت، حلیمه و مجید موحد (1383). «زنان و تحولات ساختاری خانواده در عصر جهانی‌شدن»، نشریة ‌‌پژوهش زنان، دورة دوم، ش 2.
متمسک، رضا (1390). «فمینیسم اسلامی، واقعیت‌ها و چالش‌های آن»، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مطالعات و تحقیقات زنان www.womenrc.com.
مستقیمی، مهدیه‌السادات (1388). «نقد نابرابرانگاری افراطی جنسیتی در معرفت‌‌شناسی فمینیستی (با تأکید بر رویکرد قرآنی)»، مطالعات راهبردی زنان، س 12، ش 46.
نیلچی‌زاده، فروغ (1378). «کنکاشی در کلام امام ‘قدس سره’ بر ارتجاع فمینیسم»، فصل‌نامة شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان، ش 5.
یزدانی عنایت‌الله و سیدمحمد حسینی موردراز (1388). «فمینیسم و انقلاب اسلامی»، فصل‌نامة تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهررضا، ش 4.
 
Altintas, Füsun Çinar and Murat Hakan Altintas (2008). ‛The Relationship between Feminist/Womanist Identity and Leadership Styles of Women Managers in Turkey’, Gender in Management, An International Journal, Vol. 23, No. 3.
Gallant, Monica (2008). ‘The Application of Feminism in the Arab World’, Education, Business and Society: Contemporary Middle Eastern Issues, Vol. 1, No. 3