تحلیل محتوای اسناد موقوفات زنان قزوین از ابتدای دوره قاجاریه تا پایان عهد ناصری (1313- 1210ه.ق)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه بین المللی امام خمینی. قزوین. ایران.

2 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

10.30465/ws.2023.43333.3712

چکیده

وقف در معنای بخشیدن همه یا بخشی از اموال و دارایی یا درآمد حاصل از آن به غیر، از امور خداپسندانه و انسان-دوستانه‌ای است که در طول تاریخ ایران از سوی افراد و گروه‌های مختلف اجتماعی از جمله زنان انجام شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی موقوفات زنان واقف قزوین از ابتدای دوره قاجار تا پایان سلطنت ناصرالدین شاه است و می‌خواهد با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و با روش تحلیل محتوا، مسائلی همچون نیت زنان واقف، موقعیت اجتماعی آنها، میزان و تنوع موقوفات و کارکرد آنها را بررسی و تبیین نماید. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد اغلب زنان واقف از طبقات بالای اجتماعی مثل اشراف، تجار و روحانیان بودند. نیت اغلب آنها از وقف اموال و داریی‌شان، کسب رضای خدا و ثواب اخروی بود. در میان اموال وقف شده، زمین‌های زراعی روستایی و دکان بیشترین فراوانی را داشتند و در بحث مصارف موقوفات، کارکرد مذهبی بخصوص تعزیه و عزاداری امام حسین (ع) در اولویت اول و خیرات و مبرات در اولویت بعدی قرار داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Content of Endowment Documents of Qazvin women from the Beginning of the Qajar Era to the End of the Nasrid Era (1796-1896)

نویسندگان [English]

  • Mahya Hasani 1
  • Mohammad Bakhtiari 2
1 Graduated with a master's degree in the history of Iran in the Islamic period. Faculty of Literature and Humanities. Imam Khomeini International University. Qazvin. Iran.
2 Assistant Professor of History, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Waqf, in the sense of giving all or part of property and assets or income from it to others, is one of the pious and philanthropic things that have been done throughout the history of Iran by individuals and different social groups, including women. The aim of the current research is to investigate the endowments of the women of Qazvin, from the beginning of the Qajar period to the end of the reign of Naser al-Din Shah, and by relying on documentary and library sources and using the content analysis method, issues such as the intention of the women of the waqif, their social status, amount and diversity Examine and explain endowments and their functions. The result shows that most of the women were aware of the high social classes such as nobles, merchants and clerics. The intention of most of them was to endow their possessions and possessions, to gain the pleasure of God and the reward of the hereafter. Among the endowment properties, rural agricultural lands and shops were the most abundant, and in the discussion of endowments, religious functions, especially ta'zih and mourning for Imam Hussain were the first priority, and charity was the next priority.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qazvin
  • Endowments
  • Women benefactor
  • Qajar period
  • پرنده، غلام رضا، (1392)، آن چه درمورد وقف باید بدانیم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  • پولاک، یاکوب ادوارد، (1368)، ایران و ایرانیان، ترجمه کیکاووس جهانداری،تهران: خوارزمی.
  • حاجی­عباسی، سعید و امید رضایی و محمدجواد جعفرپور، (1387)، اسناد موقوفات ایران: اسناد موجود در سازمان اوقاف و امور خیریه: استان ایلام، سیستان و بلوچستان، قزوین و کهکیلویه و بویراحمد، ج 6، تهران: اسوه.
  • رجبی، محمد حسن، (1374)، مشاهیر زنان ایرانی و پارسی گوی از آغاز تا مشروطه، تهران: سروش.
  • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، شماره 5835/296.
  • سازمان اوقاف و امور خیریه اداره کل اوقاف و امور خیریه استان قزوین، (1387)، اسناد وقفی بازنویسی شده موقوفات استان قزوین، 2جلدی، قزوین: سازمان اوقاف و امور خیریه استان قزوین.
  • سپهر، میرزا محمدتقی لسان‌الملک، (1353)، ناسخ‌التواریخ، به کوشش محمد باقر بهبودی، ج 2، تهران: اسلامیه.
  • مستوفی، عبدالله، (1384)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، 3جلدی، چ5، تهران: زوار.