آرزومندی مدیریتی در زنان و چگونگی تأثیرپذیری آن از نقش‎های شغلی و خانوادگی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امروزه، زنان و مردان فعالانه برای نقش‎های کاری و نقش‎های خانوادگی خود برنامه‌ریزی می‎کنند، اما رشد حرفه‌ای مردان کمتر از زنان از نقش‎های چند‌گانه تأثیر می‌گیرد. اکنون، بسیاری از نظریه‌پردازانِ رشد حرفه‌ای به دنبال نظریه‎ای کل‎گرا برای فهم ماهیت مهم شغل و تأثیر سایر نقش‎های زندگی بر آن هستند. اکثر این نظریه‌های کل‌گرا به رشد حرفه‌ای زنان مربوط‎اند، چرا که آنها اغلب به دنبال مدیریت نقش‎های گوناگون و ناسازگار خود در زندگی مانند شاغل بودن، همسر بودن و مادر بودن هستند.
یافته‌های این پژوهش که به روش پیمایشی در میان نمونه‌ای از استادان زن ده دانشگاه برتر کشور (تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری) صورت گرفته است، نشان می‌دهد با وجود اینکه اولویت نقش خانوادگی در میان استادان زن بسیار بالاست، اولویت نقش شغلی تقریباً پایین است. همچنین، ادراک از تعارض شغلی ـ خانوادگی در میان استادان زن (در صورت پذیرش پست مدیریتی) نسبتاً بالاست، درحالی‎که حس خودکارآمدی مدیریت تعارض شغلی ـ خانوادگی در آنان در حد تقریباً پایینی قرار دارد.
یافته‌های حاصل از آزمون فرضیه‎ها نشان می‌دهد اولویت‌‎قایل‎شدن برای نقش شغلی بر انگیزۀ درونی برای پیشرفت در سلسله‎مراتب سازمانی و حضور در رده‌های مدیریتی تأثیر مثبتی دارد، هرچند در میان افرادی که برجستگی نقش شغلی تقریباً همانندی دارند، کسانی که رضایت‎مندی حاصل از نهاد خانواده برایشان مهم‎تر است، آرزومندی کمتری برای حضور در رده‌های مدیریتی دارند. همچنین، نتایج نشان می‌دهد هر چه افراد نگرش مثبتی به توانایی خود برای ترکیب نقش‎های چندگانه داشته باشند، تعارض میان نقش‎های شغلی و خانوادگی را کمتر احساس کرده و یا این تعارضات را به نحو بهتری مدیریت می‌کنند. ادراک کمتر از تعارض شغلی ـ خانوادگی نیز موجب افزایش انگیزۀ درونی برای پیشرفت شغلی و رسیدن به رده‌های مدیریتی می‌گردد.
یافته‌های این پژوهش در زمینۀ تأثیر نقش‎های چندگانۀ زنان بر آرزومندی مدیریتی آنان، نشان می‌دهد تأکید بر موانع سازمانی و بی‎توجهی به تأثیر انتخابی (برجستگی نقش خانوادگی) و غیر انتخابی (تعارض شغلی ـ خانوادگی) نقش‎های خانوادگی زنان بر بی‎میلی آنان به حضور در پست‎های مدیریتی، دیدگاه ناکاملی در این زمینه ارائه می‌دهد و لازم است در تحقیقات مربوط به مدیریت زنان، این عوامل بیشتر مدّ نظر قرار گیرند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impacts of Career and Family Roles on Women’s Leadership Aspiration

نویسندگان [English]

  • Shahla Borjalilou
  • Shamseldin Nazemi
  • Saeed Mortazavi
چکیده [English]

Today, men and women equally plan for their career and family roles. However, males’ career development is less affected by their multi roles in comparison to females that face more work –family conflict. Many scholars in the area of career development have sought for a comprehensive theory to help better understanding of critical aspects of career and the impacts received from other lifelong multiple roles of individual employees. Majority of existing theories are devoted to female’s career development, mainly because they need to manage their different and inconsistent tasks to reach a balance among their multiple roles as employee, wife, and mother.
Findings of this survey research that was carried out among a sample of female academics in top Ten Iranian Universities, shows that in comparison to the priority of family roles, female academics’ priority for their roles in work place is relatively low. Moreover, their perception from work-family conflict in case of engagement in managerial responsibility is relatively high while the feeling of self efficacy to manage such conflict appears to be at a low level.
Test of hypothesis indicated that work-family conflict management self efficacy has a significant negative effect on perceived work-family conflict which in turn has a negative impact on females Leadership aspiration. Moreover, career role salience showed to have a positive impact on Leadership aspiration, that in turn affected by moderating effect of family role salience. The result implies that relationship between career role salience and Leadership aspiration appears to be weaker among female academics having high family role salience.
Results of our research reveals that in respect to the impact of females’ multi roles on their managerial aspirations emphasize on organizational barriers and ignorance of the impact of females family roles’ choices between family and carrier, lacks a comprehensive vision, hence requires more attention in future research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • leadership aspiration
  • work-family conflict
  • career role salience
  • family role salience
  • work-family conflict management self efficacy
اسفیدانی، محمد رحیم (1381). «موانع دست‎یابی زنان به پست‎های مدیریت»، زن در توسعه و سیاست، ش 4.
افقهی، منصوره (1388). «بررسی عوامل مؤثر بر جایگاه شغلی زنان دانشگاهی در حوزۀ مدیریت»، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ انسان‎شناسی، دانشگاه تهران.
بابایی زکلیکی، محمدعلی (1386). «مطالعۀ نوع مشاغل مدیریتی و نیازهای شغلی مدیران زن در سازمان‎های دولتی»، مطالعات زنان، 5 (3).
پورعزت، علی‎اصغر و دیگران (1386). «بررسی چالش‎های مربوط به مدیریت زنان (تحقیقی پیرامون یک سازمان دولتی)»، مجلۀ تحقیقات زنان (مجلۀ مطالعات زنان)، 1 (3).
رستگار خالد، امیر (1383). «رابطۀ کار/خانواده: تفاوت‎های جنسیتی در برخورداری از حمایت اجتماعی»، مجلۀ پژوهش زنان، دورۀ دوم، ش 2.
شاه‎طلبی، سمیه و دیگران (1388). «تجارب زنان مدیر از رهبری در آموزش عالی»، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، ش 22.
طالقانی، غلام‎رضا و دیگران (1388). «بررسی تأثیر سقف شیشه‎ای بر کاهش توانمندی زنان در سازمان توسعۀ برق ایران»، مدیریت دولتی، 1 (2).
ملکیها، مرضیه و دیگران (1388). «بررسی اثربخشی مدیریت تعارض کار ـ خانواده بر کاهش تعارض کار ـ خانواده زنان شاغل»، مطالعات زنان، س 7، ش 1.
میرغفوری، سیدحبیب‎اله (1385). «شناسایی و رتبه‎بندی عامل‎های مؤثر در گماشته‎نشدن زنان به پست‎های مدیریتی در سازمان‎های دولتی استان یزد»، مطالعات زنان، 4 (1).
یزدخواستی، بهجت و دیگران (1388). «مطالعۀ نگرش شاغلان سازمان‎های دولتی استان آذربایجان شرقی نسبت به تصدی پست‎های مدیریتی توسط زنان»، زن در توسعه و سیاست، ش 25.
 
Alsobrooks, J. (2007). The Glass Ceiling: An Analysis of Women in Administrative Capacities in Public Universities in the Deep South (Doctoral Dissertation), Mississippi state university.
Amatea, E. S. Cross, E. G., Clark, J. E. and Bobby, C. L. (1986). “Assessing the Work and Family Role Expectations of Career ـ Oriented Men and Women: The Life Role Salience Scales”, Journal of Marriage and Family,No. 48.
Booth, C. S. (2005). The Relationship Among Career Aspiration. Multiple Role Planning Attitudes and Wellness in African ـ American and Caucasian Undergraduate (Doctoral dissertation), University of North Carolina.
Broadbridge, A. (2010). “Choice or Constraint? Tensions in Female Retail Executives’ Career Narratives”, Gender in Management: An International Journal, Vol. 25 No. 3.
Carlson, D. S., Kacmar, K. M. and Williams, L. J. (2000). “Construction and Initial Validation of a Multidimensional Measure of Work ـ Family Conflict”. Journal of vocational behavior, N.56.
Cinamon, G.R. (2006). “Anticipated Work ـ Family Conflict: Effects of gender, Self ـ efficacy, and Family Background”, The Career Development Quarterly,No.54.
Conlon, A. L. (2002). Anticipated Work ـ Family Conflict and the Lifestyle Expectations of Female and Male Undergraduate and Graduate Students (Doctoral dissertation), University of Minnesota.
Farmer, H. Rotella, S. Anderson, C. and Wardrop, J. (1998). “Gender Differences in Science, Math, and Technology Careers: Prestige Level and Holland Interest Type”. Journal of Vocational Behavior,No. 53.
Farmer, H.S. (1997). “Women’s Motivation Related to Mastery, Career Salience, and Career Aspiration: A multivariate Model Focusing on the Effects of Sex Role Socialization”, Journal of Career Assessment, No. 5 (2).
Friedman, S. D. and Greenhaus, J. H. (2000). Work and family: Allies or Enemies? New York: Oxford University Press.
Frome, P. M. Alfeld, C. J., Eccles, J. S., and  Barber, B. L. (2006). “Why Don’t They Want a Male Dominated Job? An Investigation of Young Women Who Changed Their Occupational Aspirations”, Educational Research and Evaluation,N. 12 (4).
Ganginis , H. V. (2008). Planning for Career and Family: An Instrument Development Study (MS thesis), University of Maryland.
Gilbert, L. A. Hallett, M. and Eldridge, N. S. (1997). “Gender and Dual ـ Career Families: Implications and Applications for the Career Counseling of Women”, Career counseling for women.
Harvey, T. R. (2007). African American Women’s Career Development: The Role of Self efficacy as a Mediator of Leadership Aspiration (Doctoral Dissertation), The Pennsylvania State University.
Hatchman, B. G. (2009). Women’s Gender Role Attitudes, Career Salience and Paid Work Family Conflict (Doctoral dissertation), Auburn University.
Hennessy, K. D. (2007). Work Family Balance: An Exploration of Conflict and Enrichment for Women in a Traditional Occupation (Doctoral dissertation), University of Maryland.
Huang, Q. (2006). The Nature of Women’s Career Development: Determinants and Consequences of Career Patterns (Doctoral Dissertation), Stochholm University.
Jin, S. (2007). Experiences of Women in Non ـ Traditional Occupations in a University setting: Implications for Career development (Doctoral Dissertation), Pennsylvania State University.
Kopelman, R. E. Greenhaus, J.H. and Connolly, T. F. (1983). “A model of Work, Family, and Interrole Conflict: A construct validation study”, Organizational Behavior and Human Performance,N. 32.
Leal, V. M. (2006), Predictors of Non ـ Traditional Career self Efficacy in Mexican American Adolescent (Doctoral dissertation), Ohio State University.
Liu, W. (2004), Perceived Organizational Support: Linking Human Resource Management Practices with Important Work Outcomes (Doctoral dissertation), University of Maryland.
Luzzo, D. A. (1995). “Gender Differences in College Students. Career Maturity and Perceived Barriers in Career Development”, Journal of Counseling and Development,No. 73.
Malone, K. M. (2011). Linkages Between Identity Formation, Romantic Relationship Attachment, and Life Role Salience Among Young Adult Women (MS thesis), Auburn University.
Marks, G. Ana Houston, D. M. (2002). The Determinants of Young Women’s Intentions about Education, Career Development, and Family Life. Journal of Education and Work,  No.15.
McGinnis , N. F. (2004). A Qualitative Study of Changes in Career orientation: Exploring the Contribution of Life Meaning and Role Modeling ـ Mentoring to Women’s Life –Career Paths (MS thesis), University of Maryland.
Ming, W. H. Ahmad, A. Ismail, M. (2007). “Antecedents of Career Aspirations among Women in Middle Management”, The Journal of Global Business Management, vol. 3. No.1
Nauta, M. M. Epperson, D. L. and Kahn, J. H. (1998). “A Multiple ـ Group Analysis of Predictors of Higher Level Career Aspirations Among Women in Mathematics, Science, and Engineering Majors”, Journal of Counseling Psychology, No .45