تاثیر سبک زندگی بر تفکیک عرصه های عمومی از عرصه های خصوصی مورد استفاده زنان در خانه های اشرافی قاجار در مازندران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه

2 دانشیار، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین

3 دانشیار،گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

هویت اجتماعی، فرهنگی و تا حدودی هویت اقتصادی افراد در جامعه، بوسیله جنسیت تعیین می شود. و عوامل متعددی مانند باورهای فرهنگی، ساختار خانواده، ارزش ها و... در تعیین این هویت نقش تعیین کننده دارند. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر سبک زندگی مردم اشرافی دوران قاجار بر روابط فضایی خانه های محل سکونت شان در تقسیم بندی و تفکیک عرصه های عمومی از عرصه های خصوصی مورد استفاده زنان می باشد. مطالعات پژوهش بصورت میدانی وکتابخانه ای است و با استفاده از نرم افزار نحو فضا مورد تحلیل قرار گرفتند. مولفه های کلی سبک زندگی به مولفه های جزیی شامل روابط اجتماعی، ساختار خانواده، معیشت و اقتصاد، شغل و هویت اجتماعی دسته بندی شده است و تاثیر هر کدام از این مولفه ها بر تفکیک عرصه های خصوصی زنانه مورد مطالعه قرار گرفت.و این نتیجه حاصل شده است که تعداد فضاهای خصوصی و نحوه قرار گیری آنها، و همچنین ارتباط آنها با عرصه های عمومی موجود در خانه، متاثر از سبک زندگی و ساختار خانواده و تعداد زنان ساکن است.و تعداد عرصه های خصوصی زنانه در هر سه دوره قاجار متفاوت از یکدیگر می باشند، و فضاهای جدیدی بعنوان فضاهای واسط(جداکننده) در این خانه ها شکل گرفته اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effect of lifestyle on the separation of public areas from private areas used by women in Qajar aristocratic houses in Mazandaran

نویسندگان [English]

  • Soodabeh Mehri 1
  • Jamaleddin Soheili 2
  • Hossein Zabihi 3
1 Faculty of Architecture and Civil Engineering, Islamic Azad University of Qazvin, Qazvin, Iran
2 Faculty of Architecture and Civil Engineering, Islamic Azad University of Qazvin, Qazvin, Iran
3 Faculty of architecture and civil engineering, Islamic Azad University،Science And Research Branch,Tehran,Iran
چکیده [English]

The social, cultural, and to some extent the economic identity of individuals in society is determined by gender. And many factors such as cultural beliefs, family structure, values, etc. play a decisive role in determining this identity. From the researchers' point of view, lifestyle is categorized into three general social, economic, and cultural components. The purpose of this study is to investigate the effectiveness of lifestyle of aristocratic people of architecture in the Qajar period on the spatial relationships of the houses where they live in the division of public areas from private areas used by women. Research resources are based on field and library studies. These resources are available in two categories: documentary and oral. And after examining the spatial arrangement of the selected houses, by drawing the diagrams by the space syntax software, they are analyzed. And the result is that the number of private spaces and how they are located is directly related to the lifestyle and structure of the family and the number of women living in the house. And the number of private women's fields and the number of separating intermediate elements in each period of Qajar is different from other periods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • life style
  • Spatial relationships
  • Aristocratic house
  • Qajar
  • Private arena
  • Women
ابراهیمی، غلامرضا ؛ سلطان زاده ، حسین؛  کرامتی، غزل( 1396). بازتاب فرهنگ غرب در تحول سبک زندگی و معماری خانه های اواخر قاجار شهر همدان ، مجله باغ نظر ، شماره 14: صص38-29.
ابریشمی، فرشاد، سفرنامه ناصرالدین شاه به مازندران، انتشارات خانه و تاریخ ابریشمی، 1398
ارمغان، مریم؛ سلطان زاده ،حسین؛ ایرانی( 1394) . باز تعریف نقش زن در خانواده و تاثیر آن بر تزیینات نقاشی و ساختار خانه های اعیانی تهران در دوره قاجار
، 34: صص24-11.
ارمغان، مریم؛ سلطان زاده ، حسین(1392). معماری و فرهنگ در خانه های اعیانی تهران در دوره قاجار ، پژو هش های انسان شناسی ایران ، شماره50: صص 1-29.
پناهی، عباس؛ محمدزاده ، اسدالله( 1395). تصویر زن در سفرنامه های فرانسویان ازاوایل دوره قاجار تا انقلاب مشروطه  (بر اساس نظریه بازنمایی استوارت هال ) ، پژوهش نامه ی انجمن ایرانی تاریخ ، سال هفتم ، ش 21 : صص 23-1
پوردیهمیمی، شهرام(1390). فرهنگ و مسکن، مجله مسکن و محیط روستا ، شماره 134: صص 18-3
جباران، محمدرضا(1394). تحلیل مفهومی سبک زندگی، مجله قبسات، سال 20، صص 187-173.
قلیچ خانی، بهنام (1391). رویکردی تحلیلی به سیر تحول خانه ی ایرانی در عهد قاجار ، پایان نامه ی دکتری ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران ، تهران.
سلطان زاده، حسین؛ قاسمی نیا ، مریم(1390). گونه شناسی ساختار کالبدی – کارکردی معماری مسکونی استان گلستان ، آرمان شهر ، شماره 7 ، 15-1.
قبادیان ، وحید(1394). سبک شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران ، چاپ سوم، موسسه علم معمار، تهران، 352صفحه.
قبادیان، وحید(1382). معماری در دارالخلافه ناصری –سنت و تجدد در معماری معاصر تهران ، نشر پشوتن ، تهران، 264 صفحه
علی محمدی، فرزانه؛ بمانیان، محمدرضا (1394)، بررسی تطبیقی تاثیر تغییرات فرهنگی بر محرمیت در ورودی خانه های سنتی دوره قاجاریه، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، شماره 27، 140-115
غفوریان، میترا؛ پی سخن، مینا (1396). گونه شناسی سازمان فضایی و سلسله مراتب ورود در خانه های ایرانی با تاکید بر محرمیت،نشریه برنامه ریزی توسعه کالبدی، شماره 3، 144-129
رمضان جماعت، مینا؛  نیستانی، جواد(1389). جلوه های سنت و تجدد در فضاهای ورودی خانه های تهران دوره قاجار ،نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی ، شماره44 : صص65-75.
رسول زاده اقدم، صمد(1395).  بررسی مشخصه های معماری بر اساس معیارهای فرهنگ و سبک زندگی، مجله جامعه شناسی سبک زندگی، صص1-33.
فروزش، سینا (1389). مازندران در سفرنامه و متون جغرافیایی عصر قاجار، فصلنامه علمی – پژوهشی مسکویه ، سال 5 ، شماره 13: صص 102-75.
طبیبیان، منوچهر(1390). بازتاب اصل سلسله مراتب در شهرهای ایرانی – اسلامی، آرمان شهر، شماره 7 : صص76-63.
کفاشی، مجید(1393). مدل معادلات ساختاری مولفه های سبک زندگی موثر بر هویت اجتماعی، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران ، شماره 3: صص 120-105.
کامی شیرازی،م .سلطان زاده، ح. حبیب، ف. 1397. تاثیر سبک زندگی در سازمان فضایی معماری مسکونی در ایران، مجله پژوهش نامه زنان، شماره دوم 33-70
گودرزی، غلامرضا(1389). درآمدی بر جامعه شناسی استبداد ایرانی ، تهران ، مازیار ، چاپ نخست، 176صفحه
حسنی، محمد حسن(1396). مفهوم سازی سبک زندگی فرهنگی ، جامعه پژوهی فرهنگی، شماره اول : صص45-33
حمزه نژاد، مهدی؛ افتخاریان، مازیار(1394). شاخص های سبک زندگی اسلامی در طراحی مسکن ، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران ، یزد
حیدری، علی اکبر؛ قاسمیان اصل، عیسی(1396). تحلیل ساختار فضایی خانه های سنتی ایران با استفاده از روش نحو فضا مطالعه موردی: مقایسه خانه های یزد، کاشان و اصفهان، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 28: صص 21-33.
سهیلی، جمال الدین.؛ رسولی، نسترن(1392). مطالعه و بررسی چیدمان فضایی کاروانسرای سعدالسلطنه از دیدگاه نحو فضای معماری (اسپیس سینتکس)، همایش ملی نظریه های نوین در معماری
سعیدی، علی اصغر، سفرنامه مادام کارلاسرنا: آدمها و آیین ها در ایران، انتشارات زوار، 1362
رسول زاده اقدم، صمد(1395). بررسی مشخصه های معماری مسکن بر اساس معیارهای فرهنگ و سبک زندگی ؛ یک رویکرد تطبیقی از معماری سنتی و مدرن ، فصلنامه جامعه شناسی سبک زندگی ، سال دوم ، شماره 6 : صص 23-1.
رستم نژاد نشلی، علی .1397.  بررسی کارکرد تجاری راه سازی عصر ناصری در ایالت مازندران، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران، شماره 38، صص 64-33.
فلامکی، منصور؛ شصتی ، شیما(1396). رابطه میان سبک زندگی و مسکن ایرانی ، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، دوره ششم، شماره 3، صص 137-117.
معماریان، غلامرضا؛ مداحی، مهدی(1394). تجزیه و تحلیل پیکره بندی فضایی خانه های بومی با رویکرد نحو فضا ( نمونه موردی : شهر بشرویه)، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 156: صص 66-49.
معماریان، غلامرضا(1381). نحو فضای معماری ، مجله صفه ، شماره 35: صص 75 – 83.
مرادی ،آمنه؛ سعدوندی، مهدی(1393). الگوی مسکن با نگاهی بر تغییرات سبک زندگی معاصر ( مطالعه موردی : مسکن شهر کرد ) ،کنفرانس ملی شهرسازی ، مدیریت شهری و توسعه پایدار ، تهران
ملاح، مهرانگیز، زنان پیشگام ایرانی: افضل وزیری دختر بی بی خانم استرآبادی، به کوشش زیبا جلالی نایینی و افسانه نجم آبادی، نشر شیرازه، 1385
موسوی جهرمی، یگانه؛ فرزین معتمد، ارغوان (1397). بررسی تاریخی فعالیت اقتصادی زنان در دوره قاجار، پژوهشنامه تاریخ محلی ایران، صص 259-253
مهدوی کنی، محمد سعید(1386). مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی ، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ، سال اول ، شماره 1 : صص230-199.
مهدوی، شیرین(1392). زندگی روزمره در اواخر ایران عصر قاجار ، پیام بهارستان،شماره 19: صص 132-114.
مظاهری، مجتبی؛دژدار، امید(1397). تحلیل نقش حیاط در ساختار فضایی خانه های ایرانی با بهره گیری از روش نحو فضا، مجله هویت شهر، شماره 34، صص 97-108.
ناری قمی، مسعود(1393). مهمان در خانه : یک بررسی تطبیقی میان ایران و غرب در آستانه دوران مدرن، پژوهشهای معماری اسلامی، شماره سوم: صص 108-93.
ورمقان، حسنا؛ سلطان زاده ، حسین(1394). رابطه جنسیت و فضا در عرصه های خصوصی و عمومی دوره قاجار، باغ نظر ، شماره 37: صص 40-29
همدانی گلشن، حسین(1394). بازاندیشی نظریه نحو فضا، رهیافتی در معماری و طراحی شهری  مطالعه موردی خانه بروجردی های کاشان ، نشریه هنرهای زیبا ، دوره 30 شماره 2 : صص 92-85.
یاران، علی؛ بهرو، حسین(1395). تاثیر فرهنگ و اخلاق اسلامی بر مسکن و کالبد فضایی خانه ها ( نمونه موردی : خانه های عصر قاجار در شهر اردبیل)،  فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های معماری اسلامی، شماره 15: صص 91-107.
Itzhak O, Nir K (2017). Using space syntax and agent-based approaches for modeling pedestrian volume at the urban scale, Computers, Environment and Urban Systems Journal, Vol. 64, pp. 57-67
Lerman Y, Rofè Y, Omer I (2014). Using space syntax to model pedestrian movement in urban transportation planning, Geographical Analysis, Vol. 46, No. 4, pp. 392-410.
Parsaee Mojtaba , Parva Mohamad (2014).Space and Place concept analisis based on semiology approach in residential architecture. HBRC Jornal,vol 11,  368-383
Yeganeh, Mansour, Almasi Mh, (2016). Socio-Economic Values and Architectural Features in Traditional Bazaars of Islamic Cites.Urban Management, no. 42