"کنش های معنادار" و" پیامدهای نهان کسب حقوق" بر اساس شروط ضمن عقد زنان درنکاحنامه های دوره قاجار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مرکز اسناد فرهنگی آسیا،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،تران ،ایران

چکیده

سبک زندگی نتیجۀ انباشت تجربیات تاریخی یک قوم، یک ملت یا یک جامعه در لباس عرف، سنت و آئین است و این امر می تواند در قالب واکاوی علمی در اسناد، تجربیات، آداب و سنن اجتماعی مقاطع مختلف تاریخی مورد بررسی قرار گیرد .
البته اهتمام جدی محققان در روشن ساختن ممیزه‌های ابعاد مختلف اسناد در دو قرن اخیر، صورت گرفته اما کمتر به روند تغییرات اسناد مکتوب در یک بازه زمانی طولانی پرداخته شده است . جایگاه حقوقی زناندر دوره قاجار از موضوعاتیاست که متناوب به آن پرداخته شده ولیهنوز بخش قابل ملاحظه‌ای از آن در سایۀ ابهام قرار دارد
در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با پردازش اطلاعات تاریخی و ادلۀ موجود در عقدنامه های دوره قاجار که دارای شرط ضمن عقد است به عنوان اسناد حقوقی تصویر متفاوتی از نحوۀ درخواست مطالبات زنان در استفاده از روش های شرعی به کار گرفته و نوع خواست ها و نیازها که به واقعیات تاریخی نزدیک تر است، طرح گردد، تا از کنش ای هدفمندو بسترهای ساختی زنان این دوره در ایجاد کارکردهایآشکار در زندگی فردی و اجتماعی آنان رمز گشایی گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

“Meaningful Actions” and “Hidden Consequences of Earning Rights” of Women in the Qajar Era

نویسنده [English]

  • Zohreh Ataei Ashtiani
Faculity Member/ Asian Culture Documentation Center Of Unesco
چکیده [English]

Lifestyle is a consequence of the accumulation of historical experiences of a people, a nation or a community in the guise of customs, tradition and religion, and this can be studied in the form of scientific analysis of documents, experiences, customs and social traditions of different historical periods. While new research has made clear evidence of the various dimensions of the documents in the last two centuries, less has been addressed in the process of changing written documents over a long period of time. The legal status of women in the Qajar period is one of the issues that has been discussed intermittently, but still a great part of it is in the shadow of ambiguity. In the present study, an attempt has been made to process historical documents and evidences in the marriage contracts of the Qajar era, which have a condition in the contract as legal documents, to present a different image of a purposeful action using the law, which is closer to historical facts. At the same time, the relationship between the structural contexts and the type of wants and needs of women in this period has been deciphered in their individual and social lives

کلیدواژه‌ها [English]

  • Condition
  • Marriage Contract
  • Qajar Era
  • Women’s Historical Sociology
  • Document Research
  1. --------  ، (1386) ، مروری بر زندگانی علامه شیخ محمد حسین کاشف الغطاء: بازسازی و نوگرایی در علوم اسلامی،پگاه حوزه ، شماره 46، ص32

    ابن منظور، (1405)، لسان العرب، نشر أدب الحوزة، ج 7، 329.

    احمدی، محمود،(1357)، یک طغری سند ازدواج از دوره مظفرالدین شاه،محمود احمدی،بررسی های تاریخی .

    استرآبادی، بی بی خانم، (1993 م)، معایب الرجال،در پاسخ به تأدیب النسوان، سوئد: باران، چاپ اول.

    اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان (1350)،روزنامه ی خاطرات اعتمادالسلطنه، به کوشش ایرج افشار، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، خیرات حسان، (1307 و 1305 و 1304 ق)، چاپ سنگی، طهران، بی نا.

    آغداشلو،آیدین ، (2535)، قباله های ازدواج سده های سیزدهم و چهاردهم هجری قمری،موزه نگارستان .

    آفاری، ژانت، (1379)، انقلاب مشروطه ایران، ترجمه رضا رضایی، تهران: بیستون.

    باستانی پاریزی، محمدابراهیم، (1384)، گذار زن از گذار تاریخ، تهران: نشر گلرنگ یکتا

    بامداد، بدرالملوک، (1347)، زن ایرانی از انقلاب سفید تا انقلاب مشروطیت، تهران: نشر ابن سینا.88-47

    بروگش، هینریش، (1373)، سفری به دربار سلطان صاحبقران، محمدحسین کردبچه، تهران: اطلاعات، 602.

    تاج السلطنه، (1362)، خاطرات تاج السطنه، کوشش منصوریه اتحادیه و سیروس سعدونیان، چاپ دوم، تهران: نشر تاریخ ایران.

    جعفریان، رسول، (1389)، سفرنامه های حج قاجاری (پنجاه سفرنامه)، تهران: علم، ج 4، 5 و 7.

    جوادی و دیگران، (1371) رویارویی زن و مرد در عرص قاجار: تادیب النسوان و معایب الرجال، شیکاگو: کانون پژوهش تاریخ زنان ایران و شرکت جهان

    خلعت بری لیماکی ، مصطفی (1383)ارزش های نهفته در قباله های ازدواج، فرهنگ و مردم ایران و جهان.

    دوبوار، سیمون، (1353)، جنس دوم، ترجمۀ قاسم صنعوی، تهران.14

    ذکرگو، امیر حسین (1380)راهکارهایی از شیوه پژوهش و نمایش آثار کاغذی تاریخی (عقدنامه های قاجار)، هنرنامه.

    الراغب الأصفهانی، (1427)، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، طلیعة النور،450.

    رحیمی ،سوسن (1383)مهر در قباله های ازدواج دوره قاجار، کتاب ماه هنر.

    رستگار ، سید محمود(1353)،یک قباله ازدواج گرانبها ، هفته نامه وحید.

    الزبیدی، (1414 - 1994م)، تاج العروس، تحقیق علی شیری، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع،ج 10، 1.

    سعدوندیان، سیروس(1390)، خاطرات مونس الدوله، نشر زرین، تهران

    سلطان احمد میرزا عضدالدوله، (1375)، تاریخ عضدی، تصحیح دکتر عبدالحسین نوایی، ناشر بابک، تهران،5،7،8،9،15

    شوستر، مورگان، (1334)، اختناق ایران، ترجمۀ ابوالحسن شوشتری، تهران: چاپخانۀ کاویان.

    شهیدی ، حمیده(1388)،معرفی یک قباله نامه ازدواج از دوره افشاریه، دفتر اسناد.

    الشیخالصدوق، (1404)، منلایحضرهالفقیه، تصحیحوتعلیقعلیأکبرالغفاری، قم: مؤسسةالنشرالإسلامیالتابعةلجماعةالمدرسین،ج 3،425.

    الشیخالطوسی، (1412)، النهایةونکتها، قم:مؤسسةالنشرالإسلامیالتابعةلجماعةالمدرسین،ج 7،369،ج 2،180.

    صوفی، علیرضا ، علی سام(1395) در ضرورت  و اهمیت شناخت اسناد تاریخی: واکاوی عقد نامه های ازدواج عهد قاجار ، نشریه پژوهش های تاریخی ایران و اسلام،شماره 18.

    طیباتی ،حسین،( 1353)،سیری در قباله های ازدواج ،هنر و مردم.

    علیزاده بیرجندی،زهرا(1385)، نگرشی بر مهرنامه‌های عصر قاجار در بیرجند ، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.

    فراستی ، رضا (1372)،پژوهشی در قباله های ازدواج در دوره قاجاریه، کنگره ایرانشناسی ،http://iras.ir/viewnews.asp?@=1372

    فریدمن ،جین،(1381)،فمینیسم ،ترجمه فیروزه مهاجر، تهران: نشر آشیان.5-6

    قائم مقامی، جهانگیر، 1350،مقدمه ایی بر شناخت اسناد تاریخی ، نشر انجمن آثار ملی، 5-3.

    قرشی، سید علی اکبر، (1377)، مفردات نهج البلاغة (فارسی)، تهران: مؤسسه فرهنگى نشر قبله.

    کارلا سرنا، (1362)، آدمها و آئین ها در ایران ترجمۀ علی اصغر سعیدی، تهران، زوار

    کراچی، روح انگیز، (1380)، اندیشه نگاران زن در شعر مشروطه، تهران: دانشگاه تهران.

    کنت دوگوبینو، (1367)،سه سال در آسیا، ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، کتابسرا،

    کیانی هفت لنگ،کیانوش (1381)،ازدواج وباز تاب آن در قباله نویسی، فرهنگ و مردم .

    گلبن، محمد، (1379)، گلزار خاموش، یادنامه بانو راضیه دانشیان گلبن، همراه با مقالاتی دربارۀ زنان، تهران: رسانش.

    لیدی شل، 1368،خاطرات لیدی شل، ترجمۀ حسین ابوترابیان، تهران، نشر نو

    محبوب، الهه (1381)،بازخوانی یک سندتاریخی از اواخر قرن 12 ق.، دفتر اسناد.

    محمود میرزا،(1385)تذکره نقل مجلس، نصیری ،محمد رضا ،انتشارات میراث مکتوب،تهران.

    منتظمی,علی (1384)سیری در قباله های ازدواج دوره قاجار،پیام بهارستان.

    ناهید، عبدالحسین (1360)، زنان ایران در جنبش مشروطه، تبریز: احیا.

    هدایت،مهدی تقی خان مخبرالدوله (1344)خاطرات و خطرات توشه اییاز تاریخ شش پادشاه و گوشه ای از دوره زندگی من،نشر زوار،تهران،65-62.

    هنریش بروگش، 1367، سفری به دربار سلطان صاحبقران ترجمۀ مهندس کردبچه، تهران، نشراطلاعات.

    Skocpol,Theda,Vision and Method in Historical Sociology, Cambridge Univ. press, 1984,P.1

    Goode, William. J. the Family, 2nd Edition, Prentice’ Hall India Private Limited, New Dehli, 1989, P. 6&51-52

    1. http://www.qajarwomen.org/fa/items/1252A143.html
    2. http://www.qajarwomen.org/fa/items/1252A145.html
    3. http://www.qajarwomen.org/fa/items/1252A147.html