چالش‌های عصری و ضرورت واکاوی عفاف و حجاب در آیینۀ مقاصد و اصول شرعی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در جهان کنونی، به‌رغم روند شتاب‌زده توسعه و تحول در زندگی مادی بشر و تنوع در ابزار، در دست‌یابی به مقاصد و اهداف انسانی و تأمین حق امنیت و حریت و بالاخره در بازیابی هویت ملت‌ها، موانع و بحران‌های متعددی ایجاد شده است که به‌شدت اذهان اندیشمندان جوامع را به خود مشغول ساخته است. توسعه پورنوگرافی، اباحی‌گری، تقدم اصالت لذت و قدرت و منفعت بر رعایت حقوق معنوی و حدود اخلاقی، گسترش خشونت، و غیره این پرسش را قوت می‌بخشند که طراحان جنگ سرد در حذف مرزهای جغرافیایی با گسترش ارتباطات چه‌چیزی جز تخدیر افکار و وارونه‌سازی رفتار را جست‌وجو می‌کنند؟ ازسوی دیگر، ملت‌های بیدار اسلامی در راستای حفظ هویت ملی و ارزش‌های دینی، در مقابله با این هجمه بی‌حد و حصر بایستی چه تمهیداتی لحاظ کنند تا حفاظت از حقوق معنوی و سلامت نسل، نفس، و عقل در آیندۀ این ملت‌ها به‌صورتی شایسته رقم بخورد.
در این راستا، حجاب و رعایت عفاف از مختصات ارزشی زن مسلمان در سراسر جهان است که ضرورت و بداهت عقلی و شرعی آن در داخل و خارج از ابعاد گوناگون واکاوی شده است، اما به‌سبب تأثیر عمیق آن در تحکیم ارزش‌ها، نفی هویت ابزاری از زنان، تأمین امنیت فرد و اجتماع، و غیره هم‌چنان به آن فراوان حمله می‌شود؛ بنابراین در جوامع اسلامی، بررسی و تحلیل موضوع از ابعاد گوناگون ضروری است و بایستی با ایجاد تحول ساختاری در پاسخ‌گویی از موضع انفعال به موضع فعال جهانیان را در این امر به واکنشی منطقی فرا خواند.
در این نوشتار، بر اساس دغدغه‌های مذکور، اهتمام بر آن است که پشتوانه‌های منطقی ـ عقلانی حکم عفاف و حجاب در آیینه غایات و مقاصد و اصول اسلامی بررسی شود و تأملات اندیشمندان غیر اسلامی در ابراز نگرانی از مخاطرات موجود و ارائه شیوه‌های حکیمانه ازسوی اسلام در برون‌رفت از این بن‌بست با رویکرد پشتوانه‌های احکام شرعی بررسی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Contemporary Challenges and the Necessity of Research on Chastity and Hijab in the Mirror of Shari‘a Principles and Objectives

نویسنده [English]

  • Ezzat al-Sadat Mirkhani
Assistant Professor at Tarbiat Modares University
چکیده [English]

In the contemporary world in spite of the fast course of development in human life and the variety of instruments with numerous crisis in getting to goals, human objectives, the security and freedom rights and finally preserve the nation’s identity has occupied the minds of scholars. Growth of pornography priority of pleasure, power and profit over the spiritual rights, morals and the expansion of violence leads to this question that what are the designers of cold war after in deleting the geographical borders with expansion of communications, destruction of minds and making them upside down? On the other hand what should the awakened Islamic nations do toward the maintenance of their national identity and religious values so that they could be able to defend their spiritual rights and the mental health of their generation for a rational future?
In this relation Hijab and chastity are among the values of Muslim women all over the world which its rational and logical necessity and obviousness have been researched in and out and of different views. Though because of hijab’s profound effect on the intensification of values and negation of women’s instrumental identity, individual and social security and … it is being under continues attack.
Then it is essential to analyze it from different dimensions in Islamic societies and we should initiate structural change to be responsive not from a passive stand but an active one to call for a logical reaction of people all around the world.
This paper is to discover rational and logical supports for the decree of Hijab in the mirror of Islamic principles and objectives and the views of non-Islamic scholars expressing worrisome for the existing problems and to provide Islamic judicious solutions to this dead-end with an approach toward the Shari‘a.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contemporary challenges
  • intellectual gift
  • ritual rights
  • scholar’s views
  • shari’a principles and objectives
  • hijab and chastity
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن علی (1379). معانی‌الاخبار، تهران: المکتبة الصدوق.
آیت‌الله خامنه‌ای، سیدعلی (1390). زن و بازنمایی هویت حقیقی، تهران: انقلاب اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1386). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، قم: اسرا.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (1403 ق). وسائل‌الشیعه، ج 27، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
الشاطبی، ابواسحاق (1423 ق). الموافقات، بیروت: المکتبة العصریۀ.
العروسی الحویزی، عبدعلی (1412 ق). تفسیر نورالثقلین، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، ج 3، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
حرانی، ابن شعبه (بی‌تا). تحف‌العقول، ترجمۀ علی‌اکبر غفاری، تهران: اسلامیه.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (1361). المفردات فی قریب القرآن، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی.
ریسونی، احمد (1376). اهداف دین از نگاه شاطبی، سیدحسن اسلامی و سیدمحمدعلی ابهری، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
شلیت، وندی (1383). فمینیسم تا سال 2003، ج 1، ترجمۀ معاونت فرهنگی نهاد نمایندگی رهبری.
شلیت، وندی (1388). فمینیسم در امریکا تا سال 2003، ترجمة سمانه مدنی، تهران: دفتر نشر معارف.
صدر، سیدمحمدباقر (بی‌تا). المدرسة القرآنیة، بیروت: دارالتعارف.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1387). طریق عرفان، ترجمه و شرح رسالۀ الولایه، قم: آیت اشراق.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی‌تا). نهایۀ‌الحکمه، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
فیض کاشانی (1387). الاصول الاصلیه، تصحیح و تعلیق سیدابوالقاسم نقیبی و حسن قاسمی، تهران: مدرسۀ عالی شهید مطهری.
قرشی، علی‌اکبر (1367). قاموس قرآن، ج 5، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
کارل، الکسیس (1385). انسان موجود ناشناخته، ترجمۀ پرویز دبیری، ج 2، اصفهان: مهر افروز.
کاسیان، ماری (1389). فمینیسم؛ شکست افسانۀ آزادی زنان، بابک تیموریان، ج 4، تهران: دبیرخانۀ دومین همایش مسائل زنان با همکاری مرکز پژوهش‌های صدا و سیما.
گاردنر، ویلیام (1386). جنگ علیه خانواده، برگردان و تلخیص و تدوین معصومه محمدی، ج 2، قم: حوزۀ علمیۀ قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیة خواهران، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
مجلسی، محمدباقر ابن محمدتقی (1403). بحارالانوار‏‫، ج 6، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محلاتی، ذبیح‌الله (بی‌تا). ریاحین الشریعه، ج 2، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
مطهری، مرتضی (1379). مسئلۀ حجاب، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1380). پانزده گفتار، ج 1، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (1383). آزادی معنوی، ج 28، قم: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1379). قواعد فقهیه، ج 1، قم: مؤسسۀ الامام علی بن أبی طالب (ع).
نهج‌البلاغه (1369). ترجمۀ محمد دشتی و محمدکاظم محمدی، قم: دفتر نشر امیرالمؤمنین