جایگاه تقنینی نمایندگان زن در ادوار مجلس شورای اسلامی؛ نکاتی در مطالعه جنسیتی مشارکت سیاسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار جامعه شناسی و عضو هیت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

پژوهش حاضر با کاووش اطلاعات موجود از حضور نمایندگان زن در تقسیمات افقی و عمودی مناصب (متناظر با احراز کرسی در هیئت رئیسه و نیز عضویت در کمیسیون ها) و در نتیجه دسترسی به منابع قدرت در جایگاه های تقنینی، نظارتی نمایندگی مجلس، ابعاد کمتر بحث شده از مشارکت سیاسی زنان را مطرح می سازد.
داده پردازی اطلاعات نشان می دهد با وجود تعداد اندک نمایندگان زن در چهار دهه، آنان توانستند به تعداد یک نفر تجربه عضویت در همه کمیسیون‌ها را به ثبت رسانند. بالاترین نرخ حضور آنان در کمیسیون بهداشت و درمان، فرهنگی، اجتماعی و آموزش و تحقیقات بوده است. در مقابل در کمیسیون های انرژی، صنایع، برنامه و بودجه و عمران بسیار قلیل بوده‌اند. این تقسیم‌بندی با تمایزات جاری در ارزش‌های پدرسالارانه متناظر و تداعی‌گر امتداد کلیشه‌های جنسیتی و ارجحیت زنان در عهده-داری نقش‌های مراقبتی، تربیتی است. درحالیکه به هیئت رئیسه مجلس در این چهار دهه راه نیافته‌اند، توانسته‌اند در کمیسیون های امور دفاعی، آموزش و تحقیقات و فرهنگی نائب رئیس شوند. مقاله با تحلیل این وضعیت و ذکر نکاتی به تغییر آن نظر داشته و به طرح نقاط مثبتی چون حضور زنان در کمیسیون نظارتی اصل نود قانون اساسی از دوره اول مجلس می پردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legislative position of women representatives in the Islamic Parliament of Iran; Tips on the Gender Study of Political Participation

نویسنده [English]

  • somaye sadat shafiei
Associate research professor of Sociology, Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

The present study explores the available information on the presence of female representatives in the horizontal and vertical divisions of positions and as a result access to sources of power in legislative positions. Regarding this, the information about the female representatives in the eleven terms of the parliament is observed and collected separately each year and after validation, it is analyzed.
The results show that despite the small number of female representatives in the last four decades, they have been able to record the experience of membership in all commissions, even if only one seat. Their highest participation rates were in the Health, Cultural, Social, Education and Research Commissions. In contrast, there have been very few in the energy, industry, program, budget and development commissions. This division corresponds to the gender distinctions in patriarchal values and is associated with the extension of gender stereotypes and the preference of women in caring for educational roles. While they have not been elected to the board in the last four decades, they have been able to serve as deputy chairmen in the defense, education and research, and cultural commissions, and hold subsequent positions in others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parliament
  • Member of Parliament
  • Commission
  • Women
  • Political Participation
پیشگاهی فرد، زهرا و کیانی، وحید تحلیل جغرافیایی نمایندگی زنان در انتخابات مجلس شورای اسلامی، پژوهشنامه زنان، سال ششم، ش ۱.
مایکل راش، جامعه و سیاست، ترجمه منوچهر صبوری، نشر سمت، تهران، 1377،
زارعی، محمدحسین، نقش کمیسیون های داخلی در نظارت پارلمانی: مطالعه تطبیقی، تهران: مرکز پژوهش های مجلس.
نعمتی، نورالدین (۱۳۹۸)، عملکرد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی دوره سوم و چهارم، زن در فرهنگ و هنر، دوره ۱۱، ش ۱.
نعمتی نورالدین و اسفندیاری، سمانه(۱۳۹۵) نقش و عملکرد نمایندگان زن در دوره های اول و دوم مجلس شورای اسلامی، زن در فرهنگ و هنر، ش ۳.
مسعودنیا و همکاران (۱۳۹۲) مطالعه تطبیقی حضور زن در قوه مقننه: تحولات قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران، نشریه زن در توسعه و سیاست، دوره ۱۱، ش ۴.
 
Adler, E. Scott, and John Lapinski. 1997. “Demand-side Theory and Congressional Committee Composition: A Constituency Characteristics Approach.” American Journal of Political Science 41 (July): 895-918.
Barnes, T. (2016). Gendering legislative behavior. Cambridge University Press.
Kerevel, Y. P., & Atkeson, L. R. (2013). Explaining the marginalization of women in legislative institutions. The Journal of Politics, 75(4), 980-992.
Heath, M. R., Schwindt‐Bayer, L. A., & Taylor‐Robinson, M. M. (2005). Women on the sidelines: Women's representation on committees in Latin American legislatures. American Journal of Political Science, 49(2), 420-436.
Htun, M., Lacalle, M., & Micozzi, J. P. (2013). Does women's presence change legislative behavior? Evidence from Argentina, 1983–2007. Journal of Politics in Latin America, 5(1), 95-125.
Jones, M. P. (1997). Legislator gender and legislator policy priorities in the Argentine Chamber of Deputies and the United States House of Representatives. Policy Studies
Maltzman, Forrest. 1997. Competing Principals: Committees, Parties, and the Organization of Congress. Ann Arbor: University of Michigan Press.
Marwa Shalaby (2020) Women in Legislative Committees in Arab Parliaments in https://www.researchgate.net/publication/341213979_Women_in_Legislative_Committees_in_Arab_Parliaments.
Senk, Kaitlin(2020)Are Women Less Effective at Passing Bills? Exploring the Direct and Indirect Effects of Gender, legislative studies quarterly homepage.
Saint-Germain, M. A. (1989). Does Their Difference Make a Difference? The Impact of Women on Public Policy in Arizona Legislature.
Schwindt‐Bayer, L. A. (2006). Still supermadres? Gender and the policy priorities of Latin American legislators. American Journal of Political Science, 50(3), 570-585.
Schwindt-Bayer, L. A. (2010). Political power and women's representation in Latin America. Oxford University Press.