تحلیل گفتمان برساخت سوژۀ جسم‌مند زنانه در ارتباط با سلطۀ مردانه (زنان شهر سنندج)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان

2 دانشجو

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل گفتمانِ فوکویی این مسئله است که انجام کنش «مدیریت بدن زنانه» در بستر جامعۀ مصرفیِ کنونی چگونه به شکل‌گیری فردیت و نَفسِ مستقلِ زنانه، یا برعکس، به بازتولید سلطۀ مردانه می‌انجامد. . روشِ مورداستفاده، «تحلیل گفتمانِ فوکویی» است و داده‌ها از طریق مصاحبۀ عمیق فردی با زنان شهر سنندج (بیست‌وشش نفر به-شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند) گردآوری شده‌اند. از یافته‌های تحقیق هشت گزارۀ اصلی در ارتباط با موضوع استنتاج گردید که نشان از برساخت نفس زنانه در فضای نزاع‌آلود و پرتناقض بیناگفتمانی دارند. تکنیک‌های برسازندۀ سوژۀ جسم‌مند زنانه در دو گروه «تکنیک‌های پرورش نَفس مستقل زنانه» و «تکنیک‌های معطوف به بازتولید سلطۀ مردانه» دسته‌بندی شده‌اند. همچنین، اصلی-ترین موقعیت‌های سوژگی که به زنان ارایه می‌شود عبارتند از: «پایۀ زندگی»، «معشوق وفادار»، «شریک جنسی»، «زن جذاب»، «زن مهربان و فداکار» و «زن خانه‌دار». دست‌آخر این‌که یافته‌های تحقیق بیانگر آنند که شش گفتمان رایج دربارۀ زنانگی به سوبژکتیویتۀ زنان شکل می‌دهند: «گفتمان خودفعلیت‌بخشی»، «گفتمان عشق رمانتیک»، «گفتمان زن مستقل»، «گفتمان» تناسب اندام»، «گفتمان شریک زندگی» و «گفتمان مادر دلسوز». در ارتباط با پرسش اصلی تحقیق می‌توان گفت که سه گفتمان نخست به پرورش نفس مستقل زنانه کمک می‌کنند و سه گفتمان دوم به بازتولید سلطۀ مردانه می‌انجامند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The discourse analysis of constructing female subjectivity in relation to male domination (women in Sanandaj)

نویسندگان [English]

  • Jamal Mohamadi 1
  • Fateme Mohamadi 2
1 Associate professor of sociology at University of Kurdistan
2 Student
چکیده [English]

The main goal of this research is to apply Foucauldian discourse analysis to study body management among women in the context of consumer society, especially in relation to male domination. To study this, we have used Foucauldian discourse analysis and gathered data through individual deep interview with 26 women in Sanandaj. The findings show that eight statement can be inferred from these interviews. These statements imply that female subjectivity is the product of an inter-discursive space of conflict and struggle. The techniques constructing female subjectivity cab be divided into two kinds: techniques developing female individuality and techniques reproducing male domination. The main subject positions represented to women are: “the base of life”, “loyal beloved”, sex partner”, “attractive woman”, “kind woman” and “housewife”. And finally, the main discourses constructing female subjectivity are: “self-actualization”, “romantic love”, “autonomous woman”, “body fitness”, “life partner” and “sympathetic mother”. To answer the main question of research, we can claim that the three discourses of “self-actualization”, “romantic love” and “autonomous woman” promote female individuality and the discourses of “body fitness”, “life partner” and “sympathetic mother” reproduce male domination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse analysis
  • consumer society
  • female subjectivity
  • subject positions
  • اباذری، یوسف و حمیدی، نفیسه (1387)، «جامعه­شناسی بدن و پاره­ای مناقشات»، پژوهش زنان، دورۀ 6، ش 4، ص 127.
  • ارمکی، تقی آزاد و چاوشیان، حسن (1381)، «بدن به­مثابه رسانه هویت»، مجله جامعه­شناسی ایران، ش 4، ص 57 ـ 75.
  • بِر، ویوین (1394)، برساخت­گرایی اجتماعی، ترجمۀ اشکان صالحی، تهران: نشر نی.
  • برنارد، جسی (1384)، دنیای زنان، ترجمه شهرزاد ذوفن، تهران: نشر اختران.
  • تودوروف، تزوتان (1387)، منطق گفتگویی میخاییل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز. 
  • جواهری، فاطمه (1387)، «بدن و دلالت­های فرهنگی اجتماعی آن»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، دورۀ 9، ش 1.
  • ذکایی، محمدسعید و امین­پور، مریم (1391)، درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران، تهران، انتشارات تیسا.
  • کریگان، کیت (1394)، جامعه­شناسی بدن، ترجمه محسن ناصری راد، تهران: انتشارات نقش و نگار.
  • یزدخواستی، بهجت و دیگران (1391)، «نشانه­گذاری بدن زنان در محیط کار»، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، ش 3.
    • Arribas-Ayllon, Michael & Walkerdine, Valarie (2008) “Foucauldian Discourse Analysis”, inThe SAGe Handbook of Qualitative Research in Psychology, by Carla Willig and Wendy Stainton – Rogers, London: SAGe Publications Inc. pp 91-107.
    • Beyer, Ch. (2019), “Motherhood and 21 Century Femenism: Reaching out Across the Divide”, Femenist Encounters, 3 (1-2) 01, pp 1-6.
    • Foucault, M. (1972), The Archaeology of Knowledge, London: Tavistock.
    • Foucault. Foucault, M. (1976), The History of Sexuality: An Introduction, Harmondsworth: Penguin.
    • Foucault, M. (1986), Space, knowledge and power in Rainbow, P., The Foucault Reaser, Harmondsworth, penguin.
    • Gibson, L. C. (2019), “Enacting Motherhood Online: How Facebook and Mommy Blogs Reinforce White Ideologies of the New Momism”, Femenist Encounters, 3 (1-2) 06, pp 2-11.
    • Lauri, J & Bäckström, H. (2019) “Coffee by women: the ‘duty of ethical enjoyment”, Cultural Studies, Vol. 33, N. 5, pp 866-887.