جنبه های غنایی سیمای زن در ادبیات مکتب خانه ای در دورۀ قاجار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

چکیده

یکی از حلقه های آموزش در ایران  مکتب خانه است. متون مکتب خانه ای، خود، گونه ای خاص از ادبیات است که «ادبیات مکتب خانه» نامیده می شود و شامل قصه های عامیانه ای است که بر مبنای ادبیات شفاهی بوده، بعدها به صورت مکتوب در آمده و در مکتب خانه ها به آموزش داده می شد. مسئلۀ اصلی در این پژوهش که به روش مطالعۀ کتابخانه ای و بر اساس رویکرد توصیفی- تحلیلی صورت گرفته، بررسی نحوۀ شکل گیری، تکوین و بیان جنبه های غنایی سیمای زن در ادبیات مکتب خانه ای در دورۀ قاجار می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که پر بسامدترین جنبۀ غنایی سیمای زن ستایش زیبایی های جسمانی اوست. عشق نیز اصلی ترین درون مایۀ  غنایی می باشد. توبه، مرثیه سرایی، تفاخر، عشوه گری، شادخواری و نفرین از جنبه هایی هستند که با بسامد کم تر، سیمای غنایی زن را تشکیل می دهند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Enrichment Aspects of the Female Face in Iranian Home School Literature

نویسندگان [English]

  • nasrin jabar khalaji bonab 1
  • aziz hojjaji kahajoogh 2
  • Arash Moshfeghi 2
1 PhD student, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Bonab Branch, Iran (Corresponding author), .
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Bonab Branch
چکیده [English]

One of the ways to access popular literature in Iran is home based literature
Oral literature, written and taught to old school students
Was given. Because woman is one of the most important subjects of literature and art throughout the universe
It is important to examine the richness of female simplicity in home schooling.
Be it.
The purpose of this study is to conduct a library study based on a descriptive-analytical approach
The purpose of this study is to investigate the richness of female simplicity in home school literature.
On this
The basis of the 27 home-school tales in which female enrichment is evident, as a community
Statistically selected and studied.
The research findings show that feathers
The most frequently enriched aspect of female simplicity in home school literature is her praise of physical beauty.
Love is also the main theme of the richness of the female character in the romantic poems.
Repentance, reign
Narration, hypocrisy, cowardice, cheerfulness and cursing are aspects that are less frequent.
Woman's riches make up.
Key

کلیدواژه‌ها [English]

  • Folk literature
  • home school literature
  • rich literature
  • rich aspects
  • woman
اشرف زاده، رضا و مژگان حاجت پور (1389). «بررسی توبه در شعر عطار نیشابوری»،  نشریۀ دهخدا ، ، شمارۀ 5.
انوشه، حسن (1381). فرهنگ نامۀ ادبی فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم (1381). جان عاریت، فرهنگ‌عامه، پژوهش‌های ادبی، مردم‌شناسی، به کوشش میهن صداقت پیشه، تهران: نشر و پژوهش فرزان فر.
بیات، حسین (1389). «محوریت قهرمانان در قصه‌های عامیـانه»، نقد ادبـی، شمارۀ 12و11، دورۀ 3.
برزگر خالقی، محمدرضا و رقیه نیساری تبریزی (1390). « سیمای زن و عشق در« دده قورقود» و «ایلیاد و ادیسه»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال5، ش20.
پیروز، غلامرضا (1381). «ادبیات غنایی و جلوه‌های آن در ایران پیش از اسلام»، پژوهش‌نامۀ علوم انسانی و اجتماعی، سال 2، شمارۀ 6 و 7.
حجازی، بنفشه (1381). ضعیفه، بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفوی، تهران: قصیده سرا .
حسینی کازرونی، سید احمد (1374). عشق در مثنوی معنوی، همراه بـا پژوهشی در شعر فارسی، تهران: انتشارات زوار.
حیدریان، حسن (1390). «بررسی توبه در مثنوی معنوی»، فصل نامۀ علمـی پژوهشی زبـان و ادبیات فارسی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه آزاد واحد سنندج، سال 3، شمارۀ 6.
خراسانی، صائمه و رضا حیدری نوری (1397). «تحلیل فراوانی انواع ادبی در ادبیات مکتب‌خانه‌ای ایران»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 48 .
ذوالفقاری، حسن (1391). ادبیات مکتب‌خانه‌ای ایـران، تهـران: رشـدآوران .
ذوالفقاری، حسن (1392). یک صد منظومۀ عاشقانۀ فارسی، تهران: نشر چرخ .
ریتر، هلموت (1379). دریای جان، ترجمۀ مهر آفاق بایبوردی، مشهد: انتشارات بین‌المللی الهدی.
شمیسا، سیروس(1381). شاهدبازی در ادبیات فارسی، تهران: انتشارات فردوس.
صافی، امین الدین محمد (1386). بهرام و گل‌اندام، به کوشش حسن ذوالفقاری و پرویز ارسطـو، تهران: نشر چشمه.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1384). منطق‌الطیر، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعـی کـدکنـی، تهران: سخن .
قنبری، محمدرضا (1386). «نگاهی به مکتب خانه»، فرهنگ مردم ایران، سال 4، شمارۀ 9.
مقدادی، بهرام (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.
نصر، زهرا (1382). «تحلیلی بر جایگاه و موقعیت زن در منظومه‌های غنایی، تعلیمی و عرفانی»، دانش، مجلۀ علمی پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علـوم انسانی دانشگاه اصفهـان، دورۀ 2، ش 32 و 33.