طرد زنان در فضای شهری

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران (نویسنده مسئول)،

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

4 دانشیار جامعه‌‌شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

زنان به عنوان بخشی از نیروهای اجتماعی جامعه همواره بر اساس ایستارهای حاکم در جامعه در حاشیه قرار گرفته اند. با پیدایش و گسترش شهرنشینی در ایران این مسئله (طرد زنان) مورد توجه قرار می‌گیرد. بدین ترتیب این پژوهش تلاش کرده است به مطالعه طرد اجتماعی زنان در فضای شهری بپردازد. این پژوهش از روش نظریه‌ زمینه ای استفاده و از طریق نرم افزار مکس کیو دی ای اقدام به کدگذاری کرده است و بر اساس روش نمونه گیری هدفمند 29 نفر از زنان تهران در فاصله سنی 20 تا 45 سال انتخاب شدند و با آنها مصاحبه انجام گرفت. یافته های این پژوهش حاکی از این است که بی پناهی اجتماعی زنان ناشی از ساختار مردسالارانه پدیده مرکزی است و در این پدیده شرایط ساختاری، زمینه‌ای و علی دخیل بوده اند. استراتژی این امر شامل مقولاتی نظیر عدم حضور یا حضور کمرنگ زنان ناشی از حس ناامنی در شهر، کمرنگ شدن ارتباطات اجتماعی ناشی از داغ ننگ اجتماعی و خودمراقبتی در زنان ناشی از شکسته شدن حریم زنانه گردیده است و پیامدهای این پدیده به مقولاتی نظیر آسیب دیدن زنان، بی تفاوتی و عادی انگاری و بروز احساسات ناخوشایند منتهی گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exclusion of women in urban areas

نویسندگان [English]

  • reyhaneh baazm 1
  • Khadijeh Safiri 2
  • Khalil Mirzaei 3
  • Abdolhossein Kalantari 4
1 Phd Student, Cultural Sociology, Science and Research branch, Islamic azad universe, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Social Sciences, AlZahra University, Tehran, Iran (Corresponding Author),
3 Associate Professor, Islamic Azad University, Roodehen Branch,
4 Associate Professor of Sociology, University of Tehran
چکیده [English]

This study investigated the social exclusion of women in urban areas. 29 women in Tehran between the ages of 20 and 45 were selected based on the purposeful sampling method and the collected information was coded using the grounded theory method and through the Maxqda software. According to the finding of this study, Women's social homelessness is caused by the patriarchal structure of the central phenomenon, as well as structural, contextual, and causal conditions. The strategy includes concepts such as the diminishing presence of women due to insecurity in the city, the crumbling of social relations due to social stigma, and the violation of privacy in women, and the consequences of this phenomenon such as harm.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Social exclusion
  • Women
  • urban space
آب­نیکی، الهه.(1391)بررسی جامعه­شناختی استفادۀ جوانان از فضای عمومی در شهر تهران(مطالعه موردی منطقۀ شهرک غرب مجتمع تجاری میلاد نور و منطقه شهر ری). کارشناسی ارشد( علوم اجتماعی گرایش مطالعات جوانان). دانشگاه مازندارن.
اباذری، یوسف و صادقی فسایی، سهیلا و حمیدی، نفیسه.(1387).احساس ناامنی در تجربه زنانه از زندگی روزمره.پژوهش زنان،6(1)،75-103.
احمدنیا، شیرین و همکاران.(1394).زنان و زندگی شهری(زنان، سلامت و محیط زیست شهری).تهران: مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.
پارکر، سیمون.(1397).نظریه­ی شهر و تجربه­ی شهری. ترجمه حمیدرضا تلخابی و فرخ مهرآئین. تهران: تیسا.
پورمحمدی، محمدرضا و روستایی، شهریور و خضرنژاد، پخشان.(1398). تحلیل حق به شهر درفضاهای عمومی شهری با تاکید بر رویکرد عدالت جنسیتی. نمونه موردی: شهر ارومیه. زن و جامعه، 10(40)،195-222.
ترلیندن، اولا.(1392). شهر و جنسیت گفتمان بین­المللی درباره­ی جنسیت، شهرسازی و معماری.ترجمه مینوش صدوقیان­زاده. تهران: کلاغ.
تقوایی، علی­اکبر و عزیزی، داوود و یزدانیان، احمد.(1394). بررسی نقش نظریه حق به شهر در تولید و بازتولید فضای شهری. شهرسازی و معماری هفت شهر،4( 49 و 50)، 88-99.
جارویس،هلن.کانتور،پاولا و کلارک، جاناتان.(1397).شهر و جنسیت. ترجمه محمد شارع­پور. تهران:نشر علمی و فرهنگی
حاتمی­نژاد، حسین و شورچه، محمود.(1393). شهر و نظریه انتقادی( با تاکید بر آرا و آثار دیوید هاروی).تهران: پرهام نقش.
داداشپور، هاشم و علیزاده، بهرام و رستمی، فرامرز.(1393). گفتمان عدالت فضایی در شهر.تهران: آذرخش.
رهبری، لادن.(1393).جنسیت و شهروندی در تهران: مطالعۀ جامعه شناختی تفاوت­های جنسیتی در حق به شهر.دکتری(جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران). دانشگاه مازندارن ژیلنیتس، آندژی.(1396). فضا و نظریه اجتماعی. ترجمه آیدین ترکمه. تهران: علمی و فرهنگی.
سیدان، فریبا.(1397).زنان و کیفیت زندگی( با نگاهی به کیفیت زندگی زنان شهر تهران). تهران: تیسا
شادی طلب، ژاله.(1382).مشارکت اجتماعی زنان.پژوهش زنان، 3(7)،141-.176
شکربیگی، عالیه، رادین، پرنگ.(1395).بررسی عوامل مرتبط با احساس ناامنی اجتماعی زنان در فضای شهری(با تاکید بر ویژگی­های کالبدی شهری). مطالعات اجتماعی روان­شناختی زنان، 14(2)، 87-126.
فاضلی، محمد.(1391). ارزیابی تاثیرات اجتماعی سیاست­ها، برنامه­ها و طرح­ها.تهران: تیسا.
فکوهی،ناصر.(1383). انسان شناسی شهری.تهران: نشر نی.
قادرزاده، امید و خلقی،میترا.(1397). زنان و تجربه طرد اجتماعی (مطالعه کیفی زنان خانه­دار شهر سنندج). مطالعات اجتماعی روان­شناختی زنان، 16(1)،7- 42.
قاسمی سیانی، محمد و حقی، مهدی.(1395). تبیین گستره فقر شهری و شناسایی سکونتگاه­های غیررسمی از منظر عدالت فضایی. مطالعه موردی: نسیم شهر تهران. برنامه­ریزی منطقه­ای، 6(24)، 245- 256.
کاظمی، مهروش؛ حبیب، فرح و اسلامی، غلامرضا.(1388). رویکرد تحلیلی به نیازهای روانی و رفتاری زنان و تاثیر آن در بهبود کیفیت فضا(نمونه مورد مطالعه: فضای عمومی پارک). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 16(93)،570-579.
گونواردنا و همکاران(1393).فضا، تفاوت، زندگی روزمره. ترجمه افشین خاکباز و محمد فاضلی. تهران: تیسا.
محمودیانی، سراج‌الدین.(1398).بررسی وضعیت و تحولات شهرنشینی ایران با تاکید بر دوره­ی 1385 تا 1395. بررسی آمار رسمی ایران، 29(1)، 79-94.
مداح، هما و روشن­فکر، پیام.(1394). حق به شهر از اندیشه تا عمل.شهرسازی و معماری هفت شهر،4( 49 و 50)، 58-73.
هوبارد،فیل.(1396).شهر. ترجمه افشین خاکباز.تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 
Almahmood and et al. (2017). Mapping the gendered city: investigating the socio-cultural influence on the practice of walking and the meaning of walkscapes among young Saudi adults in Riyadh. Journal of Urban Design,22:229-248.
Erdi,Gulcin.(2019). Women and Resistance in Urban Space . Alternatif Politika: Özel Sayı,99-114.
GÜNEY, Yasemin ince. (2014). Gender and urban space: An examination of a small Anatolian city. Journal of faculty of architecture,11(2):153-172.
Nakhal, Jana. (2015). Women as Space/Women in Space: Relocating our Bodies and Rewriting Gender in Space. Journal for Body and Gender Research,1(1):16-22.
Newcomba,Rachel.(2006). Gendering the city ,gendering the nation :contesting urban space in Fes ,Morocco. city and society:18,288-311.
Spain, Daphne. (2014). Gender and Urban Space. Review of society,40(1):581-598